Термин: a тілдің құрылымын атайды

Жіңішке дауыстылар:

A) а, ы, о, ұ;

B) ұ, ү, ы, і;

C) ә, а, ы;

D)& ә, е, і, ө, ү;

E) о, ө, е.

*****

A) тілдің құрылымын атайды;

B) сөзжасам саласындағы негізгі тұлға;

C) буынның бір түрі;

D)& ғылымының арнайы саласындағы ұғымды білдіретін сөз не сөз тіркесі;

E) көнерген сөздер.

*****

Кірме сөздер:

B) архаизмдер;

C) тарихи сөздер;

D)& бір тілден басқа тілге енген бөтен тілдің элементі;

E) кәсіби сөздер.

*****

A)& ұ, ү, ы, і;

B) о, ө, е;

C) о, ө, ү, ұ;

D) ә, е, і, ө, ү;

E) ұ, а, ә.

*****

Қатаң дауыссыздар.

B) б, д;

D) п, б, т, д, к;

E)& қ, к, п, т, ф, с.

*****

A) ойлы, ақымақ;

B) салақ, олақ;

C) сенімді, сенімсіз;

D) зерек, талапты;

E)& ақылды, ақымақ.

*****

Синоним сөздер:

B) асқабақ, аскәді;

C) әдемі, ашық;

D) әдемі, арық, ақсары;

E)& әдемі, келбетті.

*****

A) Ж.Ж.Руссо;

B) латын жазушысы Августин, неміс философы Г.Лейбниц;

C) Д.Н. Кудрявский;

D) Карл Бюхер;

E)& Людвиг Нуере.

*****

Тілдің шығуының эмоционалды теориясы қай ғасырға тән?

B) ҮІғ. – ХІІғ;

C) ХХғ;

D) ҮІІІғ. – ХҮғ;

*****

A) фонетикалық заңдылықтар;

B) фонетикалық заңдылықтардың туыстас тілдерге ортақ түрі;

C) тілдердің фонетикалық жүйесіндегі дыбыстық өзгерістер;

D) тілдің тарихи даму барысында әр түрлі екі фонеманың бір фонеманың бойына сіңісіп,

ұласып кетуі;

E)& тілдің тарихи дамуы барысындағы дыбыстық өзгерістер.

*****

A)& дыбыстардың әлсіреп көмескіленуі, соның нәтижесінде дыбыстың өзгеруі;

B) екпін түспеген буындағы дауыстылар;

C) сонор дыбыстардың арасындағы дауыстылар;

D) соңғы буындағы қысаң дауыстылар;

E) дыбыстардың түсіріліп қалуы.

*****

Синоним сөздер:

B) оқыған, ақылды;

C) еңбекқор, зерек;

D)& ақылды, ойлы;

E) талапты, еңбекқор.

*****

A) үнді-Европа тілдері тобына;

B)& семит-Хамит тілдеріне;

C) кавказ тілдеріне;

D) фин-Угор тілдеріне;

E) түркі тілдеріне.

*****

Қытай тілі типологиялық жіктелуі жағынан тілдердің қай тобына жатады?

B)& даралаушы тип;

C) аглютинативті тип;

D) флективті тип;

E) ешқандай типке жатпайды.

*****

A) даралаушы тип;

B)& аглютинативті тип;

C) полисинтетикалық тип;

D) флективті тип;

E) ешқандай типке жатпайды.

*****

Орыс тілі қай типтік тілдерге жатады?

B) аглютинативті тип;

C) полисинтетикалық тип;

D)& флективті тип;

E) ешқандай типке жатпайды.

*****

A) даралаушы тип;

B)& аглютинативті тип;

C) полисинтетикалық тип;

D) флективті тип;

E) ешқандай типке жатпайды.

*****

Лингвистикалық типология нені зерттейді?

B) тілдердің генеологиялық шығу тегін зерттейді;

C) туыстас тілдердің арасындағы құрылымдық айырмашылықты зерттейді;

D) тілдердің өзара жақындық дәрежесін, құрылымдық жағынан зерттейді;

E) тілдердің құрылымдық ұқсастығы мен айырмашылығын зерттейді.

*****

A) Ж.Ж.Руссо;

B)& латын жазушысы Августин, неміс философы Г.Лейбниц;

C) Д.Н. Кудрявский;

D) Карл Бюхер;

E) Людвиг Нуере.

*****

Динамикалық екпін дегеніміз не?

B) басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы;

C) ерекше екпін түскен буын;

D) буынның біреуі басқа буындардан айрықша күшті айтылуы;

E) бір буынның созылыңқы айтылуы.

*****

A) басқа буындардың ішінен бір буын ырғағының ерекшеленуі;

B)& басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы;

C) ерекше екпін түскен буын;

D) буынның біреуі басқа буындардан айрықша күшті айтылуы;

E) бір буынның созылыңқы айтылуы.

*****

Музыкалды екпін деген не?

B) басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы;

C) ерекше екпін түскен буын;

D) буынның біреуі басқа буындардан айрықша күшті айтылуы;

E) бір буынның созылыңқы айтылуы.

*****

A) сөйлеудің темпі;

B) сөйлеудің үдемелілігі;

C) сөйлеудің әуені;

D)& фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі;

E) Дауыс ырғағының көтеріліп, басылуы.

*****

Фраза деген не?

B) сөйлеудің үдемелілігі;

C) сөйлеудің әуені;

D) фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі;

E)& ең ірі фонетикалық единица.

*****

A) тілдегі лдыбыс жүйес;і

B)& сөздер мен олардың дыбыстық формаларын ажырататын тілдік единица;

C) тіл дыбыстары;

D) тіл дыбыстарын зерттейтін сала;

E) дауыссыз дыбыстар жүйесі.

*****

Консонантизмдер дегеніміз не?

