Тұлғаның шығармашылық қабілетінің қалыптасуының психологиялық негіздері

1. «Отан – оттан да ыстық» дегенді қалай түсінесің?

2. Отан, туған жер туралы қандай шығармалар оқыдың?

3. «Отан – отбасынан басталады» дегенді қалй түсінісің?

4. Мен Отаным үшін қызмет етемін..... (жалғастыр)

5. Қазақстан туралы не айта аласың?

6. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін ата

7. Халықтың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын көрсететін қандай ертегі білесің?

8. Астана қаласы туралы не айта аласың?

9. Отаныңда қандай пайдалы қазбалар бар?

10. Қазақтың тұңғыш ғарышкері кім?
4сыныпқа арналған сауалнама:

1. Астана қай жылы Қазақстан республикасының астанасы болып жарияланды?

2. «Туған жерде туың тік» дегенді түсіндір

3. Отан туралы қандай ақындардың өлеңдерін білесің?

3. Алматы қаласының бұрыңғы атауы қандай?

4. Қазіргі уақытта қандай кітап оқып жатырсың?

5. Отан туралы шығарған өлеңін бар ма?

6. Туған жерге арнап өлең шығарғын келе ме?

7. Өз мектебіңнің тарихы туралы не білесің?

8. Б.Момышұлы деген кім? Ол жайлы не білесің?

9. Туған жерден ыстық жер жоқ дегенге келісесің бе?

10. «Өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол» дегенді қалай түсінесің?

Көркем шығарманы сабақта қалай пайдаланылатынын анықтау мақсатында мұғалімдермен сауалнама жүргізілді:
Мұғалімдерге арналған сауалнама:

1. 
   Оқушыларда патриоттық сезім қалыптастыру мақсатында сабақта қандай көркем шығарма түрлерін пайдаланасыз?
   
2. 
   Халық ауыз әдебиеті ішінен қандай үлгілерін жиі қолданасыз? Неліктен?
   
3. 
   Ана тілі сабағынан Отан тақырыбына байланысты көркем шығарманы түсіндіруде тиісті әдістемелік нұсқаудан басқа қандай әдістемелік нұсқауды пайдаланасыз? Авторы кім?
   
4. 
   Көркем шығарманы қалай түсіндіргенде бастауыш сынып оқушыларында патриоттық сезім қалыптасады?
   
5. 
   Көркем шығарманы оқытуда оқытудың қандай әдістерін пайдалану тиімдірек болады?
   
6. 
   Көркем шығарма арқылы оқушыларда патриоттық сезім қалыптастыру үшін оқытудың қандай формаларын ұйымдастырған дұрыс?
   
7. 
   «Менің Отаным – Қазақстан» тақырыбын түсіндіруде сабақты неден, қалай бастайтын едіңіз?
   
8. 
   Өзіңіз Отан, туған жер туралы жинап жазып жүрген арнайы дәптеріңіз бар ма?
   
9. 
   Отан тақырыбына байланысты оқушылармен жасаған альбомдарыңыз бар ма?
   
10. 
    Көркем шығарма арқылы бастауыш сынып оқушыларына патриоттық тәрбие беруде қандай қиындықтарға кездестіңіз?
    

Зерттеу жұмысымызға байланысты өзіміздің тәжірибелік-эксперименттік жұмысымыз жүрген мектептердегі оқушылардың ата-аналарының жалпы көркем шығарма туралы білімдерін, сондай-ақ «Отан – отбасынан басталады» демекші балаларын отаншылдыққа қалай тәрбиелейтінін анықтау мақсатында олармен сауалнама жүргізілді.

1. 
   Көркем шығармаға нелер жатады?
   
2. 
   «Көркем шағарма» мен «көркем әдебиет» ұғымдарының айырмашылығы бар ма?
   
3. 
   Сіз отбасыңызда өзіңіздің балаңызға қандай көркем шығарма үлгілерін оқисың? Қай түрін? Қашан? Неліктен?
   
4. 
   Өзіңіз көркем шығарманың қай жанрын көп оқисыз?
   
5. 
   «Отан – отбасынан басталады» дегенді қалай түсінесіз?
   
6. 
   Балаңызда патриоттық сезім қалыптастыру үшін Сіз қандай үлес қосудасыз?
   
7. 
   Балаңызбен Отан туралы әңгімелесесіз бе?
   
8. 
   Туған жердің табиғатын тамашау мақсатында балаңызды серуенге алып шығасыз ба?
   
