Тақырыбы: 5-6 жастағы балалардың үрейін жеңуде ертегі терапиясын қолданудың педагогикалық-психологиялық негізі
жүктеу/скачать 109.78 Kb.
|
Тақырыбы: 5-6 жастағы балалардың үрейін жеңуде ертегі терапиясын қолданудың педагогикалық-психологиялық негізіМазмұны Кіріспе 5 1-тарау. 1. Ертегі - балаларға психологиялық көмек көрсету үшін өмір сценарийі мен материалын іздеу ретінде 15 1.1 Ертегіні шығармашылық іс-әрекеттің мәні ретінде сипаттау 24 1.2 Арт-терапия - балаларға психологиялық көмек көрсетудің психокоррекциялық әдістемелерінің жиынтығы 28 1.3 Ертегі терапиясы - арт-терапия әдістерінің бірі, ертегімен психологиялық жұмыс жасаудың ерекшеліктері 30 1.4 Ертегі терапиясының бағыттары, ертегілермен жұмыс жасау нысандары 35 2-тарау. Отбасындағы балаларға психологиялық көмек көрсету үшін ертегілерді қолдануды эмпирикалық зерттеу 38 2.1 Отбасылық тәрбие жағдайында балалардағы эмоционалдық, мінез-құлықтық және коммуникативтік аспектілеріндің қалыптасу деңгейінің диагностикасы 40 2.2 Отбасы проблемаларының психодиагностикасындағы проективті ертегі 45 Қорытынды 48 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 50 КІРІСПЕ Баланың психикалық дамуы үшін ертегіні қабылдау мен оған әсерленудің маңыздылығы, оның тұлға ретінде қалыптасуы, шығармашылық әлеуетінің ашылуы туралы мәселе өзекті және талқыланатын психологиялық-педагогикалық әдебиеттердегі көкейкесті мәселе болып қала береді. Бұл балалар мен зерттеушілер үшін мәдениеттанушылық құбылыс ретінде ғана емес, сонымен бірге психологиялық құбылыс, адамзаттың рухани тәжірибесінің формасы ретінде ашылатын ертегімен жұмыс істеудің жаңа мүмкіндіктерінің ашылуына байланысты. Балалармен жұмыс жасау кезінде психотерапиялық жұмыстың икемді түрлерін қолдану өте маңызды. Бүгінгі таңда осындай формалардың бірі - арт-терапия, ол баланың психикасына қандай да бір проблеманы, қайшылықты жағдайды сезінуге, қайғырып, басынан өткізуге, ең ыңғайлы жолмен ойнап шығуға мүмкіндік береді. Арт-терапевтикалық әдістемелер адам проблемаға енуге қаншалықты дайын болса, оны соншалықты басынан өткеруге дайын болуға мүмкіндік береді, Баланың өзі, әдетте, өзіне не болып жатқанын түсінбейді. Психологиялық көмек контекстінде өнерді қолданудың тиімділігі эмоциялар мен сезімдермен тәжірибе жасауға, оларды зерттеуге және символдық деңгейде білдіруге мүмкіндік беретіндігіне негізделген. Әдеби дереккөздерді талдау негізінде біз психологиялық көмек беруде көркемдік әдістерді қолдану баланың эмоционалды реакцияларды сезінуіне, түсіну процесін жеңілдетуге, ашу, азап, қорқыныш және басқа да жағымсыз сезімдерінің әлеуметтік тұрғыдан қолайлы шығуына жеңілдік беріп, диагностикалық қорытынды жасау мен түсіндіру үшін материал береді деп санаймыз. Вербалды емес мінез-құлық әдетте сананың цензурасынан сытылып кетеді. Бейнелеу және әдеби шығармашылық, өзін-өзі көрсетудің басқа түрлері сияқты, шиеленісті жұмсартудың салыстырмалы түрде қауіпсіз әдісі болып табылады. Мақсаты - балалардың қарым-қатынас жасау