Төтенше жағдайлардың алдын алудың және оларды жоюдың мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған бағдарламасы туралы



бет1/3
Дата26.06.2016
өлшемі411.69 Kb.
#159741
  1   2   3
Төтенше жағдайлардың алдын алудың және оларды жоюдың мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 31 желтоқсандағы N 1383 қаулысы


Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2003 ж., N 50, 574-құжат

      Қазақстан Республикасының Yкiметi қаулы етедi:

      1. Қоса берiлiп отырған Төтенше жағдайлардың алдын алудың және оларды жоюдың мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.

      2. Ic-шаралар жоспарына тартылған орталық және жергiлiктi атқарушы органдар жарты жылдық есеп бойынша жылына 2 рет (15 қаңтарға және 15 шiлдеге дейiн) Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгiне Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынсын.

      3. Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгi ұсынылған есептiң негiзiнде жылына 2 рет (25 қаңтарға және 25 шiлдеге дейiн) Қазақстан Республикасының Үкiметiне Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың орындалу барысы туралы ақпарат ұсынсын.

      4. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың Бағдарламаны орындау жөнiндегi қызметiн үйлестiру Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң бiрiншi орынбасары А.С.Павловқа жүктелсiн.

      5. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.

      Қазақстан Республикасының


      Премьер-Министрi

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң


2003 жылғы 31 желтоқсандағы
N 1383 қаулысымен   
бекiтiлген     

Төтенше жағдайлардың алдын алудың және оларды жоюдың
мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған
Бағдарламасы

1. Бағдарламаның паспорты

Атауы              Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою


                   мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2004-2010 жылдарға
                   арналған бағдарламасы.
Бағдарламаны       Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы
әзiрлеу үшiн       5 қыркүйектегi N 903 қаулысымен  бекiтiлген
негiздеме          Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003-2006
                   жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру
                   жөнiндегi iс-шаралар жоспарының 10.14-тармағына
                   сәйкес.
Негiзгi            Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар
әзiрлеушi          жөнiндегi агенттiгi (бұдан әрi - Агенттiк немесе
                   ТЖА).
Мақсаты            Қазақстан Республикасының халқын, экономикалық
                   әлеуетiн және қоршаған ортасын табиғи және
                   техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардың
                   (бұдан әрi - ТЖ) әсерiнен тиiмдi қорғауды
                   арттыру және қамтамасыз ету, ТЖ олардың, оның
                   iшiнде кең ауқымды жер сiлкiнiсiнiң алдын алу,
                   залалын азайту және зардаптарын жою үшiн күштер
                   мен құралдарды дамыту.
Мiндеттерi         Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою
                   мемлекеттiк жүйесiнiң (бұдан әрi - ТЖМЖ) жұмыс
                   iстеуiндегi орын алған кемшiлiктердiң орнын
                   толтыру; оның қызметiнiң тиiмдiлiгiн қарқынды
                   арттыру;
                   басқару органдары, ТЖМЖ авариялық-құтқару және
                   болжау қызметтерi жұмысының тиiмдiлiгiн
                   жетiлдiру және арттыру;
                   халық арасында ТЖ-дан зардап шеккендер мен қаза
                   тапқандардың санын қысқарту;
                   экономикалық залалды азайту және қоршаған
                   ортадағы экологиялық тепе-теңдiктi сақтау.
Бағдарламаны       ТЖ саласында бiрыңғай мемлекеттiк саясат
iске асырудың      жүргiзу. ТЖМЖ жетiлдiру және дамыту.
негiзгi
бағыттары
Қаржыландыру       Бағдарламаны қаржыландыру көздерi республикалық
көздерi мен        және жергiлiктi бюджеттер болып табылады.
көлемi             Республикалық бюджет:
                   1500,0 млн. теңге, оның iшiнде:
                   2004 ж. - 500,0 млн. теңге; 2005 ж. - 500,0 млн.
                   теңге; 2006 ж. - 500,0 млн. теңге.
                   Бұдан басқа, әртүрлi қоғамдық қорлардың
                   қаражаты, жеке адамдардың қайырылымдықтары,
                   үкiметтiк емес, халықаралық және басқа да
                   ұйымдардың гранттары тартылады.
Kүтiлетiн          Осы Бағдарламада көзделген iс-шараларды орындау:
нәтижелер          төтенше жағдайлар және халықты, объектiлердi
                   және аумақтарды ТЖ-дан, оның iшiнде кең
                   ауқымды жер сiлкiнiсiнен қорғау саласында
                   бiрыңғай мемлекеттiк саясат жүргiзудiң
                   тиiмдiлiгiн арттыруға;
                   бақылау-қадағалау функцияларын және болжау
                   қызметiн реттеуге, ТЖ алдын алу жөнiндегi
                   мүмкiндiктерiн кеңейтуге;
                   өнеркәсiптiк және өрт қауiпсiздiгiнiң қамтамасыз
                   етiлуiн, мұнай операцияларының қауiпсiз
                   жүргiзiлуiн бақылау мен қадағалауды күшейтуге,
                   мүмкiн ТЖ-ның және қоршаған ортаның мониторингiн
                   жақсартуға;
                   жер сiлкiнiсiнiң ошағын алдын ала анықтауға және
                   аса қауiптi аумақтарда шаруашылық қызметтi
                   ұтымды жоспарлауды жүзеге асыруға;
                   басқару органдарының, ТЖМЖ авариялық-құтқару
                   күштерi мен құралдарының жедел дайындығын
                   арттыруға, мiндеттердi кешендi түрде және қысқа
                   мерзiм iшiнде қосымша келiсусiз және анықтаусыз
                   шешуге; қабылданатын шешiмдердiң сапасын
                   жақсартуға;
                   TЖМЖ қызметтерiнiң информатикалау, байланыс және
                   халық пен басқару органдарына, хабарлау
                   жүйелерiн осы заманның деңгейiне көтеруге;
                   зардап шеккен халықтың тiршiлiгiн қамтамасыз
                   етудiң материалдық-техникалық және медициналық
                   резервтерiнiң қажеттi қорларын құруға;
                   төтенше жағдайлардан күтiлетiн материалдық
                   шығынды жыл сайын 2-3 пайызға, зардап шеккендер
                   мен қаза тапқандардың санын 3-4 пайызға
                   азайтуға, құтқарылғандардың санын 5-6 пайызға
                   арттыруға мүмкiндiк бередi.
Iске асыру         2004-2010 жылдар.
мерзiмi            Бiрiншi сатысы (2004-2006 жылдар).
                   Екiншi сатысы (2007-2010 жылдар).