9. 
   Серуенде қандай тақырыпта әңгіме қозғайсыз?
   
10. 
    Осы сауалнамадан қандай қорытынды шағарасыз?
    

Бұл сауалнама ата-аналардың көпшілігін ойландырды, осы күнге дейін ата-аналар көп нәрсеге мән бермей, Отан, көркем шығармаға көңіл бөлмей келгендігін айтып кетті. Бұған себеп ата-аналар көп жағдайда балаларының денсаулығына, тамағына, киіміне назар аударатыны болды.

Нәтижесінде, көркем шығарманы оқу-тәрбие үрдісінде бастауыш сынып оқушыларына патриоттық тәрбие беру мақсатында өз дәрежесінде дұрыс пайдаланылмайтыны, мұғалімдердің бұл саладан әлі бола даярлықты қажет ететіні белгілі болды. Мәселен, тәжірибелік экспериментке қатысқан N2 орта мектебінің 3 сынып оқушылары көркем әдебиеттің түрлерін жақсы ажырата алмайды; көркем шығарманы өзбетімен оқымайтынын көрсетті. N 15 лицейінің 4 сынып оқушылары Отан тақырыбына байланысты мақал-мәтелдерден басқа жұмбақ, аңыз әңгімелерді айтып бере алмады. Халық ауыз әдебиетіне байланысты қандай телебағдарлама көнесіңдер деген сауалнамаға N 6 мектеп оқушыларының көпшілігі «Мың бір мақал» телебағдарламасын көретінін айтты. Ал газет-журналдардан арнайы мақал-мәтел, жұмбақтарды іздеп оқитын оқушылардың саны мүлде аз болды. N 6 мектептің 2 сынып оқушыларына берілген аңыз-әңгімелердің мазмұнын олар дұрыс айтып бере алмады.

Мектептеде жүргізілген сауалнама нәтижесі бастауыш сынып оқушыларына патриоттық сезімді қалыптастыратын тек біршама мақал-мәтелдерді білетінін көрсетті.

Осыдан барып, мынадай қорытынды шығаруға болады: бастауыш сынып мұғалімдерінің оқушыларға патриоттық тәрбие беруге байланысты көркем шығарма жүйелі оқытылмайды;

Оқушылардың жас кезінен (отбасы, балабақша) көркем шығармаға жете мән бермей, қызықпағандықтан, оқушылардың көркем шығармағаға деген қызығушылықтары төмен; мұғалімдердің көркем әдебиетін саралауда жас және дербес ерекшеліктері ескерілмейді; бұл саладан мұғалімдерге, оқушыларға арналған арнайы танымдық және әдістемелік құралдың жоқтығы деп ойлаймыз.

Бұл анықтау экспериментінің нәтижесін 1 – суретте көрсетеміз:

Ана тілі сабақтарында көркем шығарманы пайдаланудың әдістемесі құрылды. Сондай-ақ, «Бастауыш сынып оқушыларында патриоттық тәрбие қалыптастыруда көркем шығарманы сыныптан тыс жұмыстарда пайдалану» атты бағдарлама жасалды. Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты:

• 
  бастауыш сынып оқушыларына көркем әдебиет туралы түсінік беру, олардың білімдерін дамыту;
  
• 
  көркем әдебиет үлгілері арқылы оқушылардың патриоттық сезімдерін қалыптастыру;
  
• 
  сыныптан тыс жұмыстарды оқу үрдісімен өзара байланыста беру;
  
• 
  оқушылардың бойында ұлттық рух оятып, өз елінің патриоты болуға тәрбиелеу;
  
• 
  көркем шығарма материалдарын бастауыш сыныптың оқу-тәрбие үрдісінде пайдалануға дағдылындыру;
  
• 
  көркем шығарма материалдарын ұлттық ар-намыс тұрғысында қабылдап, мән-мағынасын шынайы сезіммен түсінуге баулу.
  

Осы бағдарламаның негізінде әрбір бастауыш сынып мұғалімі өзінің тәрбие жұмысының жоспарын құрады. Олардың формасын ұсынамыз:

Тәрбие жоспарының 1-бетте мұқабасы толтырылады, 2 - бетте күнтізбе сондай-ақ, оқу жылының күнтізбесі көрсетіледі, 3 – бетте мерекелі күндер тізбесі: Мысалы,

Күні	Айы	Оқиға
1	Қыркүйек	Білім күні. Дүниежүзілік бейбітшілік күні

4– бетте:

5-бетте:

6-бетте:

Жұмыс жоспары