арналған әдістемелік нұсқау
Түсініктеме қағазы
«Топонимика» курсының мақсаты студенттердің танымдық, практикалық, кәсіптік қызығушылығын арттыру болып табылады. Кәсіптік іс-әрекет дәрежесін көтеру, геоэкологиялық дағды және іскерлікті қалыптастыруда берілген тапсырмалар студенттерге мол мүмкіндік береді.
Семестр бойынша (емтихан немесе сынақ) студенттердің білімін тексеру модульдік-кезеңді технология негізінде жүргізіледі. Әрбір орындалған жұмысқа сабаққа жобаға баллдар қойылады, т.б.
Семестрдің соңында балл нәтижесі есептеліп, қорытынды бағасы шығарылады.
САБАҚ 1.
ТАҚЫРЫП: Қазақ ономастикасының қалыптасуы және дамуы.
МАҚСАТЫ: Ономастиканың анықтамасын беру, қазақ ономастикасының қазіргі мәселелерін ашу.
ЖОСПАР:
-
ТМД елдерінің ономастика дамуының тарихын қарастыру
-
ХХ ғасырдың 50-80 жж. қазақ ономастикасының даму және шығу тегінің тарихын қарастыру
-
Қазақ ономастикасының қазіргі мәселелері
ӘДЕБИЕТ
-
Абрахманов А.А, Вопросы топонимики Казахстана 6 кн. «Топонимика востока». 1962 г.
-
Әбдрахманова Ә. Қазақстанның жер-су атаулары. Алматы, 1969 ж.
-
Әбдрахманова Ә. Қазақстан этнотопонимикасы. Алматы, 1979 ж.
-
Джанузаков Т. Очерки казахской ономастики. Алма-Ата, 1982 г.
-
Конкашпаев Г.К. Казахские народные географические термины. Изд. АН СССР серия географическая №4. Алма-Ата, 1963 г.
-
Мадиева Г.Б. Теория и практика ономастики. Алматы, 2004 г. Изд. КазНУ
САБАҚ 2.
ТАҚЫРЫП: Географиялық және халықтық географиялық атауларды жіктеу және зерттеу әдістері. Этно, гено, антропонимдер.
МАҚСАТЫ: ТМД елдері мен Қазақстанның географиялық және халықтық географиялық атаулардың жіктемесін және зерттеу әдістерін қарастыру
ЖОСПАР:
-
Э.М. Мурзаев бойынша ТМД елдерінің халықтық географиялық терминдердің жіктеуі
-
Ғ.Қ. Қонқашпаев бойынша Қазақстанның халықтық географиялық терминдердің жіктеуі
-
Қазақстанның антропонимдер, генонимдер, этнонимдер
Кесте 1 Павлодар обласындағы оронимдеріндегі индикатор-терминдер
Оронимдер
|
Индикатор-терминдер
|
Жер бедерінің көтеріңкі формаларды бейнелейтін
|
Адыр, Биік, Жар, Жота, Қыр, Оба, Тау, Тас, Төбе, Шағыл, Шың, Шат, Шоқы
|
Жер бедерінің теріс формаларды бейнелейтін
|
Жарық, Жыра, Кемер, Өзек, Өткел, Етек, Сай, Шұқыр, Шұңқыр
|
Жер бедерінің бейтарап формаларды бейнелейтін
|
Дала, Жер, Құм, Саз, Топырақ
|
Терминдер-метафоралар
|
Айдар, Арқа, Бауыр, Бел, Бет, Бүйрек, Жал, Жамбас, Жөн, Қас, Кіндік, Маңдай, Төс, Тұмсық
|
ӘДЕБИЕТ
-
Жамбакин Ж.А. Пастбища Казахстана. Алматы, Кайнар, 1995 г.
-
Конкашпаев Г.К. Казахские народные географические термины. Изд. АН СССР серия географическая №4. Алма-Ата, 1963 г.
-
Муканов М.С. Этнический состав и расселение казахов Среднего жуза. Алма-Ата, 1974 г.
-
Мурзаев А.М. Словарь народных терминов. Москва, 1984 г.
-
Сапаров Қ.Т., Инсебаев Т.А. Павлодар облысы ру-тайпаларының таралуының географиялық ерекшеліктері. Журнал «Краеведение» №1 2002 ж.
-
Сапаров Қ.Т. Павлодар облысы топонимдерінің қалыптасуының геоэкологиялық астарлары. География ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация жұмысы. Алматы: ҚазҰУ, 2004 ж.
САБАҚ 3.
ТАҚЫРЫП: Палеотопонимдер, көне және кейінгі жазу ескерткіштеріндегі жазулар.
МАҚСАТЫ: Топонимиялық, археологиялық, тарихи және лингвистикалық материалдарының талдауы негізінде Қазақстан және Павлодар облысының топонимдерінің тілдік иелігін анықтау
ЖОСПАР:
-
Рун жазбалары және тасқа жазылған (археонимдер) орындарын анықтау.
-
Қазақстан мен Павлодар облысы палеотопонимдерінің картографиялық әдісі (үлгі: С.У. Ремезов бойынша «Чертежная книга Сибири»).
ӘДЕБИЕТ
-
Малолетко А.М. Палеотопонимика. Томск, изд-во ТГУ, 1992 г.
-
Мәшһүр Жүсіп Көпеев және топонимдер // І Сәтбаев оқулары. Павлодар, 2001 ж. – 104-110 бб.
-
Поспелов Е.М. Топонимика и картография. Москва, 1971 г.
САБАҚ 4.
ТАҚЫРЫП: Топонимиялық зерттеудегі картографиялық әдістер.
МАҚСАТЫ: Географиялық карталарды құрастыру процесінде топонимиканы пайдалануды және зерттеуде картографиялық әдісті қолдануды қарастыру
ЖОСПАР:
-
Топонимиялық зерттеулерінде картографиялық әдісті қолдану.
-
Топонимиялық карталар және топонимиялық атластар.
-
Топонимикада картографиялық зерттеудің қазіргі әдістері (ГИС).
ӘДЕБИЕТ
-
Поспелов Е.М. Топонимика и картография. Москва, 1971 г.
-
Берлянт А.М. Картографический метод исследования. В книге: «Картография» М., 1970 г.
-
Любимова Е.Л. Опыт применения топонимов для составления ботанических карт. В книге: «Принципы и методы геоботанического картографирования» М.-Л., 1962 г.
-
Сапаров Қ.Т. Павлодар облысы топонимдерінің қалыптасуының геоэкологиялық астарлары. География ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация жұмысының авторефераты. Алматы: ҚазҰУ, 2004 ж.
САБАҚ 5.
ТАҚЫРЫП: Қазақстан және Павлодар облысы топонимдеріндегі табиғат жағдайларының бейнелену дәрежесі.
МАҚСАТЫ: Қазақстан және Павлодар облысы топонимдеріндегі табиғат жағдайларының бейнелену дәрежесін анықтау.
ЖОСПАР:
-
Гидронимдер мен оронимдер кестені құрастыру.
-
Микрогидронимдер кестесін құрастыру.
-
Кескін картаға оронимдер мен гидронимдерді түсіру (Павлодар облысы бойынша).
ӘДЕБИЕТ
-
Конкашпаев Г.К. Казахские народные географические термины. Изд. АН СССР серия географическая №4. Алма-Ата, 1963 г.
-
Каймулдинова К.Д. Қазақ топонимдерінің этноэкологиялық негіздері (оқу құралы). Алматы, Ғылым, 2001 ж.
-
Керимбаев Е.А. Лексика-семантическая типология оронимии Казахстана. Автореф. дисс. канд. филол. наук. – Алма-Ата, 1988 г.
-
Сапаров Қ.Т. Павлодар облысы топонимдерінің қалыптасуының геоэкологиялық астарлары. География ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация жұмысы. Алматы: ҚазҰУ, 2004 ж.
САБАҚ 6.
ТАҚЫРЫП: Павлодар облысы климат жағдайлары, геологиялық құрылысы және пайдалы қазбаларды бейнелейтін топонимдер топтамасы.
МАҚСАТЫ: Қазақстан және Павлодар облысының климат ерекшеліктерін, геологиялық құрылысын мен пайдалы қазбаларды бейнелейтін топонимдерді жүйелеу.
ЖОСПАР
-
Геологиялық құрылысын және пайдалы қазбаларды бейнелейтін топонимдеріне анықтама беру.
-
Кескін картаға климат жағдайларын бейнелейтін топонимдерді түсіру (метеонимдер, анемонимдер).
ӘДЕБИЕТ
-
Абишев Х. Элементы астрономии и погода в устном народном творчестве казахов. Алма-Ата, изд-во АН КазССР, 1949 г.
-
Маргулан А.Х., Акишев К.А., Кадырбаев М.К. Оразбаев А.М. Древняя культура Центрального Казахстана. Алма-Ата, Наука, 1966 г.
-
Материалы по киргизскому землепользованию, собранные и разработанные экспедицией по исследованию степных областей: Семипалатинской область, Павлодарский уезд. Воронеж, Т.4 1903 г.
-
Медоев Г.Ц. Сары-Арка (к топонимике Казахстана) // Вестник АН КазССР, 1948 г.
-
Сапаров Қ.Т. Павлодар облысы топонимдерінің қалыптасуының геоэкологиялық астарлары. География ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация жұмысы. Алматы: ҚазҰУ, 2004 ж.
-
Чорманов М. О киргизах Павлодарского уезда. Записки Сиб. отд. РГО, книга ХХХII, 1906 г.
САБАҚ 7.
ТАҚЫРЫП: Жайылымдық терминдер топтамасы. Экологиялық тұрғыдан сараптау. Қазақстанның және Павлодар облысы негізінде.
МАҚСАТЫ: Ғ.Қ. Қонқашпаев бойынша жайылымдық терминдердің жіктемесін құрастыру.
ЖОСПАР:
-
Ғ.Қ.Қонқашпаев, К.Д.Каймулдинова және Қ.Т.Сапаровтың еңбектерін пайдаланып, кесте жүзінде жайлымдық термин мен географиялық атауларды топтастыру.
-
Павлодар облысының жайылымдық терминдердің кестені құрастыру (Қ.Т. Сапаров бойынша)
Кесте 2. Павлодар облысының жайылымдық терминдердің семантикасы (Қ.Т. Сапаров бойынша) (үлгі)
Түсі бойынша
|
Литология бойынша
|
Бедер бойынша
|
Климат бойынша
|
Ылғалдылық дәрежесі бойынша
|
Өсімдік жамылғысы бойынша
|
Қолданылуы бойынша
|
Ақтебін
|
Ащы
|
Аяқ
|
Желкем
|
Бидайық
|
Атжал
|
Биебау
|
Алатамыр
|
Ащылауыт
|
Бауыр
|
Желикқара
|
Қақ
|
Аңыз
|
Жайлау
|
Алатебін
|
Борбас
|
Бөктер
|
Күңгей
|
Қопа
|
Беделік
|
Көктеу
|
Боз
|
Құм
|
Жарық
|
Қағыл
|
Ляға
|
Көкорай
|
Күздеу
|
Қарауыт
|
Сор
|
Қабақ
|
Қараш
|
Саз
|
Тал
|
Келте
|
Қоңыр
|
Сортаң
|
Койын
|
Теріскей
|
Томар
|
Тоғай
|
Қыстау
|
Шұбар
|
Тақыр
|
Өзек
|
|
|
Шалғын
|
Қойтебін
|
Шақат
|
Татыр
|
Тепсен
|
|
|
Шиір
|
Қорық
|
|
|
Төскей
|
|
|
Шұрат
|
Қыстық
|
|
|
Төр
|
|
|
Шілік
|
Отар
|
|
|
|
|
|
|
Өртен
|
ӘДЕБИЕТ
-
Жамбакин Ж.А. Пастбища Казахстана. Алматы, Кайнар, 1995 г.
-
Каймулдинова К.Д. Қазақ топонимдерінің этноэкологиялық негіздері (оқу құралы). Алматы, Ғылым, 2001 ж.
-
Керимбаев Е.А. Лексика-семантическая типология оронимии Казахстана. Автореф. дисс. канд. филол. наук. – Алма-Ата, 1988 г.
-
Конкашпаев Г.К. Казахские народные географические термины. Изд. АН СССР серия географическая №4. Алма-Ата, 1963 г.
-
Сапаров Қ.Т. Павлодар облысы топонимдерінің қалыптасуының геоэкологиялық астарлары. География ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация жұмысы. Алматы: ҚазҰУ, 2004 ж.
САБАҚ 8.
ТАҚЫРЫП: Тілдік қабаттар стратиграфиясы. Араб-иран, моңғол-қалмақ, түркі-қазақ, славян қабаттары.
МАҚСАТЫ: Павлодар облысының топонимдерінде кездесетін тілдік қабаттарын қарастыру.
ЖОСПАР:
-
Тілдік қабаттар диаграммасын құрастыру (Қ.Т. Сапаров бойынша).
-
Диграмма құрастырудың ерекшеліктеріне сипаттама беру.
ӘДЕБИЕТ
-
Попова В.Н. Словарь географических названий Казахстана. Павлодарская область. 2 т. Павлодар, 2001 г.
-
Базылхан Б. Қазақ-Монгол Толь. Қазақша-моңғолша сөздік. Улан-Батор, 1977 ж.
-
Рустемов А.З. Казахско-русский толковый словарь арабо-иранских заимствованных слов. Алма-Ата, 1989 г.
-
Севартян Э.В. Этимологический словарь тюркских языков. Москва, 1978 г.
САБАҚ 9.
ТАҚЫРЫП: Мал шаруашылығына байланысты қойылған топонимдер жүктемесі.
МАҚСАТЫ: Мал шаруашылығымен байланысты топонимдерді қарастыру.
ЖОСПАР:
-
Қазақстан және Павлодар облысының мал шаруашылығымен байланысты атауларына семинар дайындау.
-
Үй мал шаруашылығымен байланысты топонимдерді топтастыру.
ӘДЕБИЕТ
-
Арғынбаев Х.А. Қазақтың мал шаруашылығы жайында этнографиялық очерк. Алматы, 1969 ж.
-
Жәнәбілев Ш. Қазақша мал атаулары. Алматы, Қайнар, 1982 ж.
-
Құралұлы А. Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі. Алматы, 1997 ж.
-
Радлов В.В. Қазақтардың малдары // Этнография журналы, т.3. СПб, 1871 ж.
-
Скалов А. Киргизское коневодство в северных уездах Тургайской области // Вестник сельского хозяйства, №13, 1903 г.
САБАҚ 10.
ТАҚЫРЫП: Қазақтардың көшпелі өмірі, тұрмыс тіршілігі айқындайтын топонимдер метафоралық терминдер.
МАҚСАТЫ: Қазақстан және Павлодар облысының топонимдерінде тұрмыс тіршілігінің бейнесін қарастыру.
ЖОСПАР:
-
Қазақтардың көшпелі өмірі туралы ақпарат беретін топонимдерді топтастыру және сызбанұсқа түрінде құрастыру.
-
Қазақтардың көшпелі өмірімен байланысты метафоралық терминдер.
ӘДЕБИЕТ
-
Бейсенова А.С., Каймулдинова К.Д. К топонимо-образующей роли казахских народных географических терминов // Вестник Высшей школы, №2, 1998 г.
-
Құралұлы А. Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі. Алматы, 1997 ж.
-
Руденко С.И. Очерк быта Северо-восточных казахов // Казахи. Л., 1930 г.
-
Толеубаев А.Т. Реликты доисламских верований в семейной обрядности казахов (ХІХ нач. – ХХ век). Алма-Ата, 1991 г.
САБАҚ 11.
ТАҚЫРЫП: Өсімдік және жануарлар дүниесін бейнелейтін топонимдер. Ландшафт өзгерістеріндегі топонимиялық зерттеулер.
МАҚСАТЫ: Фитонимдер мен зоонимдердің өзара байланысын қарастыру.
ЖОСПАР:
-
Өсімдік және жануарлар дүниесін бейнелейтін топонимдер топтамасын кескін картаға түсіру (Павлодар облысы негізінде).
-
Павлодар облысының фитонимдер және зоонимдердің бағаналы диаграмманы құрастыру.
ӘДЕБИЕТ
-
Афанасьев А.В. К истории фауны млекопитающих Казахстана // Вестник АН КазССР, №4 1949 г.
-
Водчак Т.В., Попова В.Н. Отражение растительного мира в топонимах Казахстана. В сборниках «Тюркская ономастика». Алма-Ата, Наука, КазССР, 1984 г.
-
Животный мир Казахстана. М., Наука, 1987 г.
-
Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлар атымен аталатын картасы. м-б 1:3 500 000 (М. Серікбаев), Алматы, 2001 ж.
-
Паллас П.С. Путешествия по разным провинциям Российской империи. СПБ, ч.2, кн.1, 1786 г.
-
Растительный покров Казахстана. Алма-Ата, Наука, АН КазССР, 1966 г
-
Сапаров Қ.Т. Өсімдік атауларының топонимдерде көрініс табуы // География және табиғат. 2003 ж. №3
-
Сапаров Қ.Т. Павлодар облысы жануарлар дүниесін бейнелейтін географиялық атаулар топтамасы // ҚазҰУ хабаршысы. География сериясы. 2003 ж. №2
-
Сатимбеков Р. Древние заповедники Средней Азии и Казахстана // изв. ВГО, т.113, вып. 3, 1981 г.
-
Формозов А.Н. Проблемы экологии и географии животных. М., Наука, 1981 г.
САБАҚ 12.
ТАҚЫРЫП: Табиғатты қорғау ұстанымдары.
МАҚСАТЫ: Қазақстан және Павлодар облысының топонимдер қалыптасуының геоэкологиялық негіздемелерін қарастыру.
ЖОСПАР:
-
Павлодар облысы табиғи рекреациялық ресурстар картасын кескін картаға түсіру.
-
Павлодар облысы бойынша топонимиялық материалдарының негізінде ландшафттың өзгеруін орнату.
ӘДЕБИЕТ
-
Геоэкология Павлодарской области.- Павлодар, ПГУ, 2003 г.
-
Родзевич Н.Н., Пашканг К.В. Табиғатты қорғау және көркейту. Алматы, 1984 ж.
-
Чигаркин А.В. Геоэкология и охрана природы Казахстана. Алматы, 2003 г.
Достарыңызбен бөлісу: |