2. Кiрiспе

      ТЖМЖ дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған бағдарламасы "Табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының  негiзiнде, "Қазақстан Республикасының экологиялық қауiпсiздiгiне төнген қатер және техногендiк және табиғи сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу жөнiндегi шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Қауiпсiздiк Кеңесi мәжiлiсiнiң 2003 жылғы 15 қаңтардағы N 1 және "Жамбыл облысындағы жер сiлкiнiсiнiң зардаптарын жою жөнiндегi шаралар және дүлей зiлзаланың салдарын барынша азайту жөнiндегi орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың мiндеттерi туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2003 жылғы 27-28 мамырдағы мәжiлiсiнiң N 14 хаттамалық шешiмдерiне сәйкес әзiрлендi.


      Бағдарлама 2004-2010 жылдарға ТЖ-ның әсерiнен Қазақстан Республикасының халқын, экономикалық әлеуетiн және қоршаған ортаны жоғары нәтижелiлiкпен қорғауды арттыру және қамтамасыз ету, авариялардың, апаттардың және дүлей зiлзалалардың алдын алу, залалын азайту және зардаптарын жоюға арналған күштер мен құралдарды дамыту және жетiлдiру жөнiндегi маңызды шараларды қарастырады.
      "Қазақстан-2030" даму стратегиясына  сәйкес ұлттық қауiпсiздiк нөмiрi бiрiншi ұзақ мерзiмдi басымдық болып табылады. Қазақстан Республикасында ТЖ заңнамаға сәйкес ұлттық қауiпсiздiкке төнген қауiп-қатерге жатқызылады.
      Халықаралық терроризм күштерiнiң жандануын (әсiресе 2001 жылғы 11 қыркүйектегi АҚШ-тағы оқиғадан кейiн), iргелес мемлекеттердегi жағдайдың тұрақсыздығын және төтенше жағдайлардың, әсiресе жер сiлкiнiстерiнiң адамдардың құрбан болуымен едәуiр зиян келтiруiн, ал олардың барынша ауқымдылары мемлекет экономикасының дамуының бұзылуына және елеулi әлеуметтiк және саяси проблемаларға әкеп соғуы мүмкiн екенiн ескерсек, ТЖМЖ дамыту туралы мәселе қою бүгiнгi күнгi көкейкестi және дер кезiндегi жалпы мемлекеттiк маңызы бар мәселе болып тұр.
      Соңғы онжылдық әлемде қауiптi өндiрiстердi кеңiнен пайдаланатын iрi өнеркәсiптiк аймақтардың индустриялық жедел өсуiмен, табиғи ресурстардың қарқынды игерiлуiмен, урбанизациялануымен, халықтың едәуiр өсуiмен және олардың шек қойылған аумақтарға, көбiнесе қауiптi аймақтарға көп шоғырлануымен сипатталады. Мұның бәрi қоршаған ортаға түсетiн антропогендiк күштiң күрт өсуiне, экономикалық, әлеуметтiк және экологиялық зардаптарға әкеп соғатын авариялардың, апаттардың және дүлей зiлзалалардың туындау ықтималдылығын арттырады. БҰҰ деректерi бойынша 1960 жылдан бергi дүлей зiлзалалардан келген экономикалық шығын 9 есе артты, ал iрi табиғи апаттардың жиiлiгi 3 еседен артыққа өстi. Дүлей зiлзалалар кезiнде әлемде 1991-2000 жылдары жыл сайын орташа есеппен 75 мың адам опат болды, ал зардап шеккендердiң жалпы саны 211 млн. адамды құрады, экономикалық зиян 40 млрд. АҚШ долларына жеттi.
      ТЖ-ның туындауы мен олардың әлеуметтiк салаға және қоршаған ортаға тигiзетiн келеңсiз әсерiнiң жалпы дүниежүзiлiк заңдылығы Қазақстанды да шет қалдырмайды.
      Республикада жыл сайын ТЖ-дан келетiн тура шығын 3,5-4,5 миллиард теңгеге дейiнгi соманы (барынша ауқымды дүлей зiлзала болмағанда) құрайды. Сараптық бағалау бойынша бұл жағдайдағы қосымша шығын 15-20 миллиард теңге шамасында және адамдардың опат болуына байланысты және зардап шеккендердi емдеуге кеткен шығын - 3 миллиард теңгеге жуық. Бұл жалпы сомада жыл сайын 25 миллиард теңгенi құрауы мүмкiн.

3. Проблеманың қазiргi жай-күйiн талдау

      Республиканың әртүрлi табиғи жағдайы оның жер сiлкiнiсi, сел тасқыны, көшкiн және опырылып құлау, су тасқыны, құрғақшылық, температураның кенет төмендеуi, Каспий теңiзi жағалауларының аймақтарын су басып қалу және су астында қалу, орман және дала өрттерi сияқты табиғи апаттарға едәуiр бейiм екендiгiн айғақтайды. Алматы, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Оңтүстiк Қазақстан облыстарына және Алматы қаласына қиратушы жер сiлкiнiсiнiң қатерi үнемi төнiп тұр.