дағдыларын жетілдіру. Біздің таңдауымыз бұл дағдыларға кездейсоқ түспеді: көптеген балалар өздерінің құрдастарымен ғана емес, ересектермен де қалай қарым-қатынас жасауды білмейді, көптеген отбасыларда дұрыс қарым-қатынас жасау ойлағандай болмайды. Зерттеу мақсаттары ретінде мыналарды анықтадық: мектеп жасына дейінгі балаларға ертегілердің әсері туралы әдебиеттерді зерттеу; ойлау және эксперимент жүргізу; отбасыларда балалармен жұмыс жасауда қолданылатын бірнеше ертегі терапиялық әдістерімен танысу; ертегілердің балалардың коммуникативтік қабілеттерін дамытуға тигізетін әсерін анықтау; ертегі терапия әдістері ата-аналарға балаларының қарым-қатынас дағдыларын дамытуға көмектеседі. Зерттеу объектісі ретінде мемлекеттік мектепке дейінгі тәрбиемен қамтылмаған балалар алынды, ал зерттеу пәні - отбасылық тәрбие жағдайындағы балалардың коммуникативті қабілеттері. Зерттеу әдістері: ертегі терапия жаттығулары, балалардың ойдан ертегілер құрауы, отбасылық ойын терапиясы, бейімделген психодиагностика және әдебиеттерді зерттеу. Диплом жұмысында біз отбасылық тәрбие жағдайында арнайы таңдалған ертегі терапиялық әдістер балалардың коммуникативті қабілеттерінің дамуына оң әсер ететіні туралы болжам ұсындық. Әдістемелік негіз Т.Зинкевич-Евстигнеева әзірлеген арт-терапевтік теориямен және В.Богомолов жасаған әдістермен анықталды. Біз параллель экспериментті жоспарладық және өткіздік, ол 2019 жылдың қаңтарынан 2020 жылдың ақпанына дейін созылды. Оқу базасы ретінде әлеуметтік жағдайы мен балалар саны әр түрлі 5 отбасын таңдадық. Біз бұл отбасыларды таңдаған себебіміз - олардың арасында толық және толық емес отбасылар бар, балалары да түрлі жаста, мұндай құрам зерттеуге өте қолайлы. Отбасыларға сипаттама: 01. Әкесі: С.Н.А (44 жаста) Шешесі: С.А.Қ. (44 жаста) Балалары: М (3.08.2015) және С (27.03.2010) 02. Шешесі: М.Қ.Ә (52 жаста), ажырасқан Балалары: С. (15.06.2016) 03. Әкесі: Т.А.Ж. (30 жаста) Шешесі: Т.Ү.Ж. (25 жаста) Балалары: А. (26.05.2013), Е. (04.05.2016), Д. (04.05.2016) 04. Әкесі: Е.Е.М. (26 жаста) Шешесі: Е.А.Н. (23 жаста) Балалары: Ә. (26.04.2015) 05. Әкесі: Р. А.Р. (30 жаста) Шешесі: Р. Г.М. (29 жаста) Балалары: Д. (28.07.2014) және А. (06.07.2015) Эксперимент мынадай: анықтау, қалыптастырушы және бақылау кезеңдерін қамтыды. Эксперимент жүргізу үшін біз осы мәселе бойынша отандық және шетелдік авторлардың еңбектерін зерттедік. Біз диплом жұмысымызда балалармен жұмыс жасаудың арт-терапиялық формаларының барлығын бірдей сипаттауды міндет етіп алмаймыз. Бірақ кейбіреулеріне толығырақ тоқталамыз, атап айтқанда, ертегі терапиясы әдісіне. Ертегілерді қолдану ғасырлар қойнауынан бастау алады, яғни халық ауыз әдебиетінен бері қарайғы уақыт. Ертегілер психотерапия ресми мәртебеге ие болғанға дейін халықтық психотерапия құралы және оқу мен емдеудің өзіндік құралы болды. Ертегілер, К.Г. Юнганың пікірінше, адамның негізгі психикалық қақтығыстарын бейнелейтін ерекше матрицалар, олардың мәні бүкіл адамзат тарихында өзгермейді. Юнг оларды архетиптік деп атады. Адамдар осы қақтығыстарды мойындап-мойындамайтынына қарамастан, олардың әрекеттері мұнымен азаймайды. Бұл жағдайда ертегі - қайшылықты ішкі әлемнен сыртқы әлемге жеткізудің тәсілі - оны шешу жолдарын ұсынады, бұл табиғи, интуитивті қолданылатын дәрі-дәрмек, шипа. Біз ертегі терапия әдісін - жеке тұлғаны интеграциялау, қоғамға араластыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, сананы кеңейту және сыртқы әлеммен өзара қарым-қатынас жасау үшін қолданаылатын әдісті қарастырдық. Бүгін, үшінші мыңжылдықтың басында адамдар ертегілерже жатқан білімге интуитивті түрде тартылады. Ертегілердің мәтіндері балалар үшін де, ересектер үшін де қызықты, сондықтан олар отбасында жұмыс істеуге өте ыңғайлы. Ертегілердегі бейнелер сонымен қатар екі психикалық деңгейге: сана мен түпкі санаға таралады, бұл қарым-қатынас үшін ерекше мүмкіндіктер береді. Ертегілерді тыңдап немесе оқи отырып, бала өзінің бейсаналық «өмірлік жағдайлар банкінде» білім қорын жинақтайды. Балалардың бойында ертегі кейіпкерлері арқылы өз өмірлерін зерделеу, електен өткізу пайда болады. Сана мен түпкі санаға әсер ете отырып, ертегі олардың оларға проблемаларын шешудің дұрыс жолын анықтауға көмектеседі, ал ертегі кейіпкерінің әрекетін оның өміріне болжау арқылы бала жеке даму жолына түсе алады. Метафораларды пайдалану мен әңгімелер құрастырудың техникасы қиялдау сезімі жақсы дамыған балалармен жұмыс жасауда өте пайдалы болуы мүмкін. Ол қорқыныш, күйзеліс, мазасыздық, агрессивтілікпен қатар жүретін әртүрлі невротикалық бұзылыстардан зардап шеккен балаларды емдеуде тиімді қолданылады. Біздің диплом жұмысымызда ертегілердің балалардың қабілеттеріне қалай әсер ететіндігі, отбасындағы қарым-қатынастар қалай өзгеретіні көрсетілген. Ертегі терапиясында әр баланың өзінің жеке, ерекше ертегісін таңдау процесі маңызды, бұл оның жеке басының әлеуетті, басым түсетін бөліктерінің байқалуына, қандай да бір іске асырылмаған нәрселердің байқалуына көмектеседі. Нәтижесінде ол қорғалғанына сеніп, ішкі және сыртқы әлемге ашылады. Диплом жұмысында ұсынылған ертегілер мінез-құлықты түзетуге және басқалармен сындарлы қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыруға, сонымен қатар жалпы білім берумен, қоғамдық тәрбиемен қамтылмаған балалардың коммуникативтік қабілеттерін дамытуға бағытталған. Біздің диплом жұмысымыз кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және эксперименталды - тәжірибелік бөлімнен тұрады. Бірінші тарауда арт-терапия дегеніміз не және оның бағыттарының бірі - ертегі терапиясы, түзету кезінде қолданылатын ертегілер туралы айтылады. Екінші тарауда мектеп жасына дейінгі балалардағы психикалық ауытқушылықтарды түзету үшін ертегі терапиясын қолдану және отбасында қандай психологиялық ойындарды қолдануға болатыны, отбасылық мәселелердің психодиагностикада қалай көмектесетіні туралы мәселелер қарастырылады. жүктеу/скачать 109.78 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|