B)& дауыссыз дыбыстар жүйесі;

C) қатаң дауыссыздар;

D) ұяң дауыссыздар;

E) қос дауыстылар.

*****

A) табиғат заңдары;

B) жан-жануарлар тілі;

C)& адамзаттың дыбыстық тілі;

D) адамның пайда болу заңдылықтары;

E) құстардың тілі.

*****

Тіл білімінің басты салалары:

B) ономастика, топтнимика, фонема;

C) семасиология, ономастика, топонимика;

D) этимология, топонимика, семасиология;

E)& фонетика, лексика, грамматика.

*****

A) бір тілдің даму заңдылықтарын зерттейтіндігі;

B) тілдің қызметін, табиғатын зерттейтіндігі;

C) тілдің зерттеу әдіс-тәсілдерін зерттейтіндігінде;

D) туыс емес тілдерді зерттейтіндігінде;

E)& тілдің жалпы теориялық базасын зерттейтіндігінде.

*****

Тіл білімінің басқа ғылым салаларымен байланысы:

B) тек жаратылыстану ғылымдар саласымен;

C) педагогика, тарих ғылымдарымен;

D) ешбір ғылым саласымен байланысы жоқ;

E)& қоғамдық ғылымдар мен жаратылыстану ғылымдарымен.

*****

A) тіл және қоғам бір-бірімен байланысты емес, әрқайсысы өзінше өмір сүреді;

B) тіл қоғамнан тыс кездейсоқ пайда болды, қоғам тілді дамыта алмайды;

C)& тіл мен қоғам бір-бірімен байланысты, тілсіз қоғам болуы мүмкін емес;

D) тіл қоғам тумай тұрған кезде пайда болды;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Тіл мен ойлаудың байланысы:

B)& тіл мен ойлау тығыз байланысты, бірінсіз-бірі өмір сүре алмайды;

C) бірінің орнына бірі қызмет атқара алады;

D) тіл ойсыз да өмір сүре алады;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) философия;

B) тарих;

C) саяси экономика;

D) информатика;

E)& семиотика.

*****

Тілдік таңбаның түрлері:

B) әскери сигналдар, цифрлар;

C)& фонема, морфема, сөз, сөз тіркес, сөйлем;

D) фонема, әскери сигналдар;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) транскрипцияның түрлері көп, қанша сөз болса, сонша транскрипция бар;

B) транскрипцияның түрлері: фонемалық, фонологиялық, морфологиялық;

C)& транскрипцияның фонетикалық және фонематикалық түрі бар;

D) транскрипцияның күрделі және жай түрі бар;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Вокализм:

B) сан мағынасын білдіретін атрибутивті мағыналық категория;

C) славяндардың ең көне әліппесі;

D)& Тілдегі дауысты дыбыстар жүйесі;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) ешқандай айырмашылығы жоқ;

B) тілдік таңбаның бір формада, бір мазмұнда болуында;

C)& бір форма бірнеше мазмұн немесе бірнеше форма бір мазмұн болуында;

D) мазмұн бірнешеу, форма бірнешеу болып сәйкес келуінде;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Тіл жүйесі:

B) парадигматикалық қатынастар;

C) тілдің салалары;

D) синтагматикалық қатынастар;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A)& тіл дамуының белгілі бір кезеңдегі қалпы;

B) тіл дамуының әр түрлі кезеңдегі қалпы;

C) тіл даму деңгейлері;

D) фонеманың дамуы;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Диахрония:

B)& тіл жүйесінің тарихи дамуы;

C) лексиканың дамуы;

D) тіл жүйесінің қалыпты дамуы;

E) фонетиканың дамуы.

*****

A)& Сөз шеңберіндегі екі немесе одан да көп ұқсас дыбыстардың артикуляциясы;

B) тілдің грамматикалық ерекшелігі;

C) орфографиялық ерекшелік;

D) лексикалық ерекшелік;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Ассимиляция:

B) тілдегі буынның ерекшеліктері;

C) тілдің даму барысында пайда болады;

D) мағыналық бірлік;

E)& сөздегі немесе сөйлемдегі тетелес келген дыбыстардың артикуляциялық үндесуі.

*****

A)& морфологиялық бірлік ретіндегі сөздің вокалдық түрленуі;

B) тілдің негізгі бірлігі;

C) акустикалық тұрақты болатын дыбыс;

D) бір буындылық;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Ұлттық тілге дейінгі тіл сатылары:

B)& ру тілі, тайпа тілі, халықтық тіл, содан кейін ұлттық тіл;

C) дыбыстық тіл, ауызекі сөйлеу тілі, әдеби тіл;

D) халықтық тіл, тайпа тілі, ру тілі, жазба тіл;

E) жазба тіл, дыбыстық тіл.

*****

A) дыбыстардың жазылуын зерттейді;

B)& тілдік дыбыстардың құрылысы мен қызметінде болатын заңдылықтарды зерттейді;

C) тіл дыбыстарын;

D) дыбыстың күшін зерттейді;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Тіл дамуына әсер етеін жағдайлар:

B) ішкі жағдай;

C) дифференциялау процесі;

D) қоғамдық жағдай;

E)& тіл дамуының ішкі жағдай мен сыртқы жағдайлары.

*****

A) қосарлану тәсілі, бірігі тәсілі;

B)& аффиксация, ішкі флекция, қосарлану, бірігу, көмекші сөздер, сөздерлдің орын тәртібі, екпін және интонация тәсілдері;

C) қосымшалар тәсілі;

D) лексикалық, фонетикалық тәсілдер;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Субстрат:

B) белгілі лигвогеографиялық жерде ертеде болған тілден қалған көне элементтер;

C)& жеңілген тілдің жеңген тілдегі элементтері;

D) тіл білімінің түрі;

E) интонацияның негізгі бөлімі.

*****

A) эсперанто, ұлттық тіл;

B) идо, жазба тіл;

C)& эсперанто, идо, окциденталь, интерлингва;

D) ұлттық тіл, әдеби тіл;

E) жазба тіл, ауызша тіл.

