Тақырып Бұзылған жерлерді жөндеу орталығында мемлекеттік және қоғамдық бақылау

1.Бұзылған жерлерді қалпына келтіру бойынша мемлекеттік басқару және тәртіпке келтіру жүйесі.

2.Жер қорларына зиян келтіруді ескерту бойынша құқықтық іс-шаралар.

3.Бұзылған жерлерді қалпына келтіру туралы заңнамаларды бұзу үшін құқықтық жауапкершіліктің іс-шаралар жүйесі( азаматтық-құқықтық, әкімшілік-құқықтық, қылмыстық-құқықтық, әкімшілік-құқықтық және әлеуметтік құқықтық іс-шаралар.

Сонымен қатар ұсынылған материалдардың сапасын, жылдамдығын және өзектілігін жоғарлату бойынша шаралар қолдану қажет. Мемлекеттік органдар бұқаралық ақпарат құралдарда ресми материалдармен өзекті экологиялық мәселелерді жариялау тиісті. Бұл үшін Интернетте экологиялық сайттарды құруға және сонда ресми ақпаратты орналастыру, ғылыми мақалаларды, монографияларды, экологиялық газеттердің және журналдардың басылымдарын орналастыру қажет. Экологиялық мәселелерді шешуде барлық мүдделі азаматтардың тиімділігін ескере отырып, мемлекеттік органдар экологиялық ақпаратқа кіруге, қоршаған ортаны қорғау ауданында шешімді қабылдау үшін сәйкес рұқсатты қамтамасыз ету қажет.

Аталған механизм қоршаған ортаға елеулі әсер тигізе алатын ірі шаруашылық жобалар бойынша сұрастырған ақпараттарды берумен және қоғамдық тыңдауларды өткізумен қамтамасыз етіледі. Экологиялық насихаттауда және білім беруде дене шынықтыру өмір салтын, табиғатпен үйлесімділікті, экологиялық туризмді дамытуды насихаттауға көп көңіл бөлу қажет.

Халықаралық конвенциялар бойынша міндеттемелеріне сәйкес үкімет емес ұйымдардың әлеуетін қоғамдық бақылауды белсеңдету жүйесі, қоршаған ортаның сапасын жақсарту мәселелері бойынша қоғамдық пікірді қалыптастыруға қатысу, қоғамдық экологиялық сараптаманы өткізу арқылы экологиялық мәселелерді шешуге бағыттау қажет.

Сонымен қатар, Қазақстан Республикасында жерді қорғауға бағытталған іс-шаралардың көбі қоғамның табиғат жағдайында пайда болатын, мемлекеттің экономикалық құбылыстарға және үрдістерге тигізетін әсері арқылы құқықтық түрлерді жүзеге асыру арқылы жерді қорғауға бағытталып, жерлерді қорғауға бағытталған. Соның арқасында Қазақстан дүниежүзілік ауқымында толығымен қоршаған ортаның, ауылшаруашылық бағытындағы жерлерді қорғауды қамтамасыз етумен алға шығады.

Әкімшілік жауапкершілікті табиғи объектілерге, сонымен қатар қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды тиімді пайдалану мемлекеттік меншікті қорғау қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Әкімшілік жауапкершілікті азаматтар, сонымен қатар лауазымды тұлғалар жауапкершілікті мойнына алады. Әкімшілік құқық бұзушылықты жасаған азаматтарға қолданылатын жауапкершіліктің таратылған қолайлы түрі ақшалы айыппұл.

Жалпы танылған пікір негізінде экологиялық тәртіпке, қоршаған ортаны қорғау және қолдану ауданында азаматтардың құқығы және бостандығы табиғи ресурстардың меншік құқығы және табиғатты пайдалану басқарамасының қарсы құқықтық, айыпты тәртіптер, қоршаған ортаға зиян әкелген немесе әкеле алатын ниет немесе абайсыз қылықтар (немесе әрекетсіздік) бұл үшін заңнамада әкімшілік жауапкершілік қарастырылған.

Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы Кодексінде «қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтар» жерлерді қорғау және пайдалану саласында әкімшілік жаза тарту бойынша 19 тарауда баяндалған:

ауылшаруашылық және басқа жерлерді бүлдіру, яғни басқа тұлғаларға тапсыру мақсатында жер құнарлығының сыртық қабатын шешу немесе жою, жердің химиялық және радиоактивті заттармен ластануы ( 55 бап);

ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердi тиiмсiз пайдалану немесе пайдаланбау ( 55-1 бап);

жердi пайдаланудың табиғат қорғау режимi талаптарын орындамау (55-3 бап);

жер жағдайына қайшы тигізетін объектілерін орналастыру, жобалау, құру, пайдалану размещение, проектирование, строительство, пайдалануға енгізу ( 55-4 бап);

уақытша иеленген жерді мақсатына орай одан әрі пайдалану үшін жарамды күйге келтіру жөніндегі міндеттерді орындамау ( 56 бап);

жеке және заңды тұлғалардың өздерiне жер учаскелерiн беру немесе меншiк немесе жер пайдалану құқығына құжаттарды қайта ресiмдеу туралы өтiнiмдерiн (өтiнiштерiн) қараудың белгiленген мерзiмдерiн бұзу (59-2 бап);

пішендік және жайылымдардың бұзылуы ( 73 бап);

карантиндiк зиянкестермен, өсiмдiк ауруларымен

атмосфераға шығарылған қалдықтарды тазалауға және сарқынды суларды ағызуға арналған абдықтарды пайдалану ережелерiн бұзу (161 бап)

мемлекетпен қорғалған тарихи, мәдени ескерткіштерді жою немесе бұзу ( 187 бап);

өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүргiзу талаптарын   бұзу (277 бап);

Заңды тұлғалардың әкiмшiлiк жауаптылығы:

      1. Осы бөлiмнiң Ерекше бөлiмiнде көзделген жағдайларда заңды тұлға әкiмшiлiк құқық бұзушылық үшiн әкiмшiлiк жауаптылықта болуға тиiс.
      2. Егер осы бөлiмнiң Ерекше бөлiмiнде көзделген әрекеттi заңды тұлғаны басқару функциясын жүзеге асыратын орган немесе адам жасаса, рұқсат берсе, мақұлдаса, заңды тұлға әкiмшiлiк құқық бұзушылық үшiн әкiмшiлiк жауаптылықта болуға тиiс.

