Таным және медициналық таным
жүктеу/скачать 16.6 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қолданылған әдебиеттер Нұрышева Г.Ж “Философия”: оқулық. Алматы, 2013. 316 бет Дәрістер курсы
|
Таным және медициналық таным Ежелден адамзат жаңа білімдерді алуға әрқашанда ұмтылғаны белгілі. Тіршілік құпияларын меңгеру — адамзаттың ұлы мақтанышы болып табылатын ақылдың шығармашылық белсенділігіне жоғары ұмтылыстарының көрінісі. Өзінің мың жылдық дамуында ол болмыстың мәніне үңілудің және шектеуліден жан-жақты шындыққа жетудің ұзақ және күрделі жолынан өтті. Бұл жолда көптеген айғақтар, табиғаттың, қоғамдық өмір мен адамның өзінің қасиеттері және заңдары ашылды. Әлемнің суреттемесі өзгерді. Қазіргі уақытта адамзат білімі аса бай және күрделі жүйені құрайды және оның ұрпақтан-ұрпаққа, бір елден екінші елге таралуы тез жүзеге асырылады. "Таным" деген не?", "Білімді қалай алуға болады?" деген мәселелер төңірегінде ойлана отырып, адам сонау ежелгі заманда-ақ өзін табиғаттың бір бөлшегі ретінде сезінген. Уақыт өте келе бұл мәселені саналы қойылуы және оны шешуге тырысуы салыстырмалы тәртіпті пішін алып, сол кезде білім туралы ілім қалыптасты. Философтар таным теориясының мәселелері төңірегінде ой қозғай бастады. Гносеология — айналадағы әлемді тану туралы философиялық ғылым. Таным теориясы немесе гносеология (грекше gnosis — білім, таным) — философиямен бірге, оның іргелі бөлімдерінің бірі ретінде пайда болды және қалыптасты. Ол адам танымының сипатын, білімінің формаларын, оның жадағай түрінен тереңіне бойлау әдістерін зерттейді. Гносеологиядағы орталық ұғымдарға "таным субъектісі" мен "таным объектісі", "білім", "таным" жатады. Таным субъектісі деп белгілі бір мақсатқа бағытталған танымдық қызметті атқарушыны айтамыз. Ол — бірдеңені танып, білуге тырысушы. Ол адам немесе тұтастай қоғам болуы мүмкін. Таным объектісі деп танымдық қызмет бағытталған нәрсені айтамыз. Демек, ол танылушы, былайша айтқанда, кітап, молекула, атом, адам немесе тұтастай табиғат болуы мүмкін. Таным объектісі материялық, дүние немесе рухани құбылыс, сонымен катар субъектінің өзі де болуы мүмкін. Таным объектісі мен субъектісі бір-бірінің мәнділігін шарттастырады: субъектісіз объект болмайды, объектісіз субъект болмайды. Таным үдерісінде олар бір-біріне маңыз аларлық ықпал етеді. Сонда танымдық қызмет субъекті мен объект қатынасы және олардың өзара әрекеттесуі болып шығады. Танымда танымның негізгі формасы мен ақиқаттың критерийі практика болып табылады. Практика – адамдардың қрошаған дүние мен өзін өзгертудегі нақты іс-әрекеті, қызметі. Практиканың негізгі түрлері: • Материалдық өндіріс; • Басқару қызметі; • Ғылыми эксперимент. Практиканың қызметтері: - ақиқат критерийі; - таным негізі; - таным мақсаты; - таным нәтижесі. Медициналық таным Дәрігер бастапқыда жақсы психолог қана емес, сондай-ақ философ болып табылады. Хирургиялық емдеудің түбегейлі жаңа түпнұсқа әдістерін ұсынған Н.В. Склифосовский, ол хлороформ және эфирлік анестезияның хирургиялық тәжірибесіне енуімен айналысқан, сондай-ақ жергілікті анестезия технологиясын дамытқан. Анестезияны тиімді пайдалану мүмкіндігін эксперименттік ашу ХІХ ғасырдың ең үлкен жетістіктеріне негізделеді. Қандай да бір ауырсыну сезімі жүйке жүйесінің белсенділігіне байланысты. Бұл адамның психикасына нұқсан келтіреді, ұйқыдан айырады, жұмысқа белсенділігін төмендетіп, тіпті дәрменсіз етеді. Ауырсыну адамды жегідей жейді, тіпті өлімге алып келеді. Бұл жағдайда кез- келген дәрігер шешімін тауып пациентке көмектесе алмайды. Қорытындылай келе, Ғылыми таным – танымның ең жоғарғы пішімі. Ғылыми таным рационалдық сипатының басымдылығымен сипатталатын өте күрделі құбылыс. Ол негізінен ұғымдар жүйесі, теориялар, заңдар сияқты басқа да ойлау процестерінің түрлері арқылы айқындалады. Әрине, мұнда сезімдік танымның рөлі де жоққа шығарылмайды, алайда ол ғылыми танымның теория ауқымында жанама, екінші рөл атқарады. Қолданылған әдебиеттер Нұрышева Г.Ж “Философия”: оқулық. Алматы, 2013. 316 бет Дәрістер курсы жүктеу/скачать 16.6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|