Табиғатты пайдаланудың жаратылыстық ғылыми негізі

Табиғи орта, табиғат ресурстары және оларды қорғау, тиімді пайдалану ұғымдары. Қоғам дамуындағы табиғат ресурстарының рөлі. Табиғат ресурстарын сұрыптау. Табиғатты пайдалану прнциптері мен міндеттері. Табиғатты пайдаланудағы әлеуметтік–экономикалық қатынастары табиғатты пайданау экономикасының қоғамдық, техникалық, жарытылыстаны ғылымдармен байланысы. Табиғатты пайдалану экономикасының негізгі мәселелері және міндеттері. Табиғат заңдылықтары мен қоғам заңдықтарын үйлестіру. Қолданылатын негізгі ұғымдар, категориялар мен экономикалық көрсеткіштер және оларды анықтау әдістері.

Әдебиет: [1], 8-16 б.; [3], 10-14 б.
2 Тақырып Қазақстан Республикасының табиғи ресурстық потенциалы және оны пайдаланудың мәселелері

Табиғи ортаны қорғау қажеттілігі және басты бағыттары. Табиғатты пайдалану және табиғат ресурстарын, табиғи ортаны бағалау қажеттілігі. Табиғат ресурстарын сұрыптау түрлері және мақсаты. Минералдық шикізат қорын тиімді пайдалану жолдары. Минералдық шикізатты экономикалық бағалау әдісі, бағалау түрлері, қолданылатын бағыттары. Табиғи ортаның сыйымдылық потенциалы және оны экономикалық бағалау. Сыйымдылық потенциалын иелену және табиғи ортаға ластаушы заттар шығарылуын реттеу негіздері.

Әдебиет: [1], 20-24 б.; [4], 18-22 б.; [9], 13-19 б.

3 Тақырып Табиғат пайдаланудың экономикалық механизмі

Табиғат ресурстарын экономикалық бағалау қағидалары, ерекшеліктері. Табиғат ресурстарын экономикалық бағалау түрлері, ерекшеліктері. Табиғат ресурстарын экономикалық бағалау уақыт факторын ескерту қажеттілігі. Табиғат ресурстарын экономикалық бағалау мақсаты, атқаратын міндеті. Табиғат ресурстарын экономикалық бағалау белгісі, көрсеткіштері, анықтау, әдістері. Шеткі (жоғары) шығын мағынасы, анықтау әдісі.

Әдебиет: [3], 54-72 б.; [7], 50-64 б.; [9], 88-92 б.; [10], 56-62 б.
4 Тақырып ҚР табиғат ресурстарының негізгі түрлерін пайдаланудың тиімділігі

Қазақстан Республикасындағы ауылшаруашылқ мақсатта пайдаланатын жерлердің жалпы сипаттамасы: категориясы, қазіргі жағдайы. Жер қорын бағалау әдістері. Жер қорын тиімдін пайдалану: қазіргі жағдайда жетілдіру жолдары. Жер қорын экономкалық бағалау ерекшеліктері, факторлары. Жер рентасы, оның түрлері, объективтік факторлары. Жер қорын қорғау және пайдаланудың маңыздылығы, басты бағыттары.

Қазақстанның су ресурстары және оларды пайдалану. Суды қорғау және тиімді пайдалану шаралары. Су ресурстарын бағалау: белгісі, көрсеткіштері және әдістері. Су қорын кешенді, үнемді пайдаланудың экономикалық тиімділігі. Су қорын қорғау, қалпына келтіру, тұтыну шығындарын есептеу. Су көздерінің ластану факторлары және ластануды болдырмау шаралары. Судың ластануынан болатын экономикалық зиянды анықтау және су қорғау шараларының экономикалық тиімділігін есептеу. Су ресурстарына арналған төлемдер.

Қазақстанның биологиялық ресурстары, оларды қорғау және тиімді пайдалану мәселелері. Қазақстан ормандарының халық шаруашылығындағы маңызы және атқаратын қызметтері. Орман қорын қорғау мен табиғатты шенді пайдалану мәселелері. Орманның табиғат қорғау құндылығын бағалау. Орман қорын шаруашылықта пайдалану тиімділігін арттыру. Орман қорын экономикалық бағалау ерекшеліктері, бағалау белгісі, көрсеткіштері және әдістері. Орман қорын жаңғырту құндылығын анықтау. Орман қатынастарының құқықтық негіздері, оны экономикалық реттеу. Ренталық қатынастар. Орманды қсіру, қорғау шығындарының тиімділігін анықтау.

Әдебиет: : [3], 54-94 б.; [7], 50-95 б.; [9], 88-112 б.; [10], 56-102 б.
5 Тақырып Табиғат пайдалануды басқару негіздері

Табиғатты қорғауды және пайдалануды басқару жүйесін жетілдіру. Басқарудың заңдық негіздері. Мемлекеттік басқару органдарың олардың құрылымы атқаратын мңндеттері. Жергілікті басқару органдарының жаупкершілігі және рөлінің артуы. қоғамдық ұйымдардың ықпалы.

Басқару жүйелері, әдістері, міндеттері. Әкімшілік–құқықтық реттеу, экономикалық реттеу және нарық қатынастарын кеңінен қолдану. Басқарудың танымдық, құқықтық негіздері және қолданылатын әдістері, табиғатты қорғауды, пайдалануды жоспардау, нормалау, ережелер, тәртіптерді бекіту. Табиғат кешендерінің мониторингі, есептелуі. Экологиялық сараптаулар. Басқарудағы ғылымның рөлі, экономикалық есептеулер. Табиғат ресурстарын тиімді пайдалануды, табиғи ортаны қорғау туралы қабылданған заңдар, олардың орындалуы және жетілдіру жолдары. Табиғат ресурстарын тиімді пайдалану, табиғи ортаны қорғау шаралаларын бақылау оргындары; міндеті, атқаратын қызметі. Табиғатты пайдалану, табиғи ортаны қорғаудың ұлттық, халықаралық бағдарламалары, ұйымдары, органдары.

Әдебиет: [1], 92-114 б.; [3], 74-95 б.; [4], 88-102 б.; [5], 56-82 б.

ӘДЕБИЕТ

1. 
   Арустамов Э.А., Левакова И.В., Баркалова Н.В. Экологические основы природопользования – М., 2001.
   
2. 
   Гирусов Э.В. Экология и экономика природопользования – М.: Закон и право, ЮНИТИ, 1998.
   
3. 
   Каргажанов З.К. и др. Платежи за пользование природными ресурсами. Алматы, 1997
   
4. 
   Нестеров П.М., Нестеров А.П. Экономика природопользования и рынок. – М., 1997
   

Қосымша әдебиет

5. 
   Демина Т.А. Экология , природопользование, охрана окружающей среды – М., 1999
   
6. 
   Муравей Л.А. Экология и безопасность жизнедеятельности. – М.: ЮНИТИ, 2000.
   
7. 
   Папенов К.В. Экономика и природопользование. Учебное пособие. – М., 1997
   
8. 
   Ревазов М.А., Лобанов Н.Я. и др. Экономика природопользования. – М.: Мысль, 1990
   
9. 
   Сагимбаев Г.К. Экология и экономика. – Алматы: 1997.
   
10. 
    Тонкопий М.С. Практикум по экономике природопользования. Алматы, 2001
    
11. 
    Экология и экономика природопользования. Под Ред. Э.В. Тирусова. М., 1998
    
12. 
    Экономика природопользования/ Под ред. Т.С. Хачатурова – М., 1991