     3. Егер осы Кодекстiң нормаларында олар жеке адамға немесе заңды тұлғаға қолданылатын-қолданылмайтыны көрсетiлмесе, осы нормалардың мәнi бойынша олар тек жеке адамға қатысты және соған ғана қолданылуы мүмкiн жағдайларды қоспағанда, осы нормалар жеке адамға және заңды тұлғаға қатысты бiрдей дәрежеде қолданылады.

Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы заңдары

      1. Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы заңдары Қазақстан Республикасының Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы осы кодексiнен тұрады. Әкiмшiлiк жауаптылықты көздейтiн өзге заңдар осы Кодекске олар енгiзiлгеннен кейiн ғана қолданылуға тиiс.

      2. Осы Кодекс Қазақстан Республикасының Конституциясына, халықаралық құқықтың жалпы жұрт таныған принциптерi мен нормаларына негiзделедi.

Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқық бұзушылық жауаптылық туралы заңдарының кеңiстiк жағынан қолданылуы:

      1. Қазақстан Республикасының аумағында әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасаған адам осы Кодекс бойынша жауаптылыққа тартылуға тиiс.
      2. Қазақстан Республикасының аумағында басталған немесе жалғасқан, не аяқталған әрекет Қазақстан Республикасының аумағында жасалған әкiмшiлiк құқық бұзушылық болып танылады. Осы Кодекстiң күшi Қазақстан Республикасының континенттiк қайраңында және айрықша экономикалық аймағында жасалған әкiмшiлiк құқық бұзушылыққа да қолданылады.
      3. Қазақстан Республикасының портына тiркелген және Қазақстан Республикасының шегiнен тыс ашық суда немесе әуе кеңiстiгiнде жүрген кемеде әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасаған адам, егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартымен өзгеше көзделмесе, осы Кодекс бойынша әкiмшiлiк жауаптылықта болуға тиiс.

      4. Шет мемлекеттердiң дипломатиялық өкiлдерi және қорғанышты пайдаланатын өзге де шетел азаматтары Қазақстан Республикасының аумағында құқық бұзушылық жасаған жағдайда, осы адамдардың әкiмшiлiк жауаптылығы туралы мәселе халықаралық құқық нормаларына сәйкес шешiледi.

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001

10-тақырып. Бүлінген жерлерді қалпына келтірудегі құқықтық-ұйымдастыру негіздері

Жоспар

1.Бүлінген жерлерді қалпына келтіруді реттеу және мемлекеттік басқару жүйесі.

2. Салдарынан жер ресурстарына зиян келтірген құқық бұзушылық үшін ескерту шаралары.

3.Бүлінген жерлерді қалпына келтіруде заңнамалық талаптарды бұзғаны үшін құқықтық жауапкершілік шаралары. (бүлінген жерлерді қалпына келтіру саласындағы азаматтық-құқықтық, әкімшілік-құқықтық, қылмыстық-құқықтық және арнайы құқық талаптары)

Әдебиеттер:

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
11 Тақырып Жер қорларына зиян келтіретін құқықтық бұзушылықты ескерту.

Жоспар:

1.Мемлекеттік жер кадастры және жер мониторингі.

2.Жерді қалпына келтіру.

3. Жер пайдаланудағы төлемдер және экономикалық ынталандыру.

      Қазақстан Республикасының мемлекеттік жер кадастрын жүргізу жөніндегі қызмет мемлекеттік монополияға жатады және оны Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша құрылған, шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорын  жүзеге асырады.

1. Жер мониторингiнің міндеттері: 1) жүйелi байқауларды, iздестiрулердi, суретке түсiрулердi, тексерулердi (қайта тексерулердi және түзетулердi) орындау; 2) жердiң жай-күйiн талдау мен бағалауды жүргiзу, 

Жердiң жай-күйiн бағалау жүргiзілетiн байқауларды (кезеңдiк, маусымдық, тәулiктiк) талдау, алынған көрсеткiштердi нормативтермен салыстырғандағы өзгерiстердiң бағыттылығы мен қарқындылығын зерделеу арқылы орындалады.

Қалпына келтіру қабаты – өсімдіктердің өсуіне жағымды қасиеттері бар жерді қалпына келтіру барысында жасанды құрылатын қабат.

Жердің бүлінуі пайдалы қазбаларды өндіруде оның ішінде геологиялық-барлау, іздестіру, мұнай және мұнай өнімдерін алу, құрылыс және өзге жұмыстар барысында топырақ жамылғысының, жергілікті жер рельефінің гидрологиялық режимінің бүлінуіне және жер жағдайының өзге де сапалық өзгерістеріне әкеліп соқтыратын процесс. 
      Бүлінген жер адамның өндірістік қызметі нәтижесінде бастапқы ландшафтын және өзге құндылығын жоғалтқан немесе топырақ жамылғысының, гидрологиялық режимнің және жер бедерінің өзгеруіне байланысты қоршаған ортаға жағымсыз әсер ету көзі болып табылатын жер. 

Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобасында:  ауданның табиғи жағдайларын (климатын, топырақ - өсімдік жамылғысын, геологиялық және гидрологиялық жағдайларын);ауданның даму болашағын; жерлерді қалпына келтіру уақытында бүлінген жердің нақты және болжамдық жағдайын (аумағы, жергілікті жердің бедер нысаны, шөптің табиғи өсуінің дәрежесі, топырақ қабатының құнарлылығы мен құнарлы тау жыныстарының әлеуетінің бар болуы, сумен толтыру, эрозиялық процесстер, ластану деңгейі); химиялық және гранулометриялық құрамның, агрохимиялық және агрофизикалық қасиеттердің, тау жыныстарының аршылған және сыйымдылық сипаттамасы мен олардың үйінділердегі қоспасының инженерлік-геологиялық сипаттамаларының көрсеткіштері; 
бүлінген жерлер орналасқан аудандардың шаруашылық-экономикалық және санитарлық-эпидемиологиялық жағдайларын; қоршаған ортаны қорғау жөніндегі талаптар ескерілуі тиіс.

Бүлінген жерлерді қалпына келтіру жобаларын әзірлеу: 

2) жер учаскесінің нысаналы мақсаты өзгертілгенде, оның нәтижесінде пайдалануы жердің бүлінуіне әкеліп соқтыратында - жер учаскесін беру туралы жергілікті атқару органдардың шешімі қабылданғаннан кейін және жер бүлінуіне байланысты жұмыстардың басталуына дейін; 

Республиканың салық салу жүйесі жетілдіруді талап етеді. Қазақстанда көбінесе ауыл шаруашылығында кең дамуды алған жоқ және нарық бағасы қалыптасқан жоқ.

- жерлерді қалпына келтіру үшін бюджет қаражатын бөлім беру;

- ауыл шаруашылығын меңгеру сатында болған, жер учаскелері үшін төлемнен босату;

- жерлердің уақытша консервациясы нәтижесінде бюджет қаражатынан жартылай төлемақы;

- жерлерді жоғарлатып құнарлатқаны үшін көтермелеу;

- экологияға таза өнімге жоғары бағаны орнату;

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
13 Тақырып. Жерді қорғау бойынша негізгі құқықтық іс-шаралар

Жоспар:

1.Жер асты байлығын пайдалану үрдісінде жерді қалпына келтіру бойынша құқықтық қатынас.

Ашық және жерасты тау жұмыстарымен бүлінген жерді, территорияларды қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы айналымынан шығатын жер қорларын толтыруға және тау-кен өнеркәсіптік аудандарда адамдардың санитарлы-гигиеналық өмір жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді.

Минералды шикізатта үздіксіз өсетін халық шаруашылығының қажеттіліктерде бүлінген жерлердің аудандарының тұрақты өсуін әкеледі. Табиғи, таулы – техникалық және әлеуметтік-экономикалық үрдістің жағдайын, техникалық және экономикалық үрдістің күрделілігін анықтайтын, жер қойнауларды әзірлеумен және бұзылған табиғи тепе-теңдікті қалпына келтіруге байланысты кең әр түрлілігімен байланысты. Оның барлығы бірінші орынға жер асты байлығын пайдалану үрдісі кезінде бүлінген жерді қалпына келтіру мәселесін ұсынады. Бірақ (жер асты байлығын пайдалану үрдісі кезінде бүлінген жерді қалпына келтіру бойынша тәртіпке келтіретін қарым-қатынастың ережелер жүйесі тұтас және балансталған болып келмейді. Осы қоғамдық қарым-қатынастарды бақылайтын бірқатар маңызды актілері қатыспайды. Құқықтық бақылаудың Жерді қалпына келтіру туралы бар болған ережелерді тиімді бақылауға және жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді.

Тәжірибеде ол экологиялық жағдайды төмендетеді, жақын елді жерлердің тұрғындарына экономикалық зиян келтіретін қалпына келтірмеген, тастап кеткен жерлердің пайда болуы айқындалады.

Жерді қорғау іс-шаралар жүйесінде бүлінген жерлерді қалпына келтіру және жер қыртысының су және жел эрозиясымен күрес жүргізу бойынша іс-шараларды жүзеге асыру маңызды орын алады.

Жерлерді қалпына келтіру түсінігі бойынша жер құнарлығын және басқа пайдалы қасиеттерді қалпына келтіру және оны шаруашылық айналымына уақытында қатыстыру деп пайымдалады.

Жер учаскесінің жер бедері (тегістеу үсті, опырлауды құю, таулы үйінді қоймаларды түсіру және т.б.) қалпына келіп немесе жер қыртысының қажетті деңгейінің құнарлығына тәуелді жерді қалпына келтіру техникалық және биологиялық болып екіге бөлінеді.

- Қаңдай да бір тәуелді шаруашылық мақсаттармен жер қалпына келмесе де, жерді қалпына келтіру ауылшаруашылығы және орман-балықшаруашылығы болып екіге бөлінеді.

Пайдалы қазбалы кенорындарды әзірлеу, кәсіпорын объектілерінің құрылысы, зерттеу жұмыстарын жүргізу және т.б. бойынша шаруашылық қызмет нәтижесінде жерді қалпына келтіру қажеттілігі пайда болады. Аталған қызмет түрлері, әдеттегідей жер үстінің бүлінуіне, өсімдік жабының жойылуына, жердің бүлінуіне байланысты ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы мақсаты үшін бүлінген келесі учаскелерді қалпына келтіру немесе тең бағалы жер ауданын меңгеруіне әкеліп соқтырады. [47].

