Зәки Ахметов
жүктеу/скачать 6.28 Mb.
|
|
СЫНШЫ МЕН ҚАЛАМГЕРДІҢ БІР ШЫҒАРМА ТУРАЛЫ ПІКІРІНДЕ ҚАЙШЫЛЫҚ БОЛУЫ МҮМКІН БЕ? Орындаған:Тұрсын Гүлім Балғабаева Амина Сыранова Жайна Қасымбек Арайлым ҚАЛАМГЕР ДЕГЕН КІМ? Since 2023 ҚАЛАМГЕР - РУХАНИЯТ ШЫРАҚШЫСЫ Жазушылардың, қаламгерлердің қай қоғамда болмасын алатын орны ерекше болған. Қаламгер бір ұрпақты ғана емес, тұтас ұлтты тәрбиелейді. Ұлы Абайдың дүниеден өткеніне жүз жылдан астам уақыт өтсе де, бір ғасырдан астам уақыттың ішінде қазақ халқының талай буыны ақын шығармаларымен тәрбиеленді. Тіпті Абайдың ұлылығы жиырма бірінші ғасырдың биігінен де асып, біз ұлы деп келген, ұлық деп келген халықтың, ХХI ғасырдағы өзге де халықтардың ұрпағын тәрбиелеуге көшті. Міне, сөз өнерінің құдіреті, қалам өнерінің құдіреті деген осы болса керек. СЫНШЫ ДЕГЕН КІМ? Since 2023 ӘДЕБИЕТТІҢ ӘР ДӘУІРІНДЕГІ ҚҰБЫЛЫСТАРДЫ, ЖЕТІСТІКТЕР МЕН ҚҰЛДЫРАУЛАРДЫ, ЖАЗУДАҒЫ ЖАҢА БАҒЫТТАР МЕН ӨЗГЕРІСТЕРДІ БАЙҚАП, БАҒАМДАП ҺӘМ КУӘГЕР БОЛЫП ОТЫРҒАН БІР ӨКІЛ БАР, ОЛ – СЫНШЫ. ЖАЗУШЫ МЕН ОНЫҢ ТУЫНДЫСЫНА БАҚЫЛАУШЫ, БАРЛАУШЫ ТАРАПЫНАН БАҒА БЕРЕТІН БҰЛ ҚАУЫМНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ СОЛ ҚЫРАҒЫ КӨЗҚАРАСҚА, СЫНШЫЛЫҚ ТҮЙСІККЕ ҺӘМ РУХАНИ ТӘЖІРИБЕГЕ ИЕ БОЛУЫНДА. КӨРКЕМ ШЫҒАРМАДАҒЫ ОҚЫРМАН БАЙҚАЙ БЕРМЕЙТІН ҰТЫМДЫ ШТРИХТАРДЫ БІР КӨРЕР КӨЗ БОЛСА, СЫНШЫНІКІ. Әдебиеттің әр дәуіріндегі құбылыстарды, жетістіктер мен құлдырауларды, жазудағы жаңа бағыттар мен өзгерістерді байқап, бағамдап һәм куәгер болып отырған бір өкіл бар, ол – сыншы. Жазушы мен оның туындысына бақылаушы, барлаушы тарапынан баға беретін бұл қауымның ерекшелігі сол қырағы көзқарасқа, сыншылық түйсікке һәм рухани тәжірибеге ие болуында. Көркем шығармадағы оқырман байқай бермейтін ұтымды штрихтарды бір көрер көз болса, сыншынікі. НӘЗІР ТӨРЕҚҰЛОВТЫҢ СӘКЕН СЕЙФУЛИННЫҢ ШЫҒАРМАЛАРЫНА СЫН V/S Төреқұлов Нәзір 1892 жылы Қоқандағы Байбұтта мақаласында қазақ отбасында дүниеге келген. С.Сейфуллиннің”жеке сыншысы” деген тарихи атпен танымал Әдебиетші, сыншы, лингвист ғалым: “Сәкен партияның тұтқан жолынан хабарсыз надандығынан “Азияны” жырлайды. Мағжан болса феодализм қараңғылығы көзін басып, соқырлығынан “Алтайды жырлайды”,-деп, екеуіне қосарласып тиіседі. “Әдет, әдет емес жөн әдет” мақаласы болса А.Байтұрсыновпен латын графикасына қатысты айтысқа құрылған. 1937 ж репрессия құрбаны. Н.Төреқұлов:“ Асау тұлпар“ шынында асау екен, бірақ, “асау“ болғанда білімсіз асау екен!“ деп шу дегеннен шүйіледі. “Айт күні“ деген өлеңін: Сабаз исламды білмейді. Өзің білмеген, нанбаған нәрсеңді жұртқа үлестіруден не пайда? Ермек үшін барды-жоқты шатқаннан кімге пайда? “Орыс ойына келгенін қылады“ дегендей, Сәкен де ойына келгенді жазады“. С.Сейфуллин: Нәзірдің мені мінеген сынында бір-ақ дұрыс жері бар. Ол менің 1914ж айт күнін өлең қылып жазып, оны “Асау тұлпарға“ кіргізгенім. Нәзір мені исламды білмейді һәм бостандықтың қай күні құшағын ашқанын білмейді“ дейді. Рас, менің исламды Нәзірдей білмейтінім рас шығар. Нәзір исламның “бесігінде“ туған адам ғой...“ т ӘЛЕМ ӘДЕБИЕТІНДЕГІ СЫНШЫЛДЫҚ Б.э.д. 6ғ ертедегі Римде сыншы сөзі белгілі бола бастады. Болашақ патша Птоломей 2-нің ұстазы Косадан шыққан Филипті халық “ақын,әрі сыншы” деп атады. Жеке адамдардың әдеби сын бойынша тұңғыш елеулі еңбек қалдырғандар деп Платон, Аристотель, Аристарх, әл-Фарабилердің есімдері аталынады. 16ғ Италияда әдеби сын тұтас бір сала ретінде қалыптасты. Венецияның көркем сыны алғашқы сын мектеп ретінде белгілі Еуропа әдебиетінде Буало мен Дидроның есімі алғашқы сыншы делініп жүр. Орыс әдебиетінде “критик” сөзін бірінші рет 1789ж Қантемір “тура қазы” ұғымында қолданған. В.А.Жуковский “Сын дегеніміз - жетілген талғамға негізделген тура және айқын айтылған пікірлер. Сіз поэма оқисыз, сурет көресіз, соната тыңдайсыз, сонда қанағаттандықтан не қанағаттанбағандықтан сезімге бөленесіз. Осылардың себебін талдасаңыз - осы сын деген қарапайым анықтама берді. СЫНШЫ МЕН ҚАЛАМГЕРДІҢ БІР ШЫҒАРМА ТУРАЛЫ ПІКІРІНДЕ ҚАЙШЫЛЫҚ БОЛУЫ МҮМКІН НӘТИЖЕСІ: РАҚМЕТ жүктеу/скачать 6.28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|