Умкд 042-18-35 01/01-20 Редакция №2

5В011300 «Биология» мамандығы үшін

Семей

2. Зертханалық сабақтар

3. Курс жұмыстарының тақырыптары

4. Білім алушылардың өздік жұмыстары

Амебаның құрылысымен танысып, суретін салу. Цитоплазманың дифференциациясына көңіл аудару. Органоидтарды анықтау. Эвгленаның және трипанасоманың құрылысымен танысу. Қоректену, дененің осмос жүйесін, қимыл-қозғалысын реттеу органоидтарын және жарық сезгіш көзін қарау. Цитоплазманың экто- және эндоплазмалық қабаттарына көңіл бөлу. Шар тәрізді вольвокстің колониясымен танысып, клекталарының ұсақ соматикалық және ірі генеративті болып дифференциациялануына көңіл аудару. Омыртқалы жануарлардың ішкі клеткалық паразиттерімен танысып, даму циклдеріне талдау жасау. Ұрпақ алмасуына көңіл бөлу. Уақытша препараттан инфузорияларды тауып сыртқы және ішкі құрылысымен танысу. Инфузориялардың қозғалу, қоректену, осмос жүйесін реттейтін процестерін көру. Макронуклеус пен микронуклеусті мұқият қарау.

Амеба цитоплазмасының ерекшелігі неде?

Сұйық заттар амебаның денесіне қалай өтеді және оның қоректенуі?

Амебаның көбеюі қалай жүзеге асады?

Талшықтылардың қозғалыс тәсілі қандай?

Цистаға айналу себептері неде?

Талшықтылар мен саркодиналардың айырмашылығы мен ұқсастығы.

Стигманың фунциясы қандай?

Трипанозомалардың туғызатын аурулары және оларды табиғаттағы тасымалдаушылары.

Вольвокс колониясындағы клеткалардың соматикалық және генеративті болып бөлінуі нені көрсетеді?

Вольвокстің жыныссыз және жынысты көбеюі.

Споралылардың даму циклі қандай сатылардан тұрады?

Споралылардың даму циклінде қай кезең басым (гаплоидты ма әлде диплоидты ма)?

Грегариналар, кокцидиялар және қанды споралылардың даму циклдерінің ұқсастығы мен айырмашылығы?

Басқа қарапайымдыларға қарағанда инфузориялардың күрделілігі неде?

Ядролық дуализм дегеніміз не?

Коньюгацияның биологиялық мәні неде?

Инфузориялардың классификациясының негізі неде?

Модульды Уақытша препараттан тірі гидраның қоректенуін, жылжуын және тітіркендіргіштерге жауап беруін бақылау. Гидраның сыртқы құрылысын, аузы мен табан жағын, симметриясын қарау қажет және оған мән беріп, суретін салу. Тұрақты препараттан гидраның ұлпалық құрылысын қарап, эктодерма жыне энтодерманың клеткаларының суретін салу. Гидраның көлденең және ұзынынан кесінділерін көріп, суретін салу. Сцифомедузалардың сыртқы және ішкі құрылысымен танысып, суретін салу. Даму циклінің схемасын салу.

Губкалардың қарапайымдыларға қарағанда күрделілігі неде?

Губкалардың клеткалары және олардың функциясы.

Губкалардың құрылысының типтері және қаңқасының химиялық құрамы қандай?

Губкалардың ас қорыту процесі қандай және олар немен қоректенеді?

Ішекқуыстылардың губкалармен салыстырғанда ұқсастықтары мен айырмашылықтары қандай?

Тұщы су гидрасының экто-, энтодерма клеткаларының дифференциациясы.

Гидраның көбею жолдары және дене симмтериясы қанадй?

Ішекқуыстылардың ас қорыту типтері (клеткаішілік, қуыстық).

Гидраның мекені және олар немен қоректенеді?

Сцифомедузалардың тіршілік циклінің айырмашылықтары неде?

Сцифомедузалардың жүйке жүйесі туралы не айтуға болады?

Жалпақ құрттарды ішекқуыстылармен салыстырғанда дене құрылысында жаңа қандай мүшелер пайда болады?

Жалпақ құрттардың симметриясы қанадй және ол неге байланысты?

Тері-бұлшық ет қапшығының құрылымы неден тұрады?

Турбелляриялардың жүйке жүйесі.

Жалпақ құрттардың зәр шығару жүйесі қандай?

Сорғыштардың медициналық және ветеринарлық маңызы неде?

Паразиттік құрттардың даму циклінің күрделенуі неде?

Аралық және негізгі ие дегеніміз не?

Партеногенез дегеніміз не?

Таспа құрттардың даму циклінде қандай айырмашылықтар бар?

Таспа құртар қалай қоректенеді?

Таспа құрттардың жыныс жүйесінің құрылысы мен ұрықтануы.

Таспа және жұмыр құрттардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары неде?

Алғашқы дене қуысы дегеніміз не?

Аскариданың бұлшық ет системасының өзгешеліктері қандай?

Аскариданың жүйке жүйесі мен зәр шығару жүйесінің өзгешеліктері қандай?