*****

Орфография:

B)& дұрыс жазу ережелерінің жиынтығы;

C) дұрыс сөйлеу ережелерінің жиынтығы;

D) дыбыстық ерекшелік;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) әр түрлі тілдік құрылымдарды белгілейтін жалпы термин;

B) ықпалдың бір түрі;

C) қолданыстан шыққан сөздер;

D) тілдегі жаңа сөздер;

E)& өз тілінде баламасы бола тұра бөтен тілдің сөздерін еліктеумен қолдану.

*****

Фразеологизм:

B) еркін сөз тіркесі;

C)& семантикалық тұрақты байланыста болатын сөйлемдер мен сөздердің тіркесуі;

D) тілдің сыртқы көрінісі;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) ғ, с, д, б, з;

B) б, д, м;

C)& м, н, ң;

D) п, б, т, д, к;

E) қ, в, п, ж, ф, с.

*****

Ызың дауыссыздар.

B) қ, к, п, т, с;

C) п, б, т, д, к;

D) м, н, д;

E) ғ, т, ж.

*****

A) грамматика, фонетика;

B) фразеология, этимология;

C)& ономасиология, семасиология, этимология, фразеология, лексикография;

D) сингармонизм, семасиология;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Әдеби тіл:

B) грамматикалық ерекшелігі бар тіл;

C) лексикалық ерекшелігі бар тіл;

D) жер шарында өмір сүретін халықтардың тілі;

E)& тұрақты нормалары бар, жалпыға бірдей түсінікті, жалпы халықтық тілдің екшеленген, сұрыпталған жүйелі түрі.

*****

A) Сөздің мағыналық жақтан даму нәтижесінде жасалады;

B)& Түбір морфемаға аффикстік морфемалар жалғану арқылы жасалады;

C) Сөздердің білдіретін ұғымдары қолданыстан шығу нәтижесінде жасалады;

D) Күрделі біріккен сөздердің, сөз тіркестерінің, қос сөздердің негізінде жасалады;

E) Сөздердің орын тәртібі нәтижесінде жасалады.

*****

Сөз тудырудың синтаксистік тәсілі:

B) Түбір морфемаға аффикстік морфемалар жалғану арқылы жасалады;

C) Сөздердің білдіретін ұғымдары қолданыстан шығу нәтижесінде жасалады;

D)& күрделі біріккен сөздердің, сөз тіркестерінің, қос сөздердің негізінде жасалады;

E) Сөздердің орын тәртібі нәтижесінде жасалады.

*****

A) қауын;

B)& жәрмеңке;

C) ауылнай;

D) Баяндауыл;

E) қолжазба.

*****

Термин сөздің ең басты белгісі.

B) Қоғамдық ғылымдарға қатысты болуы;

C)& Өндіріс пен техникаға қатысты болуы;

D) Дара мағыналы болуы;

E) Бірнеше мағынада жұмсалуы.

*****

A)& Коммунизм;

B) Улица;

C) Машина;

D) Детсад;

E) Стирка.

*****

Синтаксистік сөз тіркесі үшін сөздердің лексикалық тіркесімділігі.

B)& міндетті шарт;

C) міндетті бола бермейді;

D) кейде міндетті;

E) ешқайсысы дұрыс емес.

*****

A)& шыққан тегі бір тілдер туыс тілдер;

B) ру, тайпа кезінде диалектілерге бөлінген туыс тілдер;

C) тіл деңгейлеріне байланысты;

D) морфологиялық ұқсастықтарға байланысты;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Сөйлеудің фонетикалық жақтан мүшеленуі:

B) сөз, буын, дыбыс, әуен;

C) фраза, интонация;

D) мелодика, әуен;

E) буын, дыбыс, темп.

*****

A) Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейді;

B) Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;

C)& Сөз мағынасының дамуын зерттейді;

D) Жер-су атауларын зерттейді;

E) Кісі атауларын зерттейді.

*****

Ономосиология нені зерттейді.

B) Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;

C) Сөз мағынасының дамуын зерттейді;

D)& Жалқы есімдерді зерттейді;

E) Кісі атауларын зерттейді.

*****

A) сөздің грамматикалық мағынасын зерттейді;

B) белгілі бір тілдің тарихын зерттейді;

C)& тілдің сөздік қоры мен сөз құрамын зерттейді;

D) дұрыс жауабы жоқ;

E) көмекші сөздерді зерттейді.

*****

Дүние жүзінде ең көп тоғысқан тіл:

B)& ағылшын тілі;

C) жапон, корей тілдері;

D) қытай тілі;

E) неміс тілі.

*****

A) лексикалық ұқсастығына байланысты;

B) туыстығына байланысты топтастырылуы;

C)& әлем тілдерінің грамматикалық құрылысындағы ұқсастығына негізделіп жіктелуі;

D) дүниежүзілік тілдердің қарым-қатынасына байланысты;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Дүние жүзіндегі тілдердің типологиялық типтері:

B) қопармалы (флективті) тіл;

C) даралаушы тип, жалғамалы (агглютинативті) тип;

D)& даралаушы тип, жалғамалы (аглютинативті) тип, қопармалы (флективті), полисинтетикалық типтер;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) тіл дыбыстарын фонологиялық, графикалық тұрғыда зерттейді;

B) тіл дыбыстарын жан-жақты зерттейді, әсіресе дауысты дыбыстардың жасалуын, мағыналарын зерттейді;

C)& тіл дыбыстарын жасалу орнына (артикуляциясын), естілу қасиетіне (аккустикасын) және мағыналық сипатына қарай зерттейді;

D) тілдік дыбыстарды жазылуына, таңбаларына, мағынасына қарай зерттейді;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Жапон тілі қай семьялық тілдер тобына жатады?