      Сейсмология институтының деректерi бойынша елiмiздiң оңтүстiк, шығыс және оңтүстiк шығыс өңiрлерi ұзақ сейсмикалық тыныштықтан кейiн таяу жылдарда қатты қиратушы жер сiлкiнiсiнiң туындауы мүмкiн сейсмикалық процестiң жандану кезеңiне ендi. Жер сiлкiнiсiн болжау және бұл апаттардан келген залалды және олардан туындаған геологиялық және техногендiк қосымша факторларды төмендету проблемаларының халықтың және объектiлердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуде өмiрлiк маңызы бар. Елiмiздiң 400-ден аса қалалары мен елдi мекендерi орналасқан, өнеркәсiптiк әлеуеттiң 40 пайызы шоғырланған және елiмiздiң халқының жартысы тұратын ел аумағының үштен бiрi сейсмоқауiптi болып табылады. Алматы облысы мен Алматы қаласының аумағы кiретiн Солтүстiк Тянь-Шань аймағы бүкiл Орталық Азиядағы ең бiр сейсмоқауiптiлердiң бiрi болып табылады. Жүз жыл аралығында мұнда онға жуық қиратушы жер сiлкiнiсi болды, оның екеуiнiң (Шелекте 1989 жылы және Кеминде 1911 жылы) магнитудасы сегiз баллға жеттi және дүниежүзiлiк сейсмикалық апаттардың рангiне кiрдi.
      Соңғы жылдары Атырау, Батыс Қазақстан және Қарағанды облыстарында 5-6 балдық, жер сiлкiнiстерi, 1990 жылы Шығыс Қазақстанның Зайсан қаласында 7 балдық жер сiлкiнiсi болды. Бiрнеше мыңдаған жылдар бұрын Маңғыстау облысында болған үш қатты жер сiлкiнiсiнiң (8-9 балл) iзi табылды. Батыс Қазақстанда қарқынды геодинамикалық процестер болып жатыр. Жағдай мұнда көмiрсутектi шикiзаттардың өндiрiлуiмен қиындай түсуде, олар бiрқатар жағдайларда қарқынды техногендiк жер сiлкiнiсiне әкеп соғуы мүмкiн. Осыған байланысты Батыс, Орталық және Шығыс Қазақстанның байтақ аймақтары сейсмикалық қауiптi бағалауды қайта қарауды талап етедi.
      Негiзгi қорлардың, өндiрiстiк ғимараттар мен құрылғылардың, жылжымалы составтың және көлiктегi инфрақұрылымның ескiруi мен тозуы, мұнай және газ кен орындарын, басқа да табиғи ресурстарды игеру мен өндiрудiң қарқынды өсуi, көмiрсутектi шикiзаттар мен олардың өңделген өнiмдерiн тасымалдау көлемiнiң артуы техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардың келеңсiз рөлiнiң өсуiнiң шын мәнiндегi алғышарттарын туғызып отыр.
      Дүлей зiлзалалардан, авариялардан және апаттардан халықты, қоршаған ортаны және шаруашылық жүргiзушi объектiлердi қорғау және олардың зардаптарын жою мемлекеттiк саясаттың басым саласы болып табылады. Мiндетiне төтенше жағдайлардан қорғау да кiретiн азаматтық қорғанысты ұйымдастыру және жүргiзу мемлекеттiң қорғаныс iс-шараларын орындау жөнiндегi маңызды функцияларының бiрi болып табылады.
      Республикада халықты және аумақтарды дүлей зiлзалалардан, авариялар мен апаттардан және олардан туындаған төтенше жағдайлардан қорғау саласындағы мемлекеттiк басқару ТЖМЖ аясында жүзеге асырылады.
      ТЖМЖ Қазақстан Республикасы Конституциясының , " Табиғи және техногендiк  сипаттағы төтенше жағдайлар туралы", " Азаматтық қорғаныс туралы ", " Авариялық-құтқару қызметi  және құтқарушылардың мәртебесi туралы", " Өрт қауiпсiздiгi туралы ", " Қауiптi өндiрiстiк объектiлердегi  өнеркәсiптiк қауiпсiздiк туралы" Қазақстан Республикасы заңдарының, 1997 жылғы 28 тамыздағы ("Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою мемлекеттiк жүйесi туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң N 1298 қаулысының ), сондай-ақ өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзiнде iс-қимыл жасайды.
      ТЖМЖ төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою, адамдардың өмiрi мен денсаулығын, материалдық және мәдени құндылықтарды қорғау; авариялар, апаттар, дүлей және экологиялық зiлзалалар, эпидемиялар, эпизоотиялар, эпифитотиялар туындаған кезде шаруашылық жүргiзу және әлеуметтiк сала объектiлерiнiң жұмыс тұрақтылығын арттыруға бағытталған нақты шараларды iске асыру; басқару органдары мен пункттерiнiң, байланыс және хабарлау жүйелерiнiң, күштер мен құралдардың жоғары әзiрлiгiн қамтамасыз ету; халықты төтенше жағдайдағы iс-қимылға дайындау және оқыту; халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру саласында бiрыңғай мемлекеттiк саясат жүргiзедi.
      ТЖА ТЖМЖ-ға жалпы басшылықты, салааралық үйлестiрудi жүзеге асырады, ТЖ алдын алу және жою саласында арнайы рұқсат етiлетiн функцияларды iске асырады.
      Орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың, ұйымдардың iс-қимылын үйлестiрудi:
      - республикалық деңгейде - Қазақстан Республикасының Tөтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгi, Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөнiндегi ведомствоаралық мемлекеттiк комиссиясы, Жарылыс iсi жөнiндегi ведомствоаралық кеңес, орталық атқарушы органдардың төтенше жағдайлар жөнiндегi комиссиялары;
      - жергiлiктi деңгейде - өзiнiң аумақтық органдары арқылы Агенттiк, жергiлiктi атқарушы органдардың және ұйымдардың тиiстi аумақтарда орналасқан төтенше жағдайлар жөнiндегi комиссиялары жүзеге асырады.
      Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар саласындағы бiрқатар халықаралық ұйымдарға кiредi, азаматтық төтенше жоспарлау саласында "бейбiтшiлiк жолындағы серiктестiк" бағдарламасының аясында НАТО-мен, ТМД елдерiнiң төтенше жағдайлар жөнiндегi мамандандырылған органдарымен ынтымақтастық қарым-қатынас жасайды.
      Қазақстан Республикасының төтенше жағдайларға ұшырау қаупiнiң жоғары деңгейi және TЖМЖ құрылымы мен қызметiндегi орын алған кемшiлiктер оны айтарлықтай дәрежеде қайта құру және дамыту қажеттiлiгiн талап етедi. Болжау қызметтерiнiң жұмысы, ең алдымен сейсмикалық мониторинг пен қысқа мерзiмдi болжау жүйесi, сәулет-қала құрылысы саясатының нормативтiк талаптары жетiлдiрудi; мемлекеттiк, жұмылдыру және жергiлiктi резервтердi, елiмiздiң авариялық құтқару күштерiн және бiрiншi кезекте шұғыл бepу мен беру күштерiн құрудың тұжырымдамалық негiздерiн қайта қарауды қажет етедi.

