11-сызбанүсқа. Негіздердің химиялық қасиеттері
189
Сызбанұсқадан еритін жэне ерімейтін негіздердің бір ғана ортақ қасиеті бар екені - қышқыл ерітінділерімен эрекеттесетіні керінеді. Басқа қасиеттері бір-біріне ұқсамайтын айырмашылықтарын кѳрсетеді.
Бейорганикалық қосылыстар арасындагы генетика-лық
байланыс. Генетикалық байланыс - шығу тегі (түзілуі) жағынан байланысы. Күрделілену жағынан алғанда бұл байланыс химиялық элементтің жай затынан басталып, тұзбен аяқталатын қатар түзеді:
Металл -> негіздік оксид -> негіз -> тұз
02 Н2О
Mg-> MgO-> Mg(0H)2 ^
О2 Н2О Mg3(P04)2
Р -> РгО з^НзРО з-^ ^
Бейметалл қышқылдық қышқьш
оксид
Металдар түзілетін қатардың эр мүшесінің бейметалл қатарындағы ѳзіне сэйкес мүшесімен қасиеттері қарама-қарсы болып қеледі, сондықтан олар ѳзара әрекеттеседі. Металл, бейметалл, негіздік оксид, қышқылдық оксид, негіз, қышқыл. Бұл әреқеттесулердің нэтижесінде оттексіз жэне оттекті қышқылдардың тұздары түзіледі.
Қосылыстардың айналулары, керісінше, ең күрделі заттан жай затқа қарай жүруі мүмкін:
NaOH Н2
CUSO4 -» Cu(OH)2 -^C uO ->Cu
Кѳрнекі керсетілетін зертханалық тэжірибелер қою, оларға сэйкес реакция теңдеулерін жазу арқылы генетикалық байланысты нақтылай түседі. Олар жалпы сызбанұсқа түрінде керсетіледі:
190
12-сызбанұсқа. Бейорганикалы қ заттардың генетикалық байланысы
Бұл сызбанұсқада жай зат пен жай зат, жай зат пен күрделі зат жэне керісінше, күрделі зат пен күрделі зат арасындагы 18 түрлі байланыс (эрқайсысы екі жақты) кѳрсетілген. Бүларды түсіну арқылы оқушылар табиғаттағы заттардың бір-бірімен байланысты екеніне, олардың ізсіз жойылмайтынына, бір түрінен екінші түріне ауысатынына коз жеткізеді. Бағдаршамен корсетілген генетикалық байланыстарға сэйкес химиялық реакцияларды жүзеге асыру арқылы адам ѳзіне қажетті заттарды ондіреді, керегіне жаратады.
Келтірілген сызбанүсқа кез келген бейорганикалық қосылыстың химиялық қасиеттерін, алыну жолдарын жан-жақты сипаттауға мүмкіндік береді. Ол үшін сызбанүсқаны басшылыққа алып жаттыгулар орындалады, сан жэне сапа есептері шығарылады, олардың мысалдары:
Магний хлоридін жэне кальций карбонатын қандай реакциялардың жәрдемімен алуға болады?
Литий гидроксиді, күкірт (IV) оксиді, фосфор қышқылы, барий оксиді қандай химиялық қасиеттер корсетуі мүмкін? Реакция теңдеулерін жазыңыздар.
Мына айналуларды қалай жүзеге асыруға болады? Реакция теңдеулерін жазыңыздар:
Достарыңызбен бөлісу: |