B) тунгус-манчжур тілдері семьясына;

C)& туыстас тілдердің ешбір тобына енбейді;

D) қытай-Тибет тілдеріне;

E) моңғол тілдеріне.

*****

A)& Ұйғыр-оғыз тобына;

B) Батыс-Хун тобына;

C) Бұлғар тобына;

D) Қыпшақ тобына;

E) Ешқандай топқа жатпайды.

*****

Тіл дыбыстарын зерттейтін фонетикалық әдістер:

B) нструменталды әдіс;

C) байқап көру әдісі;

D) салыстырмалы әдіс;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) қайсыбір сөздерді басқаша жазу;

B) төл сөздің түрі;

C) орын алмастыру;

D) географиялық атаулар;

E)& сөз дыбыстарын хатқа түсіріп жазу әдісі.

*****

Транслитерация:

B) буынның бір түрі;

C) бір буынды құрайтын үш элементтен құралған күрделі дауысты;

D)& текстерді не сөздерді басқа графикалық жүйе арқылы жазу;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) транспозицияның бір түрі;

B) сан мағынасын білдіретін атрибутивті мағыналық категория;

C) тіл бірлігінің эмоциялық немесе стилистикалық реңі;

D) тілдегі дауысты дыбыстар жүйесі;

E)& тілдегі дауыссыз дыбыстар жүйесі.

*****

Дифтонгтар:

B) дауыссыз дыбыстар;

C) фонеманы атаймыз;

D) сөйлеу кезіндегі дыбыстардың бір-біріне әсері;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) тілдің негізгі бірлігі;

B) лексикалық бірлік;

C) морфема;

D) түбір;

E)& артикуляциясы мен акустикасы тұрақты болатын дауысты дыбыс.

*****

Орфоэпия:

B) тілдің ерекшелігі;

C) көне әдеби тіл;

D) дұрыс жазу;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) жіктік жалғаулар арқылы;

B) көмекші сөздер арқылы жасалады;

C)& зат, қасиет, процесс, құбылыс тағы сол сияқты түсінікті ой-санада бейнелеп тұрақтану арқылы жасалады;

D) грамматикалық формалар арқылы жасалады;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Эвфемизм дегеніміз:

B) дыбыстардың комбинаторлық өзгерісінің бір түрі;

C)& құлаққа ерсі естілетін сөздердің синонимдері ретінде жұмсалады;

D) сөздің шығу тегін зерттеуді атайды;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) Сөздің басқы буынына

B) Сөздің ортаңғы буынына

C)& Сөздің соңғы буынына

D) Сөздің кез келген буынында

E) Сөздің ешқандай да буынында емес

*****

Кәсіби сөздер:

B) архаизмдер;

C) терминдер;

D) неологизмдер;

E) варваризмдер.

*****

A) 3.

C)& 2.

E) 10.

Күрделі сөзді табыңыз

A) жиырма;

B) елеуіш;

C) күркешік;

D)& Уәлихан;

E) Кітап оқу.

*****

A) екі түрлі сөздік бар;

B) фразеологиялық сөздік, диалектологиялық сөздік;

C) тарихи сөздіктер, академиялық сөздіктер;

D) аударма, терминологиялық сөздік;

E)& фразеологиялық, длиалектологиялық, академиялық, аударма, терминологиялық, синонимдер, орфографиялық, орфоэпиялық, энциклопедиялық, түсіндірме, антонимдер, этимологиялық т.б. сөздіктер.

*****

Грамматика дегеніміз:

B) лексикалық мағынаны зерттейді;

C) фонетика саласы зерттейді;

D) сөздің тура мағынасын зерттейді;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) фонетика, синтаксис;

B) лексика, морфология

C)& морфология, синтаксис

D) этимология, топонимика

E) диалектология, фразеология

*****

Морфема дегеніміз:

B)& тілдің негізгі бірлігі, ең кіші таңба, бірліктің фонетикалық тұлғасы ретінде белгілі бір мағына береді;

C) сөздің тура мағынасы;

D) метафора;

E) ауыспалы мағына.

*****

A) белгілі, белгісіз;

B) білікті біліксіз;

C) мол, мардымсыз;

D) мол, көп емес;

E)& мол, аз.

*****

Грамматикалық мағына:

B)& аффиксация, ішкі флекция, қосарлану, бірігу, көмекші сөздер, сөздердің орын тәртібі, екпін және интонация тәсілдері;

C) фонемалар арқылы беріледі;

D) графика жүйесі арқылы беріледі;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) түбір сөз;

B)& бірыңғай мағынасы бар грамматикалық тұлғалар;

C) лексика, фонетика саласы;

D) синоним, антоним;

E) лексикалық деңгей.

*****

Сөз табы дегеніміз:

B) грамматикалық тұлғасы бар сөз топтары;

C) екі не одан көп толық мағыналы сөздердің тіркесуі арқылы пайда болатын синтаксистік құрылым;

D) бір сөздің шеңберінде бірнеше морфема болуы;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) Үйден шығу.

B) автобусты күту.

C)& сенің үйің.

D) жылы бөлме.

E) ағаш үй.

*****

Қабыса байланысқан сөз тіркесі.

B) мектеп директоры.

C)& ақ орамал.

D) іске жауапты.

E) таудан биік.

*****

A) лексикалық мағынаны білдіретін бірлік;

B) фонетикалық бірлік;

C) фонемалық ерекшеліктер;

D)& тиянақты ойды білдіретін синтаксистік бірліктер;

E) тілдің сыртқы көрінісі.

*****

Сөйлем мүшелері:

B) буын, дыбыс;

C)& бастауыш, баяндауыш, пысықтауыш, толықтауыш, анықтауыш;

D) баяндауыш, пысықтауыш;

E) анықтауыш, толытауыш.