3.1. ТЖМЖ жай-күйiн бағалау

      ТЖМЖ мына негiзгi сипаттамалармен бағаланады


      1) Нормативтiк құқықтық негiз.
      Қазақстанның төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою саласындағы заңнамасы шын мәнiнде соңғы бiрнеше жылдың iшiнде ғана қалыптаса бастады. Қазiргi уақытта ол 6 арнайы заңнан, төтенше жағдайлар жөнiндегi жекелеген мәселелердi реттейтiн бiрнеше заңдардан, әртүрлi иерархиялық дәрежелердегi және құқықтық реттеу салаларының жүздеген заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады және құқықтық негiздерiнiң заңға тәуелдi деңгейде нақтылануы сатысында.
      Олар бүтiндей алғанда жалпы мемлекеттiк құқықтық және экономикалық нормаларға жауап бередi. Алайда, ТЖМЖ-ң қоғамдық қатынастарын реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлердiң бiрқатары құқықтық қолдану шекарасын толық айқындамайды.
      Қазiргi уақытта республикада төтенше жағдайлар ауқымы аумақтық қағидатын бойынша айқындалады және объектiлiк, жергiлiктi, аймақтық және барынша ауқымды болып бөлiнедi. Көрсетiлген төтенше жағдайды бағалау тәсiлi олардың ауқымын шынайы сипаттауға және авариялар мен табиғи апаттарға сай мән беруге, сондай-ақ олардың зардаптарын жою үшiн Yкiмет резервiнен берiлетiн қаражат көлемiн анықтауға мүмкiндiк бермейдi.
      Еңбек қорғау, экологиялық, өнеркәсiптiк, өрт қауiпсiздiгi және басқа қызмет салалары бойынша құқықтық қатынастарды реттейтiн отандық нормативтiк техникалық базаны құру баяу жүргiзiлуде. Жаңа экономикалық қатынастарға, қазiргi заманғы техникалық және технологиялық талаптарға сай келмейтiн 2,5 мыңға жуық құжаттар (ережелер, нұсқаулар, басқарушы және реттеушi құжаттар, оның iшiнде бұрынғы КСРО-ның) қайта қарау мен қайта әзiрлеуге жатады. Осындай кемшiлiктер шаруашылық субъектiлерiнiң жұмысында едәуiр қиындықтар туғызады.
      Сақтандыру қызметi жетiлмеген күйiнде қалуда. Ол жеке және заңды тұлғаларға, қоршаған ортаға және мемлекетке өнеркәсiптiк авариялар мен дүлей зiлзалалардың келтiрген шығынының орнын толтыруға берiлетiн кепiлдiктiң барлық, аспектiлерiн толық көлемде қамти алмайды.
      Нормативтiк құқықтық базадағы кемшiлiктер мен олқылықтар ТЖМЖ-ның авариялардың, апаттардың және дүлей зiлзалалардың алдын алу және зардаптарын жою мәселелерiн реттеудегi рөлiн елеулi төмендетедi, заңнаманың артықшылығын iс жүзiнде толық көлемде пайдалануға мүмкiндiк бермейдi, соның салдарынан командалық- әкiмшiлiк басқару нысаны көбiнесе тиiмдi болмайды, мұның ақыры артық материалдық және моральдық шығынға ұшыратады.
      Осыған байланысты төтенше жағдайлар, азаматтық қорғаныс, өрт және өнеркәсiптiк қауiпсiздiк саласындағы және басқа да құқықтың аралас салаларындағы заңдарға талдау жасау, оларды одан әрi жетiлдiру жөнiндегi нақты iс-шараларды жүзеге асыру қажет.

      2) ТЖМЖ институционалдық негiзi.


