Тақырып 5.2. ЕБҚ бар студенттерді психологиялық-педагогикалық қолдау. ЕБҚ бар студенттерді оқыту формалары
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319-III "Білім туралы" Заңының негізінде психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу – білім беру ұйымдарында іске асырылатын, білім беру процесінде ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдарды (балаларды) табысты оқыту және дамыту үшін әлеуметтік-психологиялық және педагогикалық жағдайлар жасалатын жүйелі-ұйымдастырылған қызмет, ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау негізі. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 12 қаңтардағы № 6 "Білім беру ұйымдарында психологиялық-педагогикалық қолдау қағидаларын бекіту туралы" бұйрығына сәйкес Т4) психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу – білім беру ұйымдарында іске асырылатын, ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау негізінде ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдарды (балаларды), оның ішінде мүмкіндіктері шектеулі балаларды оқыту және дамыту үшін әлеуметтік-психологиялық және педагогикалық жағдайлар жасалатын жүйелі-ұйымдастырылған қызмет.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 12 қаңтардағы № 6 "Білім беру ұйымдарында психологиялық-педагогикалық қолдау қағидаларын бекіту туралы" бұйрығының 2-тармағына сәйкес. "Білім беру ұйымдарындағы психологиялық-педагогикалық қолдау тәртібі" психологиялық-педагогикалық қолдау мыналарды қамтиды:
1) ерекше білім беру қажеттіліктері бар адамдардың (балалардың) ерекше білім алу қажеттіліктерін анықтау және бағалау;
2) педагогтерге және ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдардың (балалардың) отбасына консультациялық-әдістемелік көмек көрсету;
3) ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдарды (балаларды) табысты оқыту, дамыту және әлеуметтендіру үшін әлеуметтік-психологиялық және педагогикалық жағдайлар жасау;
4. Мектепке дейінгі, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру деңгейлерінде психологиялық-педагогикалық сүйемелдеуді білім беру ұйымдарының педагогтері мен мамандары жүзеге асырады.
5. Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу адамдардың (балалардың) білім алу қажеттіліктерін бағалау негізінде жүзеге асырылады.:
1) мінез-құлық және эмоционалдық проблемалары, қолайсыз психологиялық факторлары бар (отбасындағы тәрбиенің, балалар - ата-ана және отбасы ішіндегі қатынастардың бұзылуы);
2) Әлеуметтік-психологиялық, экономикалық, тілдік мәдени сипаттағы кедергілермен (әлеуметтік қауіпті отбасылардан шыққан балалардың педагогикалық қараусыздығы, қоғамда бейімделу қиындықтарын бастан кешіретін балалар (босқындар, көшіп-қонушылар, қандастар отбасылары).
3) даму мүмкіндіктері шектеулі (есту, көру, интеллект, сөйлеу, тірек-қимыл аппараты бұзылған, психикалық дамуы тежелген және эмоциялық-еріктік бұзылулары бар).
6. Мүмкіндіктері шектеулі балаларды психологиялық-педагогикалық сүйемелдеуді тәрбиешілер/педагогтер дәріс/сабақ процесінде, сондай-ақ арнайы педагогтер, психологтар, әлеуметтік педагогтер, педагог-ассистенттер психологиялық-медициналық – педагогикалық консультациялардың (бұдан әрі-ПМПК) ерекше білім беру қажеттіліктері мен ұсынымдарын бағалау негізінде жеке, топтық және кіші топтық сабақтарды ұйымдастыру кезінде жүзеге асырады.
Осы Қағидалардың 5-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдардың (балалардың) санаттарын психологиялық-педагогикалық сүйемелдеуді тәрбиешілер/педагогтар дәрістер / сабақтар, факультативтер, пәндік үйірмелер және пәндер бойынша қосымша сабақтар процесінде, сондай-ақ педагог-психологтар, әлеуметтік педагогтер педагог-психологпен және әлеуметтік педагогпен ынтымақтастықта педагогтердің орындаған ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау негізінде жүзеге асырады.
7. Психологиялық-педагогикалық қолдау мазмұны келесі әлеуметтік-психологиялық және педагогикалық жағдайларды қамтиды:
1) жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын бейімдеу немесе жеке оқу жоспарлары мен бағдарламаларын жасау түріндегі оқу жоспары мен оқу бағдарламаларын өзгерту;
2) оқу нәтижелерін бағалау тәсілдерін өзгерту (оқушының жетістіктері). Бағалау тәсілдері өзгерген кезде оқушының жеке мүмкіндіктерін ескере отырып және іске асырылатын оқу бағдарламасының мазмұнын ескере отырып, бақылау тапсырмалары мен бағалау өлшем шарттары іріктеледі;
3) оқытудың вариативтік, арнайы және балама әдістерін пайдалану. Оқыту әдістерін қолдану нысаны немесе тәсілі оқушының жеке ерекшеліктеріне (тапсырмалардың көлемін, санын азайту, тапсырмаларды орындау уақытын қысқарту немесе ұлғайту, оқу тапсырмаларын жеңілдету, қысқа және кезең-кезеңмен нұсқаулықтарды пайдалану, тапсырмаларды дауыстап айту, тапсырмаларды орындау үлгілерін, кестелерді, анықтамалық материалдарды ұсыну) бейімделеді. Оқытудың балама әдістері мен технологиялары жекелеген психикалық функциялардың бұзылуынан (қабылдау, есте сақтау, зейін, праксис) туындаған оқытудың ерекше қиындықтары бар оқушыларға қатысты қолданылады.
4) оқулықтарды, оқу құралдарын іріктеу, жеке оқу материалдарын дайындау. Арнайы оқулықтар, жұмыс дәптерлері және оқу материалдары көру қабілеті бұзылған балалар үшін (үлкейтілген қаріпті кітаптар, Брайль қарпімен басылған көзі көрмейтіндерге арналған оқу құралдары; бедерлі суреттер, схемалар, арнайы муляждар), тірек-қимыл аппараты (ірі қаріпті жазбалар), есту (символдарды (ымдау тілін) пайдаланатын оқу құралдары) пайдаланылады, титрі бар бейнематериалдар, компьютерлік оқу бағдарламалары), зерде бұзылыстары. Тиісті түрдегі арнайы мектептер үшін шығарылған оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер;
5) оқыту нысанын таңдау. Мүмкіндіктері шектеулі балаларды жалпы білім беретін топта/сыныпта, жалпы білім беретін ұйымның арнайы тобында/сыныбында немесе арнайы мектепке дейінгі ұйымда, арнайы мектепте (ата-аналарының келісімімен және ПМПК ұсынымы бойынша), үйде (дәрігерлік-консультациялық комиссияның (ДКК) қорытындысы бойынша)оқыту және тәрбиелеу;
6) Ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдар (балалар) үшін білім беру ұйымына кедергісіз орта құру және оқу орнын бейімдеу: 1) ұтқырлығы шектеулі (мектепке жеткізу, пандустар, таяныштар, көтергіштер, лифт, арнайы жабдықталған оқу орны (үстел, орындық), жалпы пайдалану орындары (дәретхана, асхана және т. б.)), 2) көру қабілеті бұзылған (зағип, нашар көретін) (тактильді жолдар, тактильді көрсеткіштер, таяныштар), 3) есту қабілеті бұзылған (визуалды кестелер, дыбыс күшейткіш аппаратура). Оқу орнын бейімдеу ерекше білім беру қажеттіліктері бар адамдардың (балалардың) жеке ерекшеліктеріне (физикалық ерекшеліктері (есту, көру), мінез-құлық ерекшеліктері) оқыту ортасын бейімдеуді көздейді.;
7) "Техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдар мен арнаулы жүріп-тұру құралдарының тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 20 шілдедегі № 754 қаулысына сәйкес алынған мүмкіндігі шектеулі (тірек-қимыл аппараты, есту, көру, сөйлеу қабілеті бұзылған) білім алушылар үшін техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдар мен арнаулы жүріп-тұру құралдарын пайдаланады. Білім беру ұйымдары арнайы жағдайлар жасау үшін "Мектепке дейінгі, орта білім беру ұйымдарын, сондай-ақ арнайы білім беру ұйымдарын жабдықтармен және жиһазбен жарақтандыру нормаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 22 қаңтардағы № 70 бұйрығына (бұдан әрі-бұйрық) сәйкес техникалық көмекші (орнын толтырушы) құралдар мен арнаулы жүріп-тұру құралдарын, дамытушы жабдықтарды сатып алады және пайдаланады (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13272 болып тіркелген).
8) мүмкіндігі шектеулі балаларды (психолог, арнайы педагог, педагог-ассистент) арнайы психологиялық-педагогикалық қолдау ПМПК қорытындысы мен ұсынымы негізінде жүзеге асырылады.
8. Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу білім беру ұйымының Жарғысына, Білім және ғылым саласындағы нормативтік құқықтық актілерге, осы Қағидаларға, білім беру ұйымы мен ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдардың (балалардың) ата-аналары арасындағы шартқа сәйкес іске асырылады. Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу педагогтері білім беру ұйымының педагогикалық кеңесінің құрамына кіреді, әдістемелік бірлестіктердің жұмысына қатысады.
9. Білім беру ұйымдарында психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу екі кезеңнен тұрады:
Достарыңызбен бөлісу: |