*****

A) күрделі сөз тіркесі;

B)& жалаң сөз тіркесі, күделі сөз тіркесі, аралас сөз тіркесі;

C) жалаң сөз тіркесі, тұрақты сөз тіркесі;

D) аралас тіркес, жай тіркес;

E) еркін сөз тіркесі, тұрақты тіркес.

*****

Сөйлемнің құрылымына қарай түрлері:

B) атаулы сөйлем, күрделі сөйлем;

C)& жай сөйлем, құрмалас сөйлем;

D) құрмалас сөйлем, хабарлы сөйлем;

E) лепті сөйлем, сұраулы сөйлем.

*****

A) қабысу, жанасу;

B) меңгеру, матасу;

C)& қиысу, матасу, меңгеру, жанасу, қабысу;

D) қабысу, қиысу;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Деривациялық мағына:

B) лексикалық мағына;

C) фонетикалық мағына;

D) сөз бен сөзді байланыстырады;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A)& сөз түрлендіруші аффикстердің грамматикалық мағынасы;

B) сөз тудырушы аффикстердің грамматикалық мағынасы;

C) лексикалық мағына;

D) түбір морфема;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Жазудың түрлері:

B) көне түркі жазуы, Орхон-Енисей жазуы, ұйғыр жазуы;

C)& пиктографиялық жазу, идеографиялық жазу, буын жазуы, әріп жазуы;

D) таңбалы жазу, рун жазуы, құпия жазу, символикалық жазу;

E) буын жазуы, әріп жазуы.

*****

A)& біздің жыл санауымызға дейінгі І мың жылдығында;

B) әріп жазуы Ү ғасырдан басталды;

C) әріп жазуы ХІҮ ғасырдан бастап қолданылды;

D) әріп жазуы дүние жүзінде біздің жыл санауымыздан ІҮ мың жылдығында;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Суффикс:

B) түбірдің алдында;

C)& түбірдің соңында;

D) түбірдің алдында да, соңында да;

E) түбірге қатысы жоқ.

*****

A)& басқа бір сөз табының зат есімге ауысуы;

B) сын есімге ауысуы;

C) үстеуге ауысуы;

D) етістікке ауысуы;

E) есімдікке ауысуы.

*****

Көлшіктерге сөзінде неше морфема бар?

A) 2.

C)& 4.

E) 6.

Синтаксистік шартты мағына деген не?

A)& сөздің сөйлемде белгілі бір синтаксистік қызмет атқаруына байланысты туған лексикалық мағына;

B) сөздің заттар мен құбылыстардың белгілерімен тікелей байланысты мағынасы;

C) сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы;

D) сөздің негізгі мағынасына үстелген қосымша мағына;

E) сөздің келтірінді мағынасы.

*****

A)& сексен, тоқсан, апар, әкел;

B) сары, сарығ, сарғай;

C) мол, көп, аз, молай;

D) босқа, текке, бекерге, кешке;

E) қара ат, қара ала ат.

*****

Даралаушы тілдер тобын көрсет:

B) орыс, неміс,грек, араб тілдері;

C) түркі тілдері, моңғол, угро-фин тілдері;

D)& қытай, вьетнам, бирма, тай, тибет, малаия-полинезей тілдері;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A)& чукот тілі, коряк, тулу, неевх, юкагир, ительмен тілі;

B) орыс, неміс,грек, араб тілдері;

C) түркі тілдері, моңғол, угро-фин тілдері;

D) қытай, вьетнам, бирма, тай, тибет, малаия-полинезей тілдері;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Агглютинативті тілдер:

B) орыс, неміс,грек, араб тілдері;

C)& түркі тілдері, моңғол, угро-фин тілдері;

D) қытай, вьетнам, бирма, тай, тибет, малаия-полинезей тілдері;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) а, ә, ы, і;

B)& о, ө, ү, ұ;

C) ә, е, і;

D) ы, і, е;

E) и, у.

Езулік дауыстылар.

A)& ы, і, е;

B) о, ө, ү, ұ;

C) ә, ү, и;

D) а, ә;

*****

A)& Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейді;

B) Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;

C) Сөз мағынасының дамуын зерттейді;

D) Жер-су атауларын зерттейді;

E) Кісі атауларын зерттейді.

*****

Диалектология нені зерттейді.

B)& Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;

C) Сөз мағынасының дамуын зерттейді;

D) Жер-су атауларын зерттейді;

E) Кісі атауларын зерттейді.

*****

A) Тілдегі көнерген сөздер;

B) Тілдегі жаңа сөздер;

C)& Атын тікелей атауға тыйым салынғандықтан басқаша аталатын сөздер;

D) Дөрекілеу, қолайсыздау сөздерді сыпайы, майда сөздермен ауыстырып айту;

E) Шығу тегі күңгірт, түсініксіз сөздер.

*****

Флективті тілдер:

B)& орыс, неміс,грек, араб тілдері;

C) түркі тілдері, моңғол, угро-фин тілдері;

D) қытай, вьетнам, бирма, тай, тибет, малаия-полинезей тілдері;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A)& ХҮІІІ – ХХғ.ғ;

B) ҮІ – ХІІғ.ғ;

C) ХХғ;

E) ХҮ – ХҮІІІғ.ғ.

*****

Тілдердің типологиялық топтастырылуы:

B) Тілдердің байланысына қарай;

C) Тілдердің тілдік одақтарға бірігуіне қарай;

D)& Тілдердің құрылымындағы ұқсастығына қарай;

E) Тілдердің функционалды сипатына қарай.

*****

A) Жаратылыстану ғылымдары;

B) Дәл ғылымдар;

C) Ғылымдардың түйіскен саласы;

D)& Қоғамдық ғылымдар;

E) «Өзін және өзі үшін зерттелетін» сала.

*****

Антоним сөздер:

B) епті, епті емес;

C) епті, пысық;

D) епті, олақ;

E)& ашық, жабық.

*****

A) керек, керекті;

B) көк, көгілдір;

C)& керек, қажет;

D) ақ, ақшыл;

E) ақ, ағырақ.