      ТЖМЖ-ң халықты, объектiлердi және аумақтарды қорғау жөнiндегi алдына қойған мiндеттерiн ойдағыдай шешу ең алдымен төтенше жағдайлардан келуi мүмкiн зиянның алдын алу және азайту жөнiндегi шараларды орындауға, қоршаған ортаның жай-күйiн бақылау мен қадағалауды, шаруашылық жүргiзу және әлеуметтiк сала объектiлерiнiң тұрақты жұмыс iстеуiн қамтамасыз етуге бағытталған оңтайлы институционалдық негiз құрғанда ғана мүмкiн. Оның қызметiн талдау көрсеткенiндей, қолданыстағы институционалдық негiз кемелiне жетуден алыс және қайта құру мен дамытуды қажет етедi.
      ТЖА жүзеге асыратын бақылау-қадағалау функцияларының аясы өте тар және бүгiнгi күннiң талабына сай келмейдi. Қазiргi уақытта Агенттiк өрт қадағалау, өнеркәсiпте қауiпсiз жұмыс жүргiзудi қадағалау және тау-кен қадағалауды ғана жүзеге асырады. Төтенше жағдай саласындағы көптеген бақылау-қадағалау функциялары республиканың әртүрлi орталық атқарушы органдарына бөлiнiп берiлген.
      Бұл - еңбек қорғау және азаматтық қорғаныс туралы заңнаманың сақталуын; жер қойнауының қорғалуын; электр энергиясын өндiру, тарату, бөлу және тұтыну саласындағы қауiпсiздiктi; ядролық және радиациялық қауiпсiздiктi; көлiктегi қауiпсiздiктiң қамтамасыз етiлуiн; кiшiгiрiм кемелердiң пайдаланылуын; суасты-техникалық жұмыстардың қауiпсiздiгiн, ормандардың өрттен қорғалуын; құрылыстың сапасын, үйлер мен құрылыстардың және гидротехникалық құрылғылардың сенiмдiлiгi мен қауiпсiздiгiн (әcipece сейсмикалық аудандарда); жұқпалы аурулар мен iндетке қарсы iс-шаралардың орындалуын бақылау мен қадағалау жөнiндегi өкiлеттiктерге қатысты. Бұл ведомстволық өкiлеттiктердi орындау тиiстi министрлiктер мен агенттiктер үшiн көбiнесе қосымша мiндет болып табылады. Оның үстiне, орталық атқарушы органдардың бiрқатары бұл жөнiнде өзiн-өзi бақылайды, бұл бақылау-қадағалау органдарының тәуелсiздiк принципiне қарама-қайшы келедi.
      Халықты және аумақтарды авариялардан, апаттардан және дүлей зiлзалалардан қорғау жөнiндегi шаралардың тиiмдiлiгiн арттыру үшiн ТЖ алдын алудың негiзгi мәселелерi бойынша бақылау-қадағалау функцияларын Агенттiкке барынша шоғырландыру, қажет болса жаңа қадағалау органдарын құру орынды болар едi.
      Экономиканың үдемелi дамуы, инвестицияның өсуi және өндiрiстiң кеңеюi нәтижесiнде жаңа маңызды проблемалар туындады.
      Каспий және Арал теңiздерiнiң қайраңдарында және Қарашығанақ мұнай-газ конденсатты кен орнындағы мұнай операцияларының қарқындылығы, бұл жұмысының қауiпсiз жүргiзiлуiне пәрмендi бақылау мен қадағалаудың және аварияның келеңсiз зардаптарын жою үшiн қажеттi күш пен құралдардың болмауынан қоршаған ортаның едәуiр ластануына, Қазақстанның және шектес мемлекеттердiң флорасы мен фаунасының орны толмас шығынына және соның салдарынан республикаға iрi экологиялық айыппұл шараларын қолдануға әкеп соғуы мүмкiн. Tоғытылған ұңғымалардың саңлаулануы кезiнде мұнайдың төгiлуiнен де апаттық зардаптар болуы мүмкiн. Газлийдегi (1976 және 1984 жылдардағы) және Сахалиндегi Нефтегордағыға (1996 ж.) ұқсас техногендiк сипаттағы қатты жер сiлкiнiсiнiң туындауынан жағдай қиындауы мүмкiн.
      Мұнайдың төгiлуiнен болуы ықтимал зардаптардың алдын алу және азайту мақсатында бақылау-қадағалау органдарын нығайту және бұл саладағы талаптарды қатайту, мамандандырылған теңiз авариялық-құтқару жасағын құру, аймақтағы техногендiк жер сiлкiнiсi туындауының ықтималдылығын зерттеу, олардың сейсмикалық қауiптiлiгi мен ауқымын бағалауды қайта қарау қажет. Сондай-ақ болжанатын апаттарды ескерiп, республиканың батыс аймағында азаматтық қорғаныс полкiн құрған жөн.
      Қазiргi кезде экономиканың мұнай өндiру және құрылыс салаларында қайраңдарда мұнай өндiруге, су айдындары арқылы өтетiн мұнай-газ құбырларын және байланыс желiлерiн тартуға, сондай-ақ гидроқұрылыстар мен көпiрлер салуға байланысты суасты-техникалық жұмыстары дамытылуда.
      Осындай жауапты және қауiптi жұмыстарды дайындалған кадрлары мен тиiстi сүңгуiр жабдықтары жоқ ұйымдардың және жеке адамдардың бақылаусыз жүргiзу деректерi анықталған, бұның ауыр келеңсiз зардаптарға әкеп соғуы мүмкiн.
      Қазақстанның 6 млн. жуық халқы бар таулы және тау бөктерiндегi аудандары сейсмикалық қауiптi аймақтарға жатады. Жер сiлкiнiсiнiң болжамы бұл аймақтар үшiн өте маңызды болып табылады. Солай бола тұра, сейсмикалық байқау пункттерiнiң жиiлiгi бiркелкi емес және жеткiлiксiз, iс жүзiнде олар республиканың шығысында жоқ, оңтүстiк аймақтарда станса жүйелерi сирек кездеседi. 56 сейсмикалық стансаның 6-уы ғана халықаралық нормаларға сәйкес. Сейсмикалық ауданға бөлу картасы қазiргi заманның талаптарына және ТМД-да қабылданған стандарттарға сай емес, аумақтың нақты сейсмикалығын көрсетпейдi. Республикадағы сейсмологиялық мекемелердiң iс-қимылы өзара да, аймаққа көршiлес мемлекеттердiң осындай ұйымдарымен де тиiстi түрде үйлестiрiлмеген.