Бүлінген жерлерді қалпына келтіру олардың кейінгі шаруашылық қызметінің бүлінуі нәтижесінде жер учаскелерін бөліп берген кәсіпорындардың және ұйымдардың қаражаты есебінде жүзеге асырылуы тиіс.

Сонымен қатар Заң да бүлінген жерлерді нысаналы бағытта пайдалану үшін олардың міндеттерін жарамды жағдайға жеткізуге алдын ала ескереді.

Бекітілген нормативтік ережелерге сәйкес, жерлерді қалпына келтіру жұмыстарды жүзеге асыру түрлері, мерзімі және талаптары нақты жерге орналастырушылық жобалармен анықталады.

Бұзылған жер шаруашылықта пайдаланатын жерлер, өндірістік шығындармен шекті белгіленген нормалардан химиямен және радиоактивтік заттармен, ағынды сулармен ластанған, сонымен қатар жұқтырылған карантин зиянкестер және өсімдіктердің ауруы кезінде құнарлы топырақты қалпына келтіру мүмкін емес, заң бұл кезде белгіленген тәртіпте жерді қалпына келтіруді алдын ала ескереді.

Жер қыртысының сапалы жағдайын өзгерту үрдісінде тұрақты жағымсыз күйлер пайда болатын антропогенді немесе табиғи жәйттар нәтижесінде азған жерлер деп танылады. Пайдалы қазбалы кенорындарды әзірлеу, кәсіпорын объектілерінің құрылысы, зерттеу жұмыстарын жүргізу және т.б. бойынша шаруашылық қызмет нәтижесінде жерді қалпына келтіру қажеттілігі пайда болады. Аталған қызмет түрлері, әдеттегідей жер үстінің бүлінуіне, өсімдік жабының жойылуына, жердің бүлінуіне байланысты ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы мақсаты үшін бүлінген келесі учаскелерді қалпына келтіру немесе тең бағалы жер ауданын меңгеруіне әкеліп соқтырады. [47].

Жер кодексі радиоактивтік ластануға тап болған және өнімді алуға қамтамасыз ету жер шаруашылық айналымынан шығарылған және санитарлық талаптарға және ережелерге сай келетін белгіленген сәйкес заңнамалармен өнімді алуға қамтамасыз етілмейді.

Ережелерден тыс радиоактивтік ластануға немесе тұрғын халықтың өміріне және денсаулығына қауіп-қатер тудыратын жерлер меншікке, тұрақты және уақытша жерді пайдалануға ұсынылады. Земли, исключенные из хозяйственного оборота в связи с их консервацией, могут быть по решению представительных и исполнительных ор­ганов временно изъяты у собственника или землепользователя.

Жерлердің сапасын төмендету, шығын әкелген жердің тозуында және ластануында айыптылардың есебінен толық мөлшерде төленеді.

Меншік иесі немесе жер пайдаланушыларға жер учаскелерін қайтарудың мүмкіндігі болмаған кезде жер учаскенің немесе жерді пайдалану құны төленеді. Жердің тозуы меншік иелерінің (жерді пайдаланушылар) қызметінде қайшы құқықтық нәтижесі бола отырып, жерді қалпына келтіру бойынша іс-шараларды өткізу міндеті айыпты тұлғаларға жүктеледі. Сонымен қатар олар белгіленген тәртіпте ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы өндірісінің шығының өтеуге міндетті.

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
14 Тақырып. Жерді сақтап қою ережесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 29 қыркүйектегі № 993 қаулысы

1. Аталған Ережелерде қолданылатын ұғымдар:

2. Жерді сақтап қою ережесі.

Анықтама:

1.  Жердiң тозуы - жердiң табиғи ортаның элементi ретiндегi функциясының өзгеруiне, оның сандық және сапалық жағдайының нашарлауына, табиғи-шаруашылық мәнiнiң төмендеуiне әкелiп соқтыратын процестер жиынтығы;

жердiң ластануы - антропогендiк қызметтiң нәтижесiнде жерде шектi рұқсат етiлетiн зиянды заттар нормативтерiнен асып түсетiн, жердiң құндылығын төмендететiн, ауыл шаруашылығы өнiмдерiнiң сапасын, қоршаған ортаның басқа да объектiлерiн, халықтың тұру жағдайын нашарлататын мөлшерде әртүрлi заттар мен организмдердiң жинақталуы; 

радиоактивтi ластану - жердiң радионуклидтермен, оның iшiнде ядролық қаруды сынаудың, радиациялық авариялардың, ядролық қондырғылардың жұмыс iстеуiнiң, иондаушы сәулелену көздерiн, радиоактивтi заттар мен қалдықтарды сақтау және көму пункттерiн пайдаланудың, сондай-ақ атом энергиясын пайдалануға байланысты өзге де қызметтiң нәтижесiнде ластануы;

 химиялық ластану - топырақтың химиялық құрамының адамдардың өндiрiстiк, ауыл шаруашылық, тұрмыстық немесе өзге де қызметiнiң салдарынан оның құнарлылығы мен сапасының төмендеуiн тудыратын өзгеруi; 

Осы Ереженiң қолданысы, белгiленген тәртiппен пайдаланылуы олардың бүлiнуiне байланысты болатын пайдалы қазбалар кен орындарын өңдеу, минералдық шикiзаттың қалдықтарын, шлам жинақтауыштарды, күл-қож үйiндiлерiн жинап қою, геологиялық барлау, iздестiру, құрылыс және өзге де жұмыстарды орындау үшiн берілген, бүлiнген (бүлiнетiн) жер учаскелерiне қолданылмайды

Тозған, ластанған және бүлiнген жердi, сондай-ақ карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк аурулары жұққан жердi анықтау, зерттеу және 

     Тозған, ластанған және бүлiнген жердi, сондай-ақ карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк аурулары жұққан жердi анықтауды белгiленген өкiлеттiктерi шегiнде олардың жердiң пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыруы тәртiбiмен немесе арнайы далалық зерттеу нәтижесiнде жергiлiктi атқарушы органдар, облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) аумақтық жер ресурстарын басқару қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi органдар және басқа да уәкiлеттi органдар жүргiзедi. 