*****

Тіл білімінде ХХ ғасырда пайда болған ғылым салалары:

B) Тарих, археология, этнография;

C)& Психолингвистика, социолингвистика, лингвомәдениеттану,т.б.;

D) Педагогика, психология;

E) Палеонтология.

*****

A) Халықтың әлеуметтік құрамы;

B)& Қоғамдық - әлеуметтік өзгерістер;

C) Ғылым , техника;

D) Идеология ;

E) Көркем әдебиет.

*****

Тіл мен ойлаудың өзара байланысын зерттейтін сала:

B) Менталингвистика;

C)& Психолингвистика;

D) Этнолингвистика;

E) Социолингвистика.

*****

A) Гносеологиялық (танымдық) аспект;

B) Психологиялық аспект;

C) Синтаксистік және логика-грамматикалық аспект;

D)& Ойлау мен тілді біртұтас комплекс ретінде танытатын ішкі сөз қыры;

E) Семиотикалық аспект.

*****

Тіл мен ойлаудың байланысы

B) Тіл мен ойлау арасында ешқандай бірлік жоқ , бір-бірінен бөлек те өмір сүре алады;

C)& Тіл мен ой өзара тығыз байланысты, бірінсіз-бірі өмір сүре алмайды;

D) Тіл ойсыз да өмір сүреді;

E) Тіл мен ойдың байланысы физиологиялық сипатта.

*****

A) Тілдің иерархиялық қатынастары;

B) Тіл жүйесіндегі парадигмалық қатынастар;

C) Тіл жүйесіндегі синтагмалық қатынастар;

D)& Табиғи тілдің бір-біріне тәуелді, шартты қатынаста бола отырып, оның біртұтастығын жасайтын элементтердің жиынтығы;

E) Тілдік қабаттардың жиынтығы.

*****

Семиотика:

B) Акустикалық таңбалар жүйесі;

C)& Тілдік таңбалар жүйесі;

D) Ымдау, нұсқау таңбалары;

E) Жалпы таңбалар жүйесі туралы ғылым.

*****

A) Синтаксистік тіл бірліктері;

B) Морфологиялық тіл бірліктері;

C)& Тіл құрылымындағы барлық элементтер;

D) Тек сөздер жүйесі;

E) Тек дыбыстар жүйесі.

*****

Тілдік таңбалардың тілдік емес таңбалардан өзіндік ерекшелігі:

B) Белгіл бір жайды хабарлайтыны;

C) Сигналдық белгілерді білдіретіні;

D)& Тіл жүйесінгдегі барлық элементтермен қатынаста болатыны;

E) Символдық белгілерді білдіретіні.

*****

A) Тілдік таңбалар бір жақты құбылыс;

B) Тілдік таңбалар екі жақты құбылыс;

C)& Тілдік таңбалар акустикамен, дыбысталумен байланысты құбылыс;

D) Тек ішкі идеялық мазмұнмен байланысты құбылыс;

E) Тілдік емес таңбалармен бірдей.

*****

Тілдік таңбалардың сипаты:

B) Тілде таңбалық сипат жоқ;

C) Тек таңбаланушы сипатқа ие;

D)& Әрі таңбаланушы, әрі таңбалаушы сипатқа ие.

E) Тілдік таңба тек атауыш сөздерге тән.

*****

A) Сөздің сыртқы тұлғасы;

B) Грамматикалық тәсілдер;

C) Грамматикалық мағынаны берудің ситетикалық тәсілдері;

D) Грамматикалық мағынаны берудің аналитикалық тәсілдері;

E)& Грамматикалық мағынаның қалыпты көрінісін білдіретін тілдік тұлға.

*****

Грамматикалық мағына:

B) Сөз табындағы жеке категориялардың мағынасы;

C) Синтаксистік категориялар мен тәсілдер арқылы берілетін мағына;

D) Сөз таптары мен синтаксистік құрылымдардың жинақталған, дерексізденген қалыпты мағынасы;

E)& Сөзжасам я сөз түрлендіруші қосымшалар білдіретін мағына.

*****

A)& Сөз;

C) Морфема;

D) Сөз тіркестері;

E) Сөзжасам.

*****

Аффикстік морфеманың түрлері:

B) жалғаулар;

C)& жұрнақ пен жалғау;

D) түбір;

E) негіз.

*****

A) Грамматика;

B)& Лексика;

C) Семантика;

D) Сөз тіркестері;

E) Терминдер.

*****

Тіл дамуының негізгі жалпы заңдылығы:

B) Тоғысуы;

C) Революциялық жолмен дамуы;

D) Тілдердің бір-біріне әсері;

E)& Эволюциялық жолмен дамуы.

*****

A)& Тілдің қарым-қатынастық қызметі;

B) Тілдің танымдық, экспрессивтік қызметі;

C) Тілдің эмоционалдық қызметі;

D) Тілдің метатілдік қызметі;

E) Тілдің таңбалық қызметі.

*****

Салыстырмалы-тарихи әдіс:

B) туыс емес тілдерді зерттеуде қолданылады;

C) Қолданбалы тіл білімінде қолданылады;

D) Синхрондық зерттеуде қолданылады;

E)& Тілдердің туыстығын, тегін анықтауда қолданылады.

*****

A)& дербес қолданыла алмайтын түбірлер;

B) дербес қолданылатын түбірлер;

C) көнерген түбір;

D) мағынасы өзгерген түбір;

E) жалаң түбір.

*****

Синтетикалық тәсіл арқылы жасалған туынды сөз.

B) ары-бері;

C) бала;

D) келер жыл;

E) өткен жыл.

*****

A) жеке, жалғыз;

B) жеке, бәрі;

C)& кәрі, жас;

D) кәрі, орта жас;

E) кәрі, бала.

*****

Синоним сөздер:

B) қызыл, қызыл қоңыр;

C) қызыл, қып-қызыл;

D) ақкөңіл, көңілсіз;

E)& ақ көңіл, аңқылдақ, ашық.

