Талапбаева Гульнар Едиловна

Бәсекелестік ортаны құру үшін ең алдымен ішкі рынокта сол ортада жұмыс істейтін кәсіпорындар болуы қажет. Ал, ол кәсіпорындардың (біздің жағдайымызда өңдеуші саланың) болуы үшін мемлекет ішкі рынокты шетелдік бәсекелестерден қорғауы, олардың дамуына ықпал етуі керек, сөйтіп, қажетті деңгейде олардың салыстырмалы бәсекеге қабілетті болуы үшін. Бұл жағдайда отандық өндірушілерді шетелдік бәсекелестерден қажетті қорғау рынокты толықтай жауып тастамауы тиіс. Ынталандырушы бәсекелестік мемлекеттің ішкі рыногында да, сыртқы сауда қызметінде де болуы керек. Ел ішінде бәсекелестік ортаның қалыптасуы және онда отандық кәсіпорындардың қызмет етуінің бүтіндей мемлекет үшін оң салдары жеткілікті, атап айтсақ, экономикалық өсімді, әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етеді және т.б. Ал, әлеуметтік тұрақтылық, яғни елдегі халықтың тұрмыс-жағдайының жоғарылауы кез келген ел экономикасындағы түрлі реформалардың жүргізілуінің басты мақсаты болып табылады, соның ішінде Қазақстанның да. Сондықтан, мемлекет өз реттеу нысандары мен әдістерін ел кәсіпорындарының бәсекелестік жағдайда өз ұстанымдарын сақтайтындай бәсекеге қабілеттілік жағдайда болуына бейімдеуі керек. “Бәсекелестік бәсекелестерсіз болмайтын сияқты, бәсекелестік те егер бәсекелестерге мақсаты олардың рыноктағы үлесін көбейту болып табылатын әрекеттер жасау тыйым салынса мүмкін емес” [1]. Осыған орай әрбір кәсіпорынның рынокта қызмет етуіне де мүмкіндігінше мол еркіндік беру қажет. Олар ішкі және әлемдік рыноктағы бәсекелестікке төтеп беру үшін келесідей бағыттарда барлық өз күш-жігерін, идеясын, тапқырлығын, белсенділігін жұмылдыруы қажет:

1. 
   тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын мейлінше жоғары сападағы тауарларды ұсынуға талпыну;
   
2. 
   масштаб есебінен немесе өндірістің басқа тиімді тәсілдерін қолданып, шығындарды үнемдеу арқылы төмен бағада тауар ұсыну;
   
3. 
   сатып алушыны тауарды сатып алуға ынталандыратын жоғары деңгейдегі сервисті ұйымдастыру;
   
4. 
   рынок жағдайындағы түрлі өзгерістерді жылдам сезіну және мүмкіндігінше тез арада өнімді өндіру мен өткізу шарттарын сол өзгерістерге сәйкес бейімдеу;
   
5. 
   бәсекелестерді, жеткізушілерді, сатып алушыларды, бір сөзбен айтқанда нарық конъюнктурасын, және оның барлық құрамдастарын үнемі бақылау;
   
6. 
   ҒТП-тің озық жетістіктерін қадағалау және оларды пайдалану;
   
7. 
   персонал біліктілігін жетілдіруге мән беру;
   
8. 
   ҒЗТКЖ-ны қаржыландыруға және оның нәтижелерін өндіріске енгізуге көңіл бөлу;
   
9. 
   бағалық және бағалық емес бәсекелестік тәсілдерін пайдалану және т.б.
   

• 
  ауылшаруашылығы өндірісін тікелей мемлекеттік субсидиялау;
  
• 
  ауылшаруашылығы өндірушілеріне жеңілдікпен несиелер беретін арнайы мемлекеттік несие институттарын құру;
  
• 
  ауылшаруашылығы өнімдерінің бағасын реттеу;
  
• 
  фермерлердің табыстарын тұрақтандыру;
  
• 
  ауылшаруашылығы ғылымын субсидиялау және оның жетістіктерін тәжірибеге енгізу;
  
• 
  ел ішінде ауылшаруашылығы өнімдеріне сұранымды реттеу және қалыптастыру;
  
• 
  экспортқа ықпал ету”.
  

• 
  ғылыми техникалық зерттеудің дамуын және өндірістік аппаратты модернизациялауды белсенді ету;
  
• 
  экономиканың салалық және аймақтық құрылымын жетілдіру жолымен өндіруші күштер мен өндіріс технологиясын жаңғыртуды ынталандыру;
  
• 
  өндірістің шоғырлануы мен мамандануын мадақтау;
  
• 
  инвестициялық немесе тұтынушылық сұранымға әсер ету жолымен іскерлік белсенділікті ынталандыру немесе керісінше, тежеу.
  

1. Антончева С. Единство стандартов – залог качества. Интервью с Габитом Мухамбетовым (председатель Комитета по техническому регулированию и метрологии Министерства индустрии и торговли РК) // Казахстанская правда. – 2005. – 11 ноября.