   Облыстық (Астана және Алматы қалалары) атқарушы орган жердiң ластану деңгейi мен бүлiну дәрежесiн, сондай-ақ карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк аурулары жұққан жердi анықтау, келтiрiлген залалды айқындау, жердiң ластануынан, карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк ауруларының жұғуынан және бүлiнуiнен болған зардаптарды жоқ мақсатында арнайы комиссия құрады. 

      Комиссияның құрамына облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жер қатынастары жөнiндегi уәкiлеттi органдарының, облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) аумақтық жер ресурстарын басқару, қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi, мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қызмет, ауыл шаруашылығы органдарының және басқа да құзыреттi органдар мен ұйымдардың мамандары кiредi.

  Меншiгiнде немесе пайдалануында тозған, ластанған, бүлiнген, сондай-ақ карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк аурулары жұққан жер учаскесi бар тұлғаның деректерi; жердiң тозуын, ластануын, бүлiнуiн карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк ауруларының жұғуын тудыратын объектілер; егер ол анықталса, жердi ластаған, бүлдiрген, ауру жұқтырған тұлғаның деректерi; тозған, ластанған, бүлiнген, сондай-ақ карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк аурулары жұққан жердiң түрi мен алаңы; жердiң тозу, ластану, бүлiну, сондай-ақ карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк ауруларының жұғу дәрежесi бойынша сапалық жай-күйi; жер ресурстарына келтiрiлген залалдың бағасы; тозған, ластанған және бүлiнген жердi, сондай-ақ карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк аурулары жұққан жердi қалпына келтiру жөнiндегi iс-шаралар, пайдаланудың арнаулы мақсатын өзгерту немесе пайдаланудың арнайы режимiн белгiлеу, сақтап қоюды жүзеге асыруға не шаруашылық айналымынан толық шығаруға ұсынылатын жер учаскелерiн бөле отырып, тозған, ластанған, бүлiнген жердi одан әрi шаруашылыққа пайдалану жөнiндегi ұсынылатын iс-шаралар көрсетіледi.

Ауыл шаруашылығының тозған алқаптарының, белгiленген нормативтерден тыс химиялық, биологиялық, радиоактивтi және басқа да зиянды заттармен, өндiрiс және тұтыну қалдықтарымен, сарқынды сулармен ластанған, бүлiнген жердiң, сондай-ақ карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк аурулары жұққан жердiң топырақ құнарлылығын қалпына келтiру мүмкiн болмаған жағдайда, жердi сақтап қою жүргiзiледi. 

      Сақтап қоюға жататын жер учаскелерi азаматтық заңнамаға сәйкес оларды сақтап қою кезеңiне жер учаскелерi меншiк иелерiнен немесе жер пайдаланушылардан алынады және тиiстi аудандық атқарушы органдарының босалқы жер құрамына ауыстырылады. 

      Сақтап қою жағдайындағы жер учаскелерiнiң шекаралары жергiлiктi жерде арнайы белгілермен белгіленедi. Облыстық (Астана және Алматы қалалары) атқарушы орган бұл жер бойынша шаруашылық қызметке жол бермеу мақсатында оларды қорғауды қамтамасыз ететiн режим белгiлейдi.

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
15 Тақырып. Қазақстан Республикасында 2005-2015 жылдарға арналған жердердің тозуына қарсы күрес бағдарламасы

Жоспар

1.Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 24 қаңтардағы N 49 Қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында шөлейттенуге қарсы күрес жөнiндегi 2005-2015 жылдарға арналған бағдарлама

жұтаған жерлердi түгендеу және бағалау;

шөлейттенуге қарсы күрес проблемалары бойынша шешiмдердi қабылдау процесiне халықтың барлық топтарының қатысуын қамтамасыз ету және хабардар ету;

Екiншi кезеңде (2008-2010 жылдар): ресурстық базаны сақтауды және қалпына келтiрудi қамтамасыз ететiн тұрақты жер пайдаланудың нормативтiк талаптары мен экономикалық тетiктерiн әзiрлеу және енгiзу;

Үшiншi кезеңде (2011-2015 жылдар):

мемлекеттің экономикалық және әлеуметтiк дамуында шөлейттенуге қарсы күрес жөнiндегі шаралардың ықпалдасуы, жерлердiң шөлейттену процестерiн тоқтата тұру және алдын алу және олардың қолайлы және тұрақты жай-күйiн қолдау.