*****

A) ішкі флексия;

B)& аффикстік тәсіл;

C) орын тәртібі;

D) екпін;

E) интонация.

*****

Аналитикалық тәсіл арқылы жасалған сөз:

B)& келе жатыр;

C) гүл;

D) оқырман;

*****

A) зерттеу;

B)& жақында;

C) ширақ жігіт;

D) пысық;

E) зерек.

*****

31. Лексика-семантикалық тәсіл арқылы жасалған туынды сөз.

B) гүлді;

C) шеберлік;

D)& екпінді;

E) керекті.

*****

A) Жергілікті тіл ерекшеліктері;

B) Сөз мағынасының дамуы;

C) Күрделі сөздер;

D) Еркін сөз тіркестері;

E)& Тұрақты сөз тіркестері.

*****

Фразеологизмге тән басты белгі.

B)& Образды мағынада болуы, даяр күйінде қолданылуы;

C) мақал-мәтелдерге ұқсастығы;

D) Құрамы бірнеше сөзден тұратындығы;

E) Құрамына басқа сөз қосу мүмкіндігі жоқтығы.

*****

A) анасы;

B) ана;

C)& –сы;

E) аналар.

*****

Идеоманы тауып, ажырат.

B) жүрегі суылдады;

C) мақтамен бауыздау;

D) шалқар көл;

E) тауықтың түсіне тары кірер.

*****

A) ата жау;

B) алыс жерде;

C)& қол қусыру;

D) жүрек жалғау;

E) тілі қышу.

*****

Фразеологиялық сөйлемшені ажырат.

B) қолы суық;

C) қолы қышыды;

D)& құрғақ қасық ауыз жыртар;

E) мидай далада келеді.

*****

A) піскен ас, киген киіміне мәз болу;

B) күйген ас, киген киімге мәз болу;

C)& ішкен ас, киген киімге мәз болу;

D) ас ішіп, аттанғанға мәз болу;

E) ас ішіп қайтқанға мәз болу.

*****

Жуан дауыстылар.

B) ү, ы, і;

C) а, і;

D)& а, ы, о, ұ;

E) ы, і.

*****

A) Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейді;

B)& Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;

C) Сөз мағынасының дамуын зерттейді;

D) Жер-су атауларын зерттейді;

E) Кісі атауларын зерттейді.

*****

Сөздердің шығу тегін айқындауда этимологиялық принципі ең алдымен:

B) Сөздердің этимологиясын айқындауда оның құрамындағы морфологиялық өзгерістерді есепке алуды талап етеді;

C)& Тілдердің шығу тегінің бірлігіне қарай топтастырылуына негізделуді талап етеді;

D) Сөздің семантикалық жақтан өзгеруін, даму жолдарын есепке алуды талап етеді;

E) тарихи жағдайларды жете білуді талап етеді.

*****

A) Туыстас тілдердегі дыбыстардың өзара сәйкестілік заңдылығын арқау етеді;

B)& Сөздердің этимологиясын айқындауда оның құрамындағы морфологиялық өзгерістерді есепке алуды талап етеді;

C) Тілдердің шығу тегінің бірлігіне қарай топтастырылуына негізделуді талап етеді;

D) Сөздің семантикалық жақтан өзгеруін, даму жолдарын есепке алуды талап етеді;

E) тарихи жағдайларды жете білуді талап етеді.

*****

Сөздердің шығу тегін айқындауда фонетикалық принципі ең алдымен:

B) Сөздердің этимологиясын айқындауда оның құрамындағы морфологиялық өзгерістерді есепке алуды талап етеді;

C) Тілдердің шығу тегінің бірлігіне қарай топтастырылуына негізделуді талап етеді;

D) Сөздің семантикалық жақтан өзгеруін, даму жолдарын есепке алуды талап етеді;

E) тарихи жағдайларды жете білуді талап етеді.

*****

A)& Сөздің мағыналық жақтан даму нәтижесінде қалыптасады;

B) Түбір морфемаға аффикстік морфемалар жалғану арқылы жасалады;

C) Сөздердің білдіретін ұғымдары қолданыстан шығу нәтижесінде жасалады;

D) күрделі біріккен сөздердің, сөз тіркестерінің, қос сөздердің негізінде жасалады;

E) Сөздердің орын тәртібі нәтижесінде жасалады.

*****

Фразеологиялық единицалар үшін сөздердің лексикалық тіркесімділігі.

B) міндетті шарт;

C) әрқашан міндетті;

D) кейде міндетті;

E) ешқайсысы дұрыс емес.

*****

A) Экспрессивтік қызметі арқылы ажыратылады;

B)& Коммуникативтік қызметі арқылы;

C) Модальдық мағыналары арқылы;

D) Құрылымы арқылы;

E) Шақ көрсеткіші арқылы.

*****

Тұрақты сөз тіркесін ажырат.

B)& аяғы аспаннан келу;

C) сүрініп құлау;

D) бұрылып қарау;

E) шалқасынан ұйықтау.

*****

A) Әке мен бала;

B) Салмақты да сабырлы;

C) Асан, Үсен;

D) Тауға қарай;

E)& Қалың кітап.

*****

Еркін сөз тіркесі мүшеленетін тіркес бола отырып:

B) тек құрылымдық бүтіндігін сақтайды;

C)& Мағыналық та, құрылымдық та бүтіндігін сақтайды;

D) мағыналық бүтіндігін сақтамайды;

E) құрылымдық та, мағыналық та бүтіндігін сақтамайды.

*****

A)& А.А.Шахматов;

B) Ф.Ф.Фортунатов;

C) О.П.Суник;

D) А.А.Реформатский;

E) В.М.Жирмунский.

*****

Үстеулердің сөйлемдегі негізгі қызметі.

B) Баяндауыш болу;

C) Анықтауыш болу;

D) Толықтауыш болу;

E)& Пысықтауыш болу.

*****

A) Бастауыш болу;

B)& Баяндауыш, пысықтауыш болу;

C) Толықтауыш;

D) Анықтауыш болу;

E) Тек пысықтауыш болу.

*****

Сын есімнің негізгі синтаксистік қызметі сөйлемде:

B) Баяндауыш болу;

C) Бастауыш болу;

D)& Анықтауыш болу;

E) Толықтауыш болу.

*****

A)& Киімді тазалау;

B) Ағаш үй;

C) Менің кітабым;

D) Күміс сағат;

E) Балабақша.

*****

Парсы тілінен кірген сөз.

B) ордер;

C)& жиһаз;

D) ана;

*****

A) Сан мөлшер категориясы;

B)& Род категориясы;

C) Етіс категориясы;

D) Шақ категориясы;

E) Рай категориясы.

*****

Сөз таптарын морфологиялық категория деп қараған ғалым.

B) Ф.Ф.Фортунатов;

C) О.П.Суник;

D) В.В.Виноградов;

E) И.А.Бодуэн де Куртенэ.

*****

A) сөздің сөйлемде белгілі бір синтаксистік қызмет атқаруына байланысты туған лексикалық мағына;

B)& сөздің заттар мен құбылыстардың белгілерімен тікелей байланысты мағынасы;

C) сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы;

D) сөздің негізгі мағынасына үстелген қосымша мағына;

E) сөздің келтірінді мағынасы.

*****

Сөздің фразеологиялық байлаулы мағынасы:

B) сөздің заттар мен құбылыстардың белгілерімен тікелей байланысты мағынасы;

C)& сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы;

D) сөздің негізгі мағынасына үстелген қосымша мағына;

E) сөздің келтірінді мағынасы.

*****

A) сексен, тоқсан, апар, әкел;

B)& сары, сарығ, сарғай;

C) мол, көп, аз, молай;

D) босқа, текке, бекерге, кешке;

E) қара ат, қара ала ат.

*****

Сөздің көп мағыналылығы:

B) сөздің әр түрлі мағына білдіруі;

C)& сөздің бір-біріне жақын мағына білдіруі;

D) сөздің сөйлемдегі мағынасы;

E) сөздің синонимдік мағынасы.

*****

A) текст мағынасын қайталау;

B) басы артық сөз қолдану;

C)& – кейбір сөздерді, есімдерді, сөйлемдерді атауға тыйым салу;

D) аффикстерді атайды;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

Сөз таптарын таза грамматикалық категория деп қарайтын ғалымдар.

B) Ф.Ф.Фортунатов;

C) Л.В.Щерба., А.А.Потебня;

D) В.М.Жирмунский;

E) А.И.Смирницкий.

*****

A) қабысу;

B) матасу;

C) қиысу;

D) жанасу;

E)& меңгеру.

*****

Буын үндестігіне бағынбайтын сөзді көрсетіңіз.

B) әркім;

C) айғыз;

D)& соқырішек;

E) сөйтіп.

*****

A) еліктеу сөздер;

B) көмекші сөздер;

C) бейтарап сөздер;

D) етістік;

E)& есім сөздер.

*****

Ауыс мағыналы сөзден құралған сөйлемді көрсетіңіз.

B) Абай ел ісіне араласқанда жас еді;

C) Бидай мен арпа араласып кетті;

D) Әйел, еркек, бала-шаға аралас отыр;

E) Жастыққа тауық пен үйрек мамығы аралас салынады.

*****

A) ешқашан;

B)& әкел;

C) Алатау;

D) Мұратәлі;

E) кейбір.

*****

Қосымша дұрыс жалғанған сөзді табыңыз.

B) педагогге.

C) педагокге.

D) педагогға.

E) педагогке.

*****

A) кәсіби сөздер;

B) терминдер;

C) тарихи сөздер;

D) варваризмдер;

E)& тілде пайда болған жаңа сөздер.

*****

Лексикография:

B) тілдің дыбыстық жүйесін зерттейді;

C) тіл білімінің грамматика саласын зерттейді;

D) белгілі бір тілдің сөздік құрамын зерттейді;

E) дұрыс жауабы жоқ.

*****

A) эвфемизм;

B) әдеби тіл;

C)& диалект;

D) кәсіби сөз;

E) ауыспалы сөз.

*****

Құжаттар тілі- қай қатарға тән, белгілеңіз.

B) ғылыми;

C) публицистика;

D)& ресми;

E) ауызекі.

*****

A)& Әншіні құрметтеу;

B) Биік тау;

C) Досқа сену;

D) Ел көркі – мал;

E) Алыстан көрінді.

*****

Тұрақты сөз тіркесін анықтаңыз

B) Сырқат жүрек;

C) Жүрегі ерекше;

D) Сау жүрек;

E)& Су жүрек.

*****

A) қисық адам;

B) қисық бала;

C) қисық мінез;

D) қисық сөз;

E)& қисық ағаш.

*****

Арнаулы интонация болмайтын сөйлем атауын көрсетіңіз.

B) хабарлы сөйлем;

C) бұйрықты сөйлем;

D) сұраулы сөйлем;

E) лепті сөйлем.

*****

A) Еңбекті бағалау;

B) Он екі мың;

C)& Шақырылғандар келді;

D) Жазғы көйлек;

E) Менің бақытым.

*****

Байланысу тәсілін табыңыз.

A)& барыс септік арқылы;

B) жіктік жалғау арқылы;

C) шығыс септік арқылы;

D) жұрнақ арқылы;

E) тәуелдік жалғау арқылы.

*****

Тура мағыналы тіркесті көрсетіңіз

B)& Көзі ауырады;

C) Ашық ауыз адам;

D) Көзіне шөп салу;

E) Азулы бәйбіше.

*****
Тіл білімінің салалары: