Қ азақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «talap» коммерциялық емес акционерлік қОҒамы
жүктеу/скачать 7.11 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 12 қаңтардағы № 4 "Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидаларын бекіту туралы"
| Ерекше білім беру қажеттіліктері.
ЭЫДҰ елдерінде (Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы) "ерекше білім беру қажеттіліктері" термині дене бітімі, психикалық ерекшеліктері, қабылдауы мен мінез-құлқы бұзылған балаларға, созылмалы аурулары бар балаларға, ауруханада немесе үйде ұзақ емделетін балаларға, эмоционалдық проблемалары бар балаларға, тұрмысы қолайсыз отбасылардан шыққан балаларға, жетім балаларға немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға қолданылады, ата-анасының қамқорлығынан айырылған балаларға, зорлық-зомбылықтан аман қалған балаларға, әскери қақтығыстар аймақтарындағы балаларға, босқындар мен қоныс аударған адамдарға беріледі. Бұл терминдерді дарынды балаларға бірдей қолдануға болады, өйткені бұл балалардың да ерекше қажеттілігі бар– талантты дамыту және жеке қасиеттерін ашу. Қазақстанда " Білім туралы "Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319-III Заңына сәйкес 1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР 1-бап. "Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар" деген 19-2-Т.) ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдар (балалар) – тиісті деңгейдегі білім алу және қосымша білім алу үшін арнайы жағдайларда тұрақты немесе уақытша қажеттіліктерді сезінетін адамдар (балалар). Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 11 шілдедегі N 343 Заңында "Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық - педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы", "кемтар бала (балалар) - дене және (немесе) психикалық кемістіктері бар, тыныс-тіршілігінің кемістігі бар, туа біткен, тұқым қуалаушылық салдарынан шектелген он сегіз жасқа дейінгі бала (балалар) аурулар немесе жарақат салдарымен анықталған, белгіленген тәртіппен расталған". Білім алушыда оқыту қиындықтарының сипаты мен айқындылық дәрежесіне қарай бір-бірден бірнеше ерекше білім беру қажеттіліктері анықталуы мүмкін. Оқушылардың ерекше білім беру қажеттіліктері білім алудың кез-келген кезеңінде туындауы мүмкін. Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау - бұл анықталған оқу қиындықтарына, олардың пайда болу себептері мен механизмдеріне негізделген оқу процесінде білім алушыны қолдаудың түрлерін, нысандары мен көлемін анықтау. Қажеттіліктерді бағалау, сондай-ақ білім алушыларды қолдау бір деңгейді қолдаудан басқа деңгейді қолдауға көшу мүмкіндігімен қолдау қарқындылығын арттыру жағына да, сондай-ақ оны азайту жағына да деңгейлік сипатқа ие. Инклюзивті білім беруді дамытудың қазіргі кезеңінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 12 қаңтардағы № 4 "Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидаларын бекіту туралы", "ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау – білім алу үшін қажетті арнайы жағдайларды айқындау" бұйрығына сәйкес. Осы Қағидаларға сәйкес "білім беру қажеттіліктерін бағалау тәртібі ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың екі тобына бөлінетін оқыту қиындықтарының себептеріне байланысты жүзеге асырылады". Т7. Оқу қиындықтарының себептеріне байланысты бірінші топқа психикалық функциялардың (ақыл-ой қабілеті, қабылдау, зейін, есте сақтау) жеткіліксіздігі салдарынан жекелеген оқу дағдыларын меңгеру қиындықтары бар балалар, сондай-ақ мүмкіндіктері шектеулі балалар кіреді: 1) 1-3 деңгейдегі жалпы сөйлеу қабілеті дамымаған есту қабілеті бұзылған (естімейтін және есту қабілеті нашар, сөйлеу аймағында 40-тан 80 децибелге дейін, оның ішінде кохлеарлық имплантациядан кейінгі балалар) ; 2) көру қабілеті бұзылған (көзі көрмейтіндер – көру сезімінің толық болмауымен, көзілдірік түзетумен жақсы көрінетін көзде 0,04-ке дейін жарық сезумен немесе қалдық көрумен және нашар көретіндер – көзілдірік түзетумен жақсы көрінетін көзде 0,05-тен 0,4-ке дейін көру өткірлігімен); 3) ақыл-ой кемістігі бар (ақыл-ой кемістігі бар); 4) психикалық дамуы тежелген; 5) сөйлеу бұзылулары (1-3 деңгейдегі жалпы сөйлеу дамымауы, сөйлеудің фонетикалық-фонемалық дамымауы, ринолалия, дизартрия, ауыр кекіру, жазбаша сөйлеу бұзылулары (дислексиямен, дисграфиямен); 6) тірек-қимыл аппаратының бұзылуы; 7) эмоционалды-еріктік бұзылулар (қарым-қатынас және әлеуметтік өзара әрекеттесу бұзылыстары( аутизм), мінез-құлық бұзылыстары мен қиындықтары); 8) күрделі (біріктірілген) бұзылулармен. Т8. Оқу қиындықтарының себептеріне байланысты екінші топқа ақыл-ой және физикалық дамуында ауытқулары жоқ балалар кіреді, олардың ерекше білім беру қажеттіліктері олардың білім беру процесіне енуіне кедергі келтіретін әлеуметтік-психологиялық және факторлармен анықталады: 1) халықтың әлеуметтік осал топтары санаттарындағы отбасыларда тәрбиеленетін микроәлеуметтік және педагогикалық қараусыздықпен; 2) жергілікті қоғамға бейімделуде қиындықтарға тап болған (босқындар, мигранттар, қандастар); 3) мүгедек балалар. Т9. Оқу қиындықтары даму мүмкіндіктері шектеулі балалардың бірінші тобы үшін білім беру қажеттіліктерін бағалау жүргізіледі: 1) оқу жоспары мен оқу бағдарламаларын өзгерту (бейімдеу); 2) оқыту нәтижелерін бағалау тәсілдері мен критерийлерінің өзгеруі; 3) оқытудың вариативтік, арнайы және балама әдістерін, оның ішінде мінез-құлықты қолданбалы талдау қағидаттарына негізделген әдістерді пайдалану арқылы жүзеге асырылады; 4) оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді (бұдан әрі – ОӘК) іріктеу, жеке оқу материалдарын дайындау; 5) Педагог-психологтың, арнайы педагогтің (оның ішінде олигофренопедагог, сурдопедагог, тифлопедагог, логопед (мұғалім-логопед), педагог-ассистенттің (баланың сыныпта (топта) өз бетінше оқу қабілеті қалыптасқанға дейін тұрақты немесе уақытша негізде) арнайы психологиялық-педагогикалық қолдауы арқылы жүзеге асырылады; 6) оқыту бағдарламасын таңдау (жалпы білім беретін, арнайы); 7) кедергісіз орта құру және оқу орнын бейімдеу; 8) компенсаторлық және техникалық құралдармен қамтамасыз ету; 9) әлеуметтік педагогты сүйемелдеу; 10) "Медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 30 қаңтардағы № 44 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10589 болып тіркелген) сәйкес жүріп-тұруы қиын мүгедек балаларға арналған жеке көмекшінің қызметіне қолданылмайды. Т10. "Тиісті үлгідегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 595 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17657 болып тіркелген) сәйкес ПМПК қорытындысы мен ұсынымдары бірінші топтағы балалардың анықталған білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін негіз болып табылады, педагогикалық қолдау және (немесе) білім беру ұйымының педагогикалық кеңесі. Т11. Екінші топтағы балалар үшін білім беру қажеттіліктерін бағалау жүргізіледі: 1) оқу жоспары мен оқу бағдарламаларын өзгертпей оқытуға жеке тұрғыдан келу; 2) үлгілік оқу жоспарының вариативтік компоненті есебінен қосымша сабақтарды ұйымдастыру; 3) оқу орнын бейімдеу; 4) мектеп психологын қолдау; 5) әлеуметтік педагогты қолдау. Т12. Екінші топтағы балалардың анықталған білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін білім беру ұйымының психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу қызметінің және (немесе) педагогикалық кеңесінің шешімі негіз болып табылады. ЕБҚ білім алушыларының осы топтарын бөлі мектепке неден пайда болғанына байланыссыз, бір де бір оқушыныв көзден таса етпеуге мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта инклюзивті білім беру принциптерін енгізіп жатқан, ҚР жалпы білім беру педагогтері үшін ерекше білім беру қажеттіліктері бар оқушы тек психофизикалық дамуы бұзылған оқушы ғана емес, оқуда қиындық көріп отырған кез келген білім алушы екенін түсіну маңызды. Психофизикалық дамуында ауытқулары жоқ екінші топтағы студенттер көбінесе психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларға жүгінбейді және анықталмайды. Тиісінше білім беру ұйымы білім алушылардың осы топтарын да өз назарында ұстауға, уақтылы анықтауға және оларға көмек көрсетуге тиіс. жүктеу/скачать 7.11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|