      Республикалық сейсмологиялық бақылау және жер сiлкiнiсiн болжау жүйесiнiң тиiмдi жұмыс iстеуi үшiн таяудағы жылдарда елiмiздiң ғылыми әлеуетiн қысқа мерзiмдi жер сiлкiнiсiн болжаудың әдiстемесiн әзiрлеуге жұмылдыру, республикалық орталық және сейсмикалық және басқа да табиғи және техногендiк процестердiң, ең алдымен орман және дала өрттерiнiң, су тасқындарының, селдердiң, мұнайдың төгiлуiнiң ғарыштық мониторинг жүйесiн құру, қолданыстағы 40 сейсмикалық стансаны қазiргi заманғы аспаптармен, жабдықтармен, автокөлiкпен және байланыс құралдарымен қайта жарақтандыру және 52 жаңа сейсмикалық станса құру, сейсмикалық қауiптi аудандар үшiн егжей-тегжейлi және шағын сейсмикалық аудандарға бөлу картасын әзiрлеу қажет.
      Қозғалыстардың сейсмикалық құбылыстармен генетикалық байланысын орнату және жер сiлкiнiсiн болжау әдiстерiн әзiрлеу үшiн Алматы, Шелек, Жамбыл, Аймақтық Солтүстiк Тянь-Шань геодинамикалық полигондарындағы жер қыртысының қазiргi уақыттағы қозғалысын және жер бетiнiң өзгеруiн анықтау жөнiндегi жоғары нүктедегi геодезиялық бақылауларды қалпына келтiру және жаңарту қажет.
      Қазақстанның батыс және шығыс, сондай-ақ орталық бөлiгiнде табиғи және техногендiк процестердiң туындау мүмкiндiгi жаңа геодинамикалық полигондарды құрудың, үздiксiз кешендi бақылаулар жүргiзудiң және тиiстi түрде қаржыландырудың қажеттiгiн көрсетедi.
      Осы проблеманы iске асыру "Геодезия мен картография туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 3 шiлдедегi N 332-II Заңында  қарастырылған.
      Су апатына (cу тасқыны, су бacу, сел) байланысты төтенше жағдайлар республикаға жыл сайын залал келтiредi. Республикада бар 570 гидроқұрылғының 268-i (оның iшiнде 16-ы ipi) қазiргi заманғы сенiмдiлiк талаптарына сай келмейдi және төмен орналасқан елдi мекендер мен объектiлерге ауқымы зор қауiп-қатер туғызады. Жөндеу-қалпына келтiру жұмыстарын жүргiзудi тездету, оның iшiнде сел қауiптi аймақтарда бөгеттер мен басқа да инженерлiк құрылғылар салуды жалғастыру қажет.
      Сонымен қатар республикада залалдың алдын алу, азайту және аталған төтенше жағдайлар зардаптарын жою, гидротехникалық құрылыстарда жобалау, жөндеу және профилактика жұмыстарын, өзендердiң жағалаулары мен су қоймаларының арналарын тазалау және бекiту жұмыстарын тұрақты негiзде орындайтын мамандандырылған бiрегей ұйым жоқ. Сондықтан Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгiнiң "Қазселденқорғау" ММ-сiн  Республиканың олар құрылмаған 8 облысында қосымша басқармалар құра отырып, "Қазсуданселденқорғау" етiп қайта құру орынды деп санаймыз. Сондай-ақ, тиiстi инспекция құра отырып, елдi мекендерге жақын орналасқан өзендер мен су айдындарының, бөгеттердiң, су қоймаларының, басқа да гидротехникалық объектiлердiң жай-күйiн бақылау-қадағалау функцияларын берiп, Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгiнiң өкiлеттiлiгiн кеңейту ұсынылады.
      051-қызметi (АҚШ-тың 911 қызметiне ұқсас) қалыптасу сатысында. Оның құрамына:
      халықтың өмiрi мен денсаулығына қатер төндiретiн оқиғалар туралы бiрегей телефон нөмiрi бойынша хабар қабылдайтын, жедел қызметтердiң диспетчерлiк орталықтарымен (медициналық жедел жәрдем, өртке қарсы қызмет, криминалдық полиция, жол полициясы, газ, электр жүйелерiнiң, су каналдарының, жылу жүйелерiнiң авариялық қызметтерi және басқа да авариялық және коммуналдық қызметтер, Қорғаныс министрлiгiнiң саперлер бөлiмшелерi, терроризмге қарсы күрес бөлiмшелерi) өзара iс-қимыл жасайтын қалалық орталықтар;
      аймақтарда тәулiк бойы оқиғаға жедел мән берудi жүзеге асыратын және штаттық құтқарушылармен жасақталған, барлық қажеттi авариялық-құтқару жабдықтарымен жарақтандырылған құтқару қызметтерi кiруi тиiс.
      Тұрмыста адам қаза табатын және едәуiр материалдық шығын әкелетiн газ жарылыстарымен байланысты төтенше жағдайлардың саны ұдайы өсуде. Газ шаруашылығын бөлу кезiнде инспекциялық қызметтiң таратылуы 90-шы жылдардың басынан тұрғын үйлер мен коммуналдық-тұрмыстық ұйымдарда газды қауiпсiз пайдалануды қадағалаудың жойылуына алып келдi. Қабылданған шешiмдер аясында оны қайтадан құру жөнiндегi жұмыс iс жүзiнде әлi басталған жоқ.
      Өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету саласында жұмысшылардың, инженерлiк-техникалық қызметкерлердiң және қызметшiлердiң қатарынан құрылған ерiктi өрт сөндiру жасақтарының болуы тәжiрибесi ұмыт болды. Жұртшылыққа сүйену, халықтың қалың көпшiлiгiн өрт қауiпсiздiгiн нығайту үшiн күреске белсендi тарту, ерiктi өрт сөндiру ұйымдарымен тығыз байланыста болу өте маңызды, шешушi мәнге ие болуы тиiс.