Жыртылған жерлердің 20,5 млн.га және жайылымдардың 25,0 млн.га жел эрозиясына шалдыққан;

19,2 млн.га ауданында су эрозиясы көрсетілген;

(1,8 млн.га) суарылған жерлерде ирригациялық эрозиясы;

эрозия нәтижесінде 11,2 млн.га ауданда жер қыртысының дегумификациясы өтіп жатады;

181,3 мың.га техногенді бос қалуына шалдыққан;

376,7 мың.га жыртылған жерлер сортаңдануға шалдыққан;

(96,5 мың.км) жөнделген авто жолдар бойынша шөлейттенуі;

жерді суландыру үшін 1,4 млн.га жерлер жарамды, 0,5 млн.га екінші реттік сортаңдануы үшін қолданылмайды;

мұңай – газ өткізгішін өткізу кезінде шөлейттенуі (21 мың.км);

жоғары вольтті электр тапсыру кезінде шөлейттену (458 мың.га);

экожүйе және адамға космос және әскери полигонға тигізетін кері әсері (республиканың 6% аумағы).

1.Правила консервации земель. Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 сентября 2003 года № 993

2.Программа по борьбе с опустыниванием в Республике Казахстан на 2005-2015 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 января 2005 года № 49.

3. Қазақстан Республикасының Заңы "Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік басқару туралы" 23 қаңтар 2001 // Қазақстан Республикасы Парламенті Жаршысы. - 2001.

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001

5.Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995 ж. Жеке басылым. 1998.

6.ҚР "Жер кодексі. 20.06.2003.

7.ҚР Экологиялық кодексы 09.01. 2007 ж.№ 12-13 ЗРК

8.Правила консервации земель. Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 сентября 2003 года № 993

9.Программа по борьбе с опустыниванием в Республике Казахстан на 2005-2015 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 января 2005 года № 49.

10. Қазақстан Республикасының Заңы "Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік басқару туралы" 23 қаңтар 2001 // Қазақстан Республикасы Парламенті Жаршысы. - 2001.

e-mail:shatoka@ mail.ru Журнал «Экологическое образование»

http://www.ecolife.ru журнал «Экология и жизнь»

http://www.ipae.uran.ru журнал «Экология»

http://www.radiotec.ru/catalog. «Экология 21 век» международный научный журнал

http://www.karta-smi.ruЭкология человека

http://ruscience.newmail.ru/journals/jecol. Журналы по экологии и охране окружающей среды

http://www.nkj.ru/archive «Экономическая экология»

http://n-t.ru/nj/nz «Наука и техника»

http://www.i-tenders.ru/index. «Экология человека»

http://vkgu.ukg.kz «Экология Восточного Казахстана»

http://fgtu.donntu.edu.Проблемы экологии

http://www.catalog.alloy.ru «Экология и жизнь»

http://www.vokrugsveta.ru/vs/column «Вокруг света»

http://envprotection.narod.ru/infotoread. «Охрана природы»
7.Тәжірибелік/семинарлық/ сабақтың мазмұны, оның сағат көлемі
1-тақырып. Жер шарының топырақ қабатына антропогендік әсерлер.
Сабақ жоспары:

1. Жер шарының топырақ қабатына антропогендік әсерлер.

2. Орта Азия жерінің тозуы

Сабақтың мақсаты: антропогендік әсерлер жағдайларды талдау мен мысалдар арқылы студенттерге ерекшеліктерін түсіндіру.
1 тапсырма. Жер құқығы жүйесінде жерлерді қалпына келтіру институтының ролі және орнын айқындау.

2 тапсырма. Орта Азияда жердердің бұзылуының себептері.

Тақырыптың мақсаты:

Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңнамалары жүйесінде нарықтық қатынастар жағдайында, бүлінген жерлерді қалпына келтіру бойынша құқықтық реттеу механизімдерін анықтау. Табиғи нысандадың ластанудан сақтау, қалпына келтіру бойынша құқықтық механиізмдерді дамыта отырып өзекті мәселелерді және заманауи тенденцияны зерттеу.

Осыған орай сәйкес мынадай міндеттер қойылады:

• 
  Жердің арнайы санатттарына сәйкес жер қабаттарын қалпына келтіру бойынша табиғат құқығы институтын зерттеу;
  
• 
  Жерді қалпына келтіру бойынша және жер қатынастары саласында құқықтық реттеуді жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу.
  

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
2-тақырып. Қазақстан Республикасында жер ресурстарын пайдалану және олардың жағдайы.

Жоспар

1.Ағымдағы жағдайды талдау.

2.Қазақстандағы бүлінген жерлердің жалпы аумағы.

3.Жер құқы жүйесінде бүлінген жерлерді қалпына келтіру нормаларының маңызы.

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
3-тақырып. Қазақстан территориясында топырақтық-экологиялық жағдайы.

Жоспар

1.Құрғап кеткен жерердің негізгі принциптері.

2.Қазіргі кезде Қазақстанда жерлердің шөлденуінің себебі.

3. Жерлердің құрғап әне шөлденуін кемітуге бағытталған шаралар.

4. Жерді құрғаудан қорғаудағы әлеуметтік-экономикалық тетіктер.

1 тапсырма. Қазіргі күні Қазақстандағы құрғақшылық үрдісінің негізгі себептері.

2- тапсырма. Қазақстан Республикасындағы құрғақшылықтың алдын алуға және оны тоқтатуға бағытталған бағдарламаларды ата.

Әдебиеттер:

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001

4-тақырып. ҚР жер құқығы жүйесіндегі жерді қалпына келтіру институтының орны және ролі

Жоспар

1.Бүлінген жерлердің құрамы және жіктелуі.

2. Бүлінген жерлердің құқықтық жағдайының ерекшеліктері.

3.Жерді қалпына келтіру саласында мәндеттер мен құқықтар.

4. Жекелеген санаттар мен шаруашылықтарда жерді қалпына келтіру институтының құқықтық жағдайы
Тапсырма 1

Тасырма 2
Әдебиеттер:

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
5-тақырып.. ҚР блінген жерлерді қалпына келтіруді реттеудің құқықтық мәні және жағдайы

Жоспар

1.Бүлінген жерлеі қалпына келтіру (құрылу этапы, даму тенденциясы) заңнамаларының жалпы сипаты.

2.Жер құқығы жүйесінде бүлінген жерлерді қалпына кетірудің нормалары

3.Жерді қалпына келтірудегі жерді падаланушылардың құқықтары мен міндеттері.

4. Бүлінген жерлер ұғымы, құрамы және оларды жіктеу.

5.Жекелеген санаттағы және шаруашылықтағы жерлерді қалпына келтірудің құқықтық тәртібінің ерекшеліктері

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
6-тақырып. Бүлінген жерлерді қалпына келтірудің құқықтық жағдайлары

Жоспар

1.Бүлінген жер ресурстарын қалпына келтіруде және шаруашылыққа қайтарудағы қоршаған ортаны қорғаудағы негізгі рөлі.

2. Қоршаған ортаны сақтаудағы негізгі қағидалар.

1-тапсырма.

2-тапсырма.
Әдебиеттер:

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
7-тақырып. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру саласындағы реттеу және мемлекетік басқару

Жоспар

1.Бүлінген жерлерді қалпына келтіру саласын реттеуде және жүйелеуде мемлекеттік басқару органдарының өкілеттілігі

2. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру саласын мемлекеттік және қоғамдық бақылау

1 Тапсырма. Жерлерді рационалды пайдалану, жер құнарлығын сақтау және жоғарлату, қоршаған ортаны қорғау бойынша іске асатын мемлекеттік бағдарламаларды атап шығындар.

2 Тапсырма. Мемлекеттік жер кадастрының міндетіне не кіреді?

3 Тапсырма. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру бойынша заңнамаларды орындамау немесе жартылай орындау себептерді талдау.

4 Тапсырма. Сіздің ойлауынша қоршаған ортаны қорғау үшін қаңдай экономикалық аспаптар онша дамыған емес?


Әдебиеттер:

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
8-тақырып. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру саласын ретеуде және жүйелеуде мемлекеттік басқару органдарының өкілеттілігі

Жоспар

1.Бүлінген жерлерді қалпына келтіруді реттеу және мемлекеттік басқару жүйесінің тиімділігін арттыру.

2.Ауылшаруашылық алқаптарды қорғаудың ерекшеліктері
1-тапсырма.

2-тапсырма.
Әдебиеттер:

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
9-тақырып. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру саласындағы мемлекеттік және қоғамдық бақылау

Жоспар

1.Жерді қорғау және оны пайдалануға бақылау жүргізетін органдар. 2.Бүлінген жерлерді қалпына келтіруді реттеу және мемлекеттік басқару жүйесінің тиімділігін арттыру.

3. Жерді шөлденуден қорғау бойынша халықаралық үкіметтік емес ұйымдар жүйесі.(RIOD)

4. Жер заңнамаларын бұзғаны үшін құқықтық жауапқа тарту.

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
10-тақырып. Бүлінген жерлерді қалпына келтірудегі құқықтық-ұйымдастыру негіздері

Жоспар

1.Бүлінген жерлерді қалпына келтіруді реттеу және мемлекеттік басқару жүйесі.

2. Салдарынан жер ресурстарына зиян келтірген құқық бұзушылық үшін ескерту шаралары.

3.Бүлінген жерлерді қалпына келтіруде заңнамалық талаптарды бұзғаны үшін құқықтық жауапкершілік шаралары. (бүлінген жерлерді қалпына келтіру саласындағы азаматтық-құқықтық, әкімшілік-құқықтық, қылмыстық-құқықтық және арнайы құқық талаптары)

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
11-тақырып. Салдарынан жер ресурстарына зиян келтірген құқық бұзушылық үшін ескерту шаралары

Жоспар

1.Мемлекеттік кадастарлық тіркеу және жерді мониторингтеу.

2. Жерді пайдалану, қорғау бойынша іс-шараларды жоспарлау және оған бақылау жасау.

3.Бүлінген жерлерді қалпына келтіру шаралары, жерді пайдалану салдарынан оның жай-күйінашарлаған жағдайларда жер құқығын пайдаланушыларға айыппұл салу, келтірілген шығынды өндіру.

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001

12-тақырып. Бүлінген жерлерді қалпына келтіру үшін қаржылық жағынан сүйемелдеуді құқықтық қамту

Жоспар

1.«Топырақтың құнарлылығын қалпына келтіру, пайдалану процессінің бұзылуы туралы» заңның қабылдауының қажеттелегі, құнарлылығын қалпына келтіруді қаржыландыру мәселелерін шешу, оны жүргізуге бақылау жасау және реттеу жұмыстары.

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
13-тақырып. Жерді қорғаудың негізгі құқықтық талаптары

Жоспар

1.Жерді пайдалануда залал келген жағдайда, топырақтың құнарлылығын қалпына келтіру бойынша құқықтық қатынастар.

2.Топырақтың құнарлылығын қалпына келтіруді құқықтық реттеу.

1-тапсырма.

Жер асты байлығын пайдалану үрдісінде жерді қалпына келтіру бойынша құқықтық қатынас.

1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001
14-тақырып. ҚР Үкіметінің 2003 жылғы 29 қыркүйектегі № 993 қаулысы

Жоспар

1.Жерді пайдалануды тоқтатып қою ережелері.

2.Тозығы жеткен, ластанған және бүлінген жерлерді консервациялау. 3.Ауылшаруашылық мақсаттағы алқаптар, химиялық, биологиялық, радиоактивті және басқа да ядролық қару сынағы зиянды қалдықтарымен ластанған жерлерді консервациялау тәртібі.

1 Тапсырма.  Радиоактивтi ластану - жердiң радионуклидтермен, оның iшiнде ядролық қаруды сынаудың, радиациялық авариялардың, ядролық қондырғылардың жұмыс iстеуiнiң, иондаушы сәулелену көздерiн, радиоактивтi заттар мен қалдықтарды сақтау және көму пункттерiн пайдаланудың, сондай-ақ атом энергиясын пайдалануға байланысты өзге де қызметтiң нәтижесiнде ластануы. Павлодар және көрші облыстардың үлгісінде мысал келтіріңздер.

2 Тапсырма. Шаруашылық-тұрмыстық ластану - жердiң, топырақтың физикалық және химиялық қасиеттерiнiң жағымсыз өзгеруiн тудыратын өндiрiстiк қалдықтармен және сарқынды сулармен ластанудың түрлерін атап шығыңыздар. Оларды болдырмау шараларын анықтаңыздар.

Әдебиеттер: 1.Л. Қ. Еркінбаева, Г. Т. Айғаринова Қазақстан Республикасының жер құқығы. Жалпы және ерекше бөлімдері:оқу құралы. Алматы:Жеті жарғы, 2010ж . - 312 б

2.Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г.Ә. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы, 2004 ж

3.Краюшкина Е.Г. Правовое обеспечение восстановления нарушенных земель. Журнал россиского права № 12 декабрь 2001г.

4. Абдраимов Б.Ж., Жарылкасын Е. Возмещение экологичсеского вреда по законодательству РК. Алматы, 2001

1.Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 24 қаңтардағы N 49 Қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында шөлейттенуге қарсы күрес жөнiндегi 2005-2015 жылдарға арналған бағдарлама

1.Правила консервации земель. Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 сентября 2003 года № 993

2.Программа по борьбе с опустыниванием в Республике Казахстан на 2005-2015 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 января 2005 года № 49.

3. Қазақстан Республикасының Заңы "Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік басқару туралы" 23 қаңтар 2001 // Қазақстан Республикасы Парламенті Жаршысы. - 2001.

1. 
   тақырып. Жер шарының жер қоры.
   

1. 
   Жер шарының топырақ қабатына тигізетін антропогендік әсерлер.
   
2. 
   Орта Азияда жерінің тозуы.
   

1. 
   Орта Азия аумағындағы – Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Түркіменстан, Қазақстан мемлекеттерінде экологиялық апаттардың негізгі себептері.
   
2. 
   Табиғи ресурстардың құрып бара жатқаны және нәтижесінде адамзат баласына қандай қауіп туғызуына қандай үрдістер байқалады?
   

Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңнамалары жүйесінде нарықтық қатынастар жағдайында, бүлінген жерлерді қалпына келтіру бойынша құқықтық реттеу механизімдерін анықтау. Табиғи нысандадың ластанудан сақтау, қалпына келтіру бойынша құқықтық механиізмдерді дамыта отырып өзекті мәселелерді және заманауи тенденцияны зерттеу.

Осыған орай сәйкес мынадай міндеттер қойылады:

• 
  Жердің арнайы санатттарына сәйкес жер қабаттарын қалпына келтіру бойынша табиғат құқығы институтын зерттеу;
  
• 
  Жерді қалпына келтіру бойынша және жер қатынастары саласында құқықтық реттеуді жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу.
  

1. Қазақстан Еуразия материгіндегі ең бір қолайсыз экологиялық жағынан қауіпті аймық деп не себептен саналады.

2 Қазақстан республикасында бүлінген жерлерді қалпына келтіру нормаларының бірі ҚР жер кодексі/139-143 бап./ осы жөнінде іс-шаралар жүйенсін белгілеңіз.

3-тақырып. Қазақстан территориясындағы топырақтық-экологиялық жағдай.

Сұрақтар әзірлемесі:

1. 
   ҚР 2005 жылғы 24 қаңтардағы № 49 «Қазақстан Республикасында 2005-2015 жылдарға арналған құрғақшылықпен күрес бағдарламасы» сүйеніп ҚР құрғақшылық жүйесінің схемасын жаса.
   
2. 
   Құрғақшылықпен күресу барысындағы экономикалық тетіктерді ата.
   

1.Бүлінген жерлердің құрамы және жіктелуі.

2. Бүлінген жерлердің құқықтық жағдайының ерекшеліктері.

3.Жерді қалпына келтіру саласында мәндеттер мен құқықтар.

4. Жекелеген санаттар мен шаруашылықтарда жерді қалпына келтіру институтының құқықтық жағдайы

Сұрақтар әзірлемесі:

5-тақырып. ҚР бүлінген жерлерді қалпына келтіруді құқықтық реттеудің мәні және жағдайы

Сұрақтар әзірлемесі:

1. 
   Жерді қорғау және оны үнемді пайдалануға бағытталған қандай экологоиялық-құқықтық нормаларды білесің?
   
2. 
   Базель концепциясының негізгі принциптерін ата.
   

Қазақстан Республикасында экологиялық заңнаманы жетілдіруде алдымен дамыған елдердің экологиялық заңнамалары және халықаралық стандарттар алынды. Біздің негізгі мақсатымыз- табиғатты пайдалану механизімін жетілдіру, реттеу. Алда қабылданатын нормативтік актілер саны жағынан емес, олардың жүйелі түрде іске асып, күнделікті пайдалануға икемділігі қажет.