Жұмыр құрттардың маңызы.

1. 
   Буылтық және жұмыр құрттардың сыртқы құрылысында қандай айырмашылықтар бар?
   
2. 
   Метамерия дегеніміз не? Гомономдық және гетерономдық метамерияның айырмашылықтары неде?
   
3. 
   Буылтық құрттардың жылжу жүйесінің күрделенуін немен түсіндіруге болады?
   
4. 
   Буылтық құрттардың сезім мүшелері қалай жетілген?
   
5. 
   Буылтық құрттардың денесінде қандай қуыс пайда болады?
   

1. 
   Целомның алғашқы дене қуысынан айырмашылығы неде?
   
2. 
   Мезодерманың дифференциациясы, оның буылтық құрттардағы туындылары.
   
3. 
   Буылтық құрттардың жүйке жүйесі мен зәр шығару жүйелері.
   
4. 
   Буылтық құрттардың табиғаттағы маңызы.
   
5. 
   Сүліктердің тіршілік ету типі және оның маңызы.
   
6. 
   Сүліктің ас қорыту жүйесінің ерекшеліктері.
   

1. 
   Өзен шаянының сыртқы құрылысындағы буылтық құрттарға тән белгілер қандай?
   
2. 
   Буынаяқтылардың аяқтарының құрылысы және гомономдық немесе гетерономдық сегменттердің айырмашылықтары.
   
3. 
   Өзен шаяның ас қорыту жүйесінің ерекшеліктері қандай?
   
4. 
   Буылтық құрттармен салыстырғанда өзен шаянының қан айналу жүйесінде қандай өзгешеліктер пайда болды?
   
5. 
   Өзен шаянының тыныс алу жүйесі.
   
6. 
   Дафнияның тіршілік циклі.
   
7. 
   Дафнияның ұрпағындағы цикломорфоздық өзгеріс деген не?
   
8. 
   Ескекаяқтылардың көбеюі және табиғаттағы маңызы.
   

1. 
   Хелицералылар тип тармағының негізгі белгілері неде?
   
2. 
   Қарапайым өрмекші тәрізділердің денесінің сегменттелуінің қандай ерекшеліктері бар?
   
3. 
   Жоғары сатыдағы өрмекші тәрізділер өкілдерінң денесінің сегменттелу ерекшелігі қандай?
   
4. 
   Өрмекші тәрізділердің практикалық маңызы қандай?
   

Насекомдардың қанша жұп аяқтары бар және олар қалай орналасқан?

Абдоменде қандай аяқтар орналасқан?

Насекомдардың ауыз аппараттары қандай бөлшектерден тұрады?

Кеміргіш ауыз аппараттарының қандай ерекшеліктері бар?

Тесіп-сорғыш, сорғыш, жалағыш және басқа ауыз аппарат типтерінің айырмашылықтары мен ұқсастықтары неде?

Насекомдардың аяқтарының әртүрлі болуы неге байланысты?

Кеңірдек жүйесі қай ұрық жапырақшасының туындысы?

Насекомдардың зәр шығару мүшесі қандай?

Насекомдардың жүйке жүйесі қандай типке жатады?

Эмбрионды және постэмбрионды даму дегеніміз не?

Шала және толық түрленіп дамудың айырмашылықтары мен өзгешеліктері?

Метаморфоз дегеніміз не?

Насекомдар қандай үлкен екі класс тармағына бөлінеді?

Түзуқанаттылар, инеліктер отрядтарына тән белгілері қандай?

Жартылай қаттықанаттылар отрядына тән белгілер қандай?

Тарақандар отрядына тән белгілері қандай?

Қоңыздар, қабыршаққанаттылар отрядтарына тән белгілері қандай?

Жарғаққанаттылар отрядына тән белгілері қандай?

Қосқанаттылар отрядына тән белгілері қандай?

1. 
   Тақтажелбезектілердің бақалшағының құрылысы қандай?
   
2. 
   Мантиялық комплекс дегеніміз не және оның функциясы қандай?
   
3. 
   Тіссіз моллюсканың ас қорыту системасының өзгешеліктері және олардың қоректенуі.
   
4. 
   Моллюскалардың жүйке жүйесі қандай типке жатады?
   
5. 
   Бауыраяқтылардың денесінің симметриясы қандай?
   
6. 
   Моллюскаларға қандай сезім мүшелері тән?
   
7. 
   Моллюскалардың практикалық маңызы қандай?
   

1. 
   Су омыртқасыздарының экологиялық топтары.
   
2. 
   Омыртқасыздармен өсімдіктердің зақымдануы.
   
3. 
   Жер үсті-ауалы ортадағы тіршілікке бунақденелілердің адаптациялары.
   
4. 
   Сулы ортадағы тіршілікке бунақденелілердің адаптациялары.
   
5. 
   Шаянтәрізділер класының түрлік алуан түрлілілігі.
   
6. 
   Ксилобионттардың комплексі.
   
7. 
   Тұщы су қоймаларының зоопланктоны.
   
8. 
   Су омыртқасыздарының әртүрлі топтарының тыныс алуға бейімделу ерекшеліктері.
   
9. 
   Бунақденелілер - өсімдіктердің тозаңдандырушылары.
   
10. 
    Қоңыздар – копрофагтар.
    
11. 
    Азықтық өсімдіктің бір түрінде тіршілік ететін бунақденелілердің түрлік құрамы.
    
12. 
    Мәдени өсімідктердің маңызды зиянкестері және олармен күрес жолдары.
    
13. 
    Ескі кесілген ағаштарда кездесетін омыртқасыздар.
    
14. 
    Инеліктер, олардың құрылысы, тіршілік әрекеттері, дамуы және маңызы.
    
15. 
    Бал арасы, олардың құрылысы, тіршілік әрекеттері және маңызы.
    
16. 
    Өрмекшілердің құрылыс ерекшеліктері және биологиясы, түрлік құрамы.
    
17. 
    Улы омыртқасыздар.
    
18. 
    Өсімдіктердің жарғаққанаттылармен тозаңдануы.
    
19. 
    Өсімдіктердің қосқанаттылармен тозаңдануы.
    
20. 
    Өсімдіктердің қатқылқанаттылармен тозаңдануы.
    
21. 
    Омыртқасыз жануарлардың қорғаныштық бейімделушіліктері.
    
22. 
    Қысқамұртты қосқанаттылардың түрлік құрамы.
    
23. 
    Жарғаққанаттылардың түрлік құрамы.
    
24. 
    Жартылай қатқылқанаттылардың түрлік құрамы.
    
25. 
    Қида кездесетін шыбындар.
    
26. 
    Тұщы су қоймаларының былқылдақденелілердің алуан түрлілігі.
    
27. 
    Насекомдар – энтомофагтар.
    
28. 
    Өзен шаянының құрылыс ерекшеліктері, тіршілік әрекеттері, дамуы және маңызы.
    
29. 
    Топырақты ортадағы тіршілікке бунақденелілердің бейімделушіліктері.
    
30. 
    Топырақ омыртқасыздарының экологиялық топтары.
    
31. 
    Топырақ қатқылқанаттыларының комплексі.
    
32. 
    Жауын құрттарының топырақ түзілісіндегі ролі.
    
33. 
    Былқылдақденелілердің құрылыққа бейімделушіліктері. Олардың өсімдік қалдықтарын ыдыратудағы маңызы.
    
34. 
    Топырақ әртүрлі мөлшерлі категориядағы омыртқасыздардың тіршілік ету ортасы ретінде.
    
35. 
    Топырақ кенелері, олардың топырақпен байланысы.
    
36. 
    Қоғамдық бунақденелілер, олардың топырақпен байланысы.
    
37. 
    Көпаяқтылардың тіршілік әрекеттері, олардың топырақтағы ролі.
    
38. 
    Аяққұйрықтылар, немесе коллемболалар – ұсақ топырақ буынаяқтылары.
    

1) Қауымды талшықтылардың көпклеткалы жануарлардың шығу тегін зерттеп білуде маңызы қандай? Палинтомиялық және монотомиялық қауымдар, ерекшеліктері.

3) Кестені толтыр. Амебалардың тіршілік әрекеттерінің ерекшеліктерін салыстыру.

4) Қандай ауруларды трансмиссивті аурулар деп атайды? Мысалдар келтір. Е.Н. Павловскийдің еңбектері.

2) Маржандардың жер рельефін түзуде ролі бар, оны қалай түсіндіруге болады? Рифтер түрлері.

3) Адамға қауіпті ішекқуыстылар.

4) Кестені толтыр. Ішекқуыстылардың кластарының салыстырмалы сипаттамасы.

2) Азқылтанды құрттардың топырақ түзілісіндегі ролі қандай?

3) Төмендегі ауруларды қандай құрттар тудырады, сәйкес өкілдерінің атын жазыңдар:

Дракункулез –

Анкилостомоз-

Тениаринхоз-

Энтеробиоз--

Трихоцефалез -

Трихинеллез-

Описторхоз-

Дифиллоботриоз-

Декроцелиоз-

Аскаридоз--
4) Кестені толтыр. Паразиттік құрттар.

Гельминт түрі	Зақымдалатын мүшелер	Адамға жұғу жолдары	Негізгі және аралық иелері	Күрес және профилактика жолдары
Сібір сорғышы
Альвеококк
Трихинелла
Өкпе сорғышы

5) Кестені толтыр. Жұмыр құрттардың кластарының салыстырмалы сипаттамасы.

2) Шаянтәрізділерді кәсіптік мақсатта қолдану (түрлері, қандай елдер айналысады?).

3) Кестені толтыр. Бал арасының өнімдері және оларды қолдану.

Бал арасы өнімі	Өнімнің арада түзілуі (қалай? неден?)	Адам шаруашылығында қолдану аймағы
Ара балы
Ара балауызы
Гүл тозаңы (цветочная пыльца)
Прополис
Аналық сүті
Ара уы

4) Кестені толтыр. Бунақденелілер отрядтары.