      3) ТЖМЖ-ны материалдық-техникалық қамтамасыз ету.


      ТЖМЖ-ның ең негiзгi мiндеттерiнiң бiрi "басқару органдары мен пункттерiнiң, хабарлау және байланыс жүйелерiнiң ТЖМЖ күштерi мен құралдарының төтенше жағдайлардағы iс-қимылға жоғары дайындығын қамтамасыз ету, авариялық-құтқару және төтенше жағдайлардағы жою жөнiндегi басқа да шұғыл жұмыстар жүргiзу" болып табылады.
      Сонымен бiрге, қолда бар, оның iшiнде Агенттiк жүйесiндегi күштер мен құралдар бұл талаптарды жартылай ғана қанағаттандырады.
      Төтенше жағдайлардың артуы жағдайында жұмыс iстеп жатқан Республикалық жедел-құтқару жасағы, бес аймақтық аэромобильдi жедел-құтқару жасағы, азаматтық қорғаныстың әскери бөлiмдерi өздерiнiң жарақтандырылуы және сандық құрамы бойынша құтқару жұмыстарын толық көлемде орындай алмайды және елеулi нығайтуды қажет етедi. Бұған қоса, соңғы 15 жыл iшiнде тиiстi қаржыландырудың болмауынан пайдаланылатын техника мен жабдықтар тозған. Орталық аппарат пен аумақтық органдардағы 627 бiрлiк техника 70-шi жылдары шығарылған, оның 10 пайызы жарамсыз жағдайда. Өрт техникасының 70 пайызы мүлдем ескiрген, ал мамандандырылған өрт сөндiру бөлiмдерiнiң авариялық-құтқару техникасымен және жабдықтармен жарақтандырылуы 80 пайызды құрайды. Азаматтық қорғаныс әскери бөлiмдерiнiң техникалық жарақтандырылуы өте төмен. Олардағы жабдықтар мен техника тапшылығы 25 пайызды құрайды, автотехниканың 70 пайызы және инженерлiк техниканың 85 пайызы 60-шы жылдардан кейiн шығарылған. Суда құтқару қызметi жүйесiнiң жағдайы мүлдем ауыр, оның жабдықтары мен техникасының 80 пайызынан астамы тозған.
      Қорғаныс министрлiгiнен Агенттiкке берiлген 19 тiкұшақ та тозған. Оларды қалпына келтiру үшiн едәуiр қаражат керек. Агенттiк таулы жерлерде өрт сөндiру, құтқару жұмыстарын қамтамасыз ету үшiн күшейтiлген MИ-8MTB тiкұшақтарына және КА-226 тiкұшақтарына, iрi ауқымды апаттар аймағына құтқарушыларды, жүктердi жеткiзу үшiн көлiк ұшақтарына, oрман және дала өрттерiн сөндiру үшiн 20 текше метрден аса су таси алатын ұшақтарға және жағалауларды күзету қызметтерi үшiн катерлерге аса мұқтаж.
      Барлық жедел-құтқару жасақтарын және әскери бөлiмдердi қазiргi заманғы байланыс құралдарымен кiшi механизациямен, арнайы қорғану жабдықтарымен, әсiресе химиялық және радиоактивтiк зақымдануға тап болған аумақтарда құтқару радиоактивтiк зақымдануға тап болған аумақтарда құтқару жұмыстарын жүргiзуге қажеттi барлау және адамдарды iздестiру аспаптарымен жарықтандыру мәселесi бүгiнгi күнi өткiр күйiнде қалуда.
      Соңғы 10 жыл iшiнде азаматтық қорғаныстың мемлекеттiк материалдық резервтерi едәуiр азайды, ал жергiлiктi резервтер тиiстi негiздемесiз салынады, онда да барлық жерде емес.
      Облыстардың, Астана және Алматы қалалары әкiмдiктерiнiң ұзақ сақтау қоймасындағы жұмылдыру резервiнiң қазiргi заманғы жаппай зақымдау қаруынан халықты қорғаудың жеке құралдары (газқағар, радиациялық және химиялық барлау аспаптары, балаларды қорғау камералары) 40 пайызы (1977-1983 жж, салынған) өзiнiң қорғау және пайдалану қасиеттерiн жоғалтқан және броньнан алуды, жаңартуды және жоспарлы тұтынуға дейiн орнын толтыруды қажет етедi.
      Республикалық деңгейдегi резервтiң жағдайы да онша емес. Осылайша мемлекеттiк материалдық резервке зардап шеккен халықтың тiршiлiгiн қамтамасыз ету құралдары жеткiлiксiз санда салынған. Резервте барлығы 3165 шатыр және 766 киiз үй бар, есептеулер қиратушы жер сiлкiнiсi кезiнде тек қана Алматы қаласында 300 мыңнан астам адам баспанасыз қалуы мүмкiн екендiгiн көрсетедi. Солай бола тұра, мемрезервте 3 автосамосвал, 6 экскаватор, 12 бульдозер, 6 компрессорлы станса ғана бар, болуы мүмкiн авариялардың, апаттың және дүлей зiлзаланың, оның iшiнде қиратушы жер сiлкiнiстерiнiң зардаптарын жою жөнiнде тиiмдi жұмыстар жүргiзу үшiн көзделген мүлдем жеткiлiксiз. Төтенше жағдайларды жою үшiн көзделген мемлекеттiк материалдық резервтi сақтаудың нормативтерi мен номенклатурасын оларды арттыру жағына қарай қайта қарау қажет.
      Байланыс жүйесiндегi жабдықтар паркi әбден тозды. 70-шi жылдары шығарылған пайдаланудағы байланыс жабдықтарының 62 пайызы сенiмдiлiгi және сапасы жағынан қазiргi заман талабына сай келмейдi. Облыстық және қалалық ТЖ жөнiндегi басқармалар жедел және транкингтi байланыспен орташа есеппен 10-20 пайызы жарақтандырылған, олардың баруы қиын жерлерде жұмыс iстеуге арналған байланыс құралдары жоқ.
      Агенттiктiң жиiлiк ресурсы шектеулi және төтенше жағдайлар кезiнде жедел басқаруды байланыспен қамтамасыз ету мiндеттерiн толық көлемде шешуге мүмкiндiк бермейдi.
      Орталықтандырылған хабарлау жүйесi бұдан 30 жыл бұрын құрылған және қазiргi заманғы сандық және талшықты-оптикалық байланыс технологиясын қолдануда қиындық тудырады. Соңғы жылдары радиотрансляциялық тораптардың саны 12 eceгe, электр дабылдары 2 есеге қысқарды. Селолық байланыс бұзылған, 500 мыңнан аса халық тұратын 1500 елдi мекен хабарлаудың ешқандай түрiмен жабдықталмаған. Оған қоса елiмiздiң радиоторабының 20 пайызы, радио және телевизия арналарының 40 пайызы, электр дабылдарының 40 пайызы автоматты қосылумен қамтамасыз етiлмеген.
      Жұмыс iстеп тұрған Республикалық төтенше жағдайлар жөнiндегi автоматтандырылған ақпараттық-басқару жүйесi түбегейлi өзгертудi және қарқынды дамытуды талап етедi. Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiктiң орталық аппараты мен облыстық басқармаларының штатындағы 1478 адамға 347 жеке компьютер бар, (қамтамасыз етiлу 24 пайыздан төмен) оның 30 пайызының пайдаланылғанына 5-10 жыл болды және жаңа ақпараттық технологиялармен қабыспайды.
      Төтенше жағдайлар қаупi туындаған және болған кезде адамдардың өмiрi мен денсаулығы уақытында қабылданған iс-шараларға байланысты жағдайда мұндай ақпарат, байланыс және хабарлау жүйелерiн пайдалану мүмкiн емес.
      Осының барлығына қоса, қолданыстағы заңнаманың Агенттiктiң әскери қызметшiлерiн тұрғын үймен қамтамасыз ету жөнiндегi нормалары орындалмайды.

      4) ТЖМЖ қызметiн жоспарлау.


      Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiк, Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Даму Бағдарламасы (бұдан әрi- БҰҰДБ) және Қызыл Жарты Ай Халықаралық қоры (бұдан әрi - ҚЖХҚ) Қазақстанның табиғи апаттарға дайындық жоспарын әзiрледi, оны республикалық және жергiлiктi деңгейде iске асыру қажет.
      Қазақстан Республикасының Үкiметi төтенше жағдайлар туындауының жоғары қатерi бар 520 ұйымның тiзбесiн айқындады. Аталған өнеркәсiптiк объектiлердiң қауiпсiздiгiн кезеңiмен декларациялау басталды, бұл объектiлерде жұмыс iстейтiн персоналдың және оларға жақын тұратын халықтың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi олардың ic-шараларын бақылауға алуға мүмкiндiк туғызады.
      Сонымен бiрге республикада Төтенше жағдай және азаматтық қорғаныс (бұдан әрi - ТЖ және AK) саласындағы жұмыстарды кешендi жоспарлау мәселесiне жеткiлiктi көңiл бөлiнбей келедi. Табиғи, техногендiк және экономикалық процестердi дамыту, аймақтардың еңбек және материалдық ресурстарының қозғалысы мәселелерi нашар қадағалануда. Соның салдарынан iс-шараларға уақытында түзетулер енгiзiлмейдi, жоспарланған және нақты iс-қимылдарда байланыс жоқ.

      5) Ғылыми-техникалық зерттеулер.


      АҚ пен ТЖ алдын алу және оларды жоюдағы әлеуметтiк-экономикалық саланың даму тарихы ендi ғана басталды, әзiрше қажеттi арнайы ғылыми-зерттеу институттары мен орталықтары жоқ. Соның салдарынан оның бiрiншi кезектегi көптеген ғылыми проблемалары шешiлмеген күйiнде қалуда. Бұл ең алдымен ТЖМЖ қызметiнiң негiзгi бағыттарының даму тұжырымдамасын әзiрлеуге, төтенше жағдайларды мемлекеттiк есепке алу өлшемдерiн белгiлеуге, сала жұмысының тиiмдiлiгiн бағалау әдiстемесiн жасауға, төтенше жағдайлардан келген тура және қосымша шығындарды eceптеуге, резервке салу нормаларын республикалық және жергiлiктi деңгейде белгiлеуге, төтенше жағдайлардан қорғанудың кешендi жүйелерiн әзiрлеуге қатысты.

      6) Мамандар даярлау және қайта даярлау және ТЖМЖ-ны кадрлармен жете толықтыру.


      Республиканың бес жоғары оқу орнында ТЖ мен АҚ алдын алу және жою саласындағы мамандарды жоғары бiлiм мәртебесiмен оқыту ұйымдастырылды.
      Сонымен қатар, Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiктiң құрылымдық бөлiмшелерi, әсiресе орта және төменгi звенолары кадрлармен жеткiлiктi толықтырылмаған. Ресей Федерациясының мамандандырылған академияларында (РФ ТЖМ Азаматтық қорғаныс академиясы және РФ IIМ Өртке қарсы қызмет академиясы) оқитын тыңдаушылардың аз ғана саны (7-8 адам) жоғары әскери-техникалық бiлiмi бар мамандарға қажеттiлiктi қамтамасыз етпейдi. Суда құтқару қызметi бөлiмшелерiнiң штаты 40 пайызбен ғана толықтырылған.
      Республикада авариялық-құтқару қызметi мамандарын даярлау мүмкiндiгi жоқ. Оқу процесiнiң деңгейi, ЖОО-ның әдiстемелiк және оқыту-материалдық базасы уақыт талабынан артта қалған. Төтенше жағдайлар саласындағы тiкелей жұмысты жүзеге асыратын орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың штаттық құрылымдарын құру және нығайту мәселелерi де өткiр күйiнде қалып отыр. Ол көбiнесе дайындығы мен бiлiктiгi жоқ қызметкерлерге жүктеледi, және көп жағдайларда қосымша жұмыс ретiнде атқарылады, бұл тиiстi органдардың дайындық деңгейiне әсерiн тигiзедi.

      7) Орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың қызметi.


      Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар қызметiнiң жалпы кемшiлiктерiнiң бiрi арнайы бақылау, қадағалау және болжау, оның iшiнде сейсмикалық берiктендiру жөнiндегi функцияларды жүзеге асыратын ұйымдардың жұмыс тиiмдiлiгiнiң төмендiгi болып табылады. Өндiрiс салаларының оларға ведомстволық бағынысты объектiлерiнде қажеттi алдын алу және қорғану iс-шаралары толық көлемде орындалмайды.
      Қазақстан Республикасының сейсмикалық қауiптi аймақтарындағы үйлер мен ғимараттарды паспорттау мәлiметтерi бойынша жалпы аумағы 26,57 млн. шаршы метр 255,8 мың тұрғын үй, 673 мектеп, 887 мектепке дейiнгi балалар үйi, 447 денсаулық сақтау мекемесi белгiленген нормаларға сай емес, берiктендiруге немесе бұзуға жатады. Одан басқа, республикада қазiргi уақытта 2,5 млн. шаршы метрге жуық тозығы жеткен және авариялық тұрғын үйлер бар.
      Сараптық бағалау бойынша күшi 9 баллға жуық жер сiлкiнiсi болған жағдайда (МСК-64 шкаласы бойынша) тек Алматы қаласында: 24225 тұрғын үй қирап, 31183-i бүлiнедi, 109 өнеркәсiптiк кәсiпорын, 150 мектеп, 209 балалар бақшасы, 194 қоғамдық үй қатардан шығады.
      Сөйтсе де жергiлiктi атқарушы органдар мен кәсiпорындардың қаражатты жеткiлiксiз бөлуiнен үйлер мен ғимараттарға сейсмикалық берiктендiру болып берiлмейтiн қарқынмен жүргiзiлуде. Мысалы, 1998 жыл мен 2000 жылдары аралығында тек Алматы қаласында ғана үйлердi сейсмикаға қарсы берiктендiру жүргiзiлдi, онда да 31 объектiде ғана, оның 21-i мектеп, 9-ы аурухана және бiр бала бақшасы, барлығы 680 млн.теңге сомасындағы жұмыс орындалды.
      Iстiң жайын түбегейлi өзгерту қажет. Сейсмикалық берiктендiруге жататын бiрiншi кезектегi объектiлерге тұрғын үйлердi, мектептердi, балалар бақшаларын, ауруханаларды, адамдар көп жиналатын ғимараттарды, сондай-ақ тiршiлiктi қамтамасыз ету объектiлерiн (жылу-, су-, газ және энергиямен жабдықтау, байланыс, канализация) жатқызу қажет.
      Сейсмикалық орнықсыз объектiлермен қалыптасқан жағдайды туғызған факторлардың бiрi елiмiзде сәулет-құрылыс бақылауының пәрмендi жүйесiнiң болмауы болып табылады. Бұл жүйеге кiретiн Құрылыс iсi жөнiндегi комитеттiң аумақтық бөлiмшелерiнiң, сәулет, техникалық және авторлық қадағалау жергiлiктi органдарының қызметi толығымен жаңа құрылысқа бағытталған. Пайдаланудағы үйлер мен ғимараттардың жай-күйiн бақылауды олар қамтамасыз етпейдi. Сонымен сәулет-құрылыс бақылау мемлекеттiк инспекторларының саны 12 облыстың әрқайсысында 4-7 маманнан аспайды.
      ТЖ және АҚ алдын алу және жою жөнiндегi мiндеттердi iске асыруға басшы кадрлардың, күштер мен құралдардың дайындығы туралы мәселе өткiр күйiнде қалып отыр.
      Астана қаласына көшкеннен кейiн барлық орталық атқарушы органдар:
      қалалық және қала сыртындағы басқару пункттерiн салмады;
      АҚ және ТЖ штаттық бөлiмшелерiнiң (салалық қызметкерлердiң) санын, олардың қызметiн және дайындығын қамтамасыз етпедi.
      Бұл органдардағы АҚ объектiлерi мен мүлкiнiң жай-күйi, тиiстi резервтердiң болуын және жинақталуын қоса, жақсартуды қажет етедi. АҚ және ТЖ қызметтерi құрамаларын жарақтандыруға қаражат бөлiнбейдi.


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет