1. 1Адамгершлік сананы қалыптастырудың әдістері мен механизмдері
жүктеу/скачать 60.61 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Курстық жұмыстың зерттеу нысаны
- 1. АДАМГЕРШІЛІК САНАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ӘДІСТЕРІ, МАҚСАТЫ, ТҮРЛЕРІ, БЕЛГІЛЕРІ (ӘР ӘДІСТІҢ), ОЛАРҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР, ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ЖОЛДАРЫ
| Курстық жұмыстың мақсаты:адамгершілік сананы қалыптастыруды анықтау. Адамгершілік сана және адамгершілік тәрбие анықтамасын зерттеу.
Курстық жұмыстың міндеті: 1.Адамгершілік сананы қалыптастырудағы педагогикалық-психологиялық, әдістемелік идеяларға шолу жасау; 2. «Адамгершілік сана» ұғымының ерекшеліктерін қарастыру; 3. Адамгершілік сана бойынша бағдарламалар мен оқулықтарды талдау; 4.Адамгершілік сананы және оқушылардың адамгершілік мәдениетін қалыптастырудың жолдары мен әдістерін анықтау, оның тиімділігін педагогикалық эксперимент арқылы тексеру. Курстық жұмыстың зерттеу нысаны:адамгершілік сананы қалыптастыру әдістері Курстық жұмыстың құрылымы:Курстық жұмыс (жоба) кіріспеден, екі бөлімнен және қорытынды мен әдебиеттен тұрады 1. АДАМГЕРШІЛІК САНАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ӘДІСТЕРІ, МАҚСАТЫ, ТҮРЛЕРІ, БЕЛГІЛЕРІ (ӘР ӘДІСТІҢ), ОЛАРҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР, ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ЖОЛДАРЫ 1.1 Адамгершлік сананы қалыптастырудың әдістері мен механизмдері Адамның сана мәселесі қазіргі уақытта отандық және шетелдік ғылымда үлкен қызығушылық тудырып отыр. Адамгершілік дамуы – баланың әлеуметтік ортаға бейімделу аспектілерінің бірі. Адамгершілік тәрбиесі – балаларды адамзаттың және белгілі бір қоғамның адамгершілік құндылықтарымен таныстырудың мақсатты процесі. Адамгершілік сананы қалыптастыру әдістері – интеллектуалдық салаға әсер етеді, көзқарастарды, ұғымдарды, құндылықтарды және дүниетанымдық көзқарастарды қалыптастырады. Бұл адамгершілік мінез-құлықтың тұрақты дағдылары мен әдеттерін тәрбиелеуге, сананы қалыптастыруға мүмкіндік береді. Барлық әрекеттердің, қарым-қатынастардың маңыздылығында. Адамгерщілік сананы қалыптастыру әдістері (түсіну, байыту – білдіру, бағалау, сендіру): • этикалық әңгіме; • сұхбат; • талқылау; • лекциялар; • мысал; • сендіру (ұсыныс). Сананы қалыптастыру әдістерінің синонимі – сендіру әдісі арқылы тәрбиеші оқушыға адам табиғатының талаптарын, еңбектің маңыздылығын, басқа адамдармен қарым-қатынасын айта отырып, жұмыстың дұрыстығына көз жеткізуге тырысады. Мұғалім тіл арқылы баланы жақсы сөзге, іс-әрекетке сендіреді. Беделді, мәдениетті, тәжірибелі ұстаздардың айтқан сөздері оқушыға пайдалы болады. Этикалық әңгіме – студент үшін этикалық және эстетикалық мәселелерді талдау. Мұғалім оқушылармен әңгімелесуде олардың ойын тыңдап, ескеріп, адам мінез-құлық талаптарын бұзған оқушылардың іс-әрекеттерін бірлесіп талдайды. Әңгіме тудыратын балалардың жағымсыз мінез-құлқы. Этикалық әңгіменің сәтті болуына әсер ететін жағдайлар: • бір мәселе бойынша бірнеше пікір; •мұғалім оқушының сұрақтарын бекітеді, оларға жауап беруге көмектеседі; • әңгімеге дайын жауаптардың болмауы; • бала өз ойын айтады және басқалардың пікірін тыңдайды; • қарым-қатынас мәдениеті, оқушы дәлелді пікір айтқанша мұғалімнің шыдамдылығы • әңгімені лекцияға айналдырмау; • әңгіме жылы атмосферада өтеді; • балаға өзінің ішкі сырын ашуға көмектесу; • бала өмірінен әңгіме материалдарын алу; • әртүрлі пікірлерді білу, бір-бірімен салыстыру, дұрыс пікір айту; • жасына қарай; • тартымдылық, тартымдылық; • Мұғалім көп айтпайды. Мұғалім ренжіген оқушымен оңаша сөйлесіп, оның қателіктерін сыпайы түрде түсіндіреді. Әңгімелесу тақырыбына байланысты техникалық құралдар қолданылады. Әңгіме мұғалімнің қысқаша кіріспе сөзінен басталады. Оқушыларға проблемалық сұрақтар қояды, талдайды, қорытындылайды. • Талқылау. Кері байланыс пен бағалау оқушылардың дүниеге деген сенімін арттырып, кейбір адамдардың қателері мен қате түсініктерімен күресуге үйретеді.Моральдық сананы қалыптастырудың спецификалық әдістеріне этикалық әңгімелер, лекциялар, конференциялар, пікірталастар жатады. Этикалық дискурс – моральдық тақырыптардағы дискурс. Оның қызметі – жалпы адамгершілік идеялар мен түсініктерді қалыптастыру және дамыту мақсатында балалардың санасы мен мінез-құлқына әсер ету, олардың негізінде сенімдер тәрбиеленеді. Балабақшадағы және бастауыш мектептегі этикалық әңгімелер үшін балалар ұжымының өміріндегі фактілер, құбылыстар, оқиғалар, балалардың іс-әрекеті, олардың қарым-қатынасы, көркем шығармалар, кинофильмдер, спектакльдер кейіпкерлерінің іс-әрекеті болып табылады. Этикалық әңгімеге белгілі талаптар қойылады: мазмұнының идеялық бағыттылығы, осы топтағы балалардың өмірімен және ел өмірімен тығыз байланысы, әңгіме мазмұны мен әдістемесінің жас және жеке ерекшеліктеріне сәйкестігі қызу пікір алмасу арқылы балалардың адамгершілік идеяларын, ұғымдарын, нормаларын, ережелерін бекіту. Бастауыш сыныпта этикалық-адамгершілік әңгімелерді мұғалім, тәрбиеші жеке баламен және балалар тобымен жүргізеді. Жеке әңгіменің мақсаты – жеке балалардың ерекшеліктері мен қабілеттеріне, олардың іс-әрекеттерінің ерекшеліктеріне, «жүректен жүрекке» сөйлеуіне, санасына, сезіміне, тәрбиеленушінің мінез-құлқына әсер ету. Мақсаты: Әр оқушының бойына адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру. Адамгершілік сананы қалыптастыру әдістері: 1) Түсіндіру әдісі – оқушыға эмоционалды және сөздік әсер ету әдісі Ұсынысты пайдалана аласыз, осылайша түсініктеменің қабылдануын арттыра аласыз. Бұл топтың әдістерінің негізгі қызметі – адамгершілік идеяларды, түсініктерді және олардың негізінде жеке тұлғаның сенімдері мен адамгершілік бағдарын қалыптастыру. Адамгершілік сана – адамның қоғаммен, бейнелермен, адамдардың заттармен қарым-қатынасы, табиғи және мәдени қарым-қатынастары, жақын және жақын адамдардың өзара әрекеті мен іс-әрекеті, яғни бұл бейнелерді мінез-құлық әдісі ретінде пайдалану қабілеті. Сана концепциясы психика туралы түсінік; Психика тірі жанның қоршаған ортамен (сондай-ақ жеке адаммен) тікелей байланысының тәсілі ретінде түсіндіріледі, сондықтан оның өмірлік процестерге әсері және оның көрінісі, психикалық қабілеті адамның әлеуметтік және мәдени-өзіндік байланысы. әрекеттер. Күрделі, табиғи және ғарыштық ырғақтарды қабылдау және басқару қабілетін қамтамасыз етеді. Адамның психикасы өте күрделі. Бұл зат эволюциясының белгілі бір кезеңінде пайда болған қасиет. Олардың қалыптасуына еңбек, еңбек құралдарының жасалуы мен қолданылуы, тілдің пайда болуы әсер етті. Мұның бәрі адам ағзасының құрылымында үлкен өзгерістерге әкеледі. Бірте-бірте мойын омыртқасы жетіліп, бас сүйегінің пішіні мен өлшемі өзгере бастады. Орнынан тұру мимиканың (иек, маңдай, ерін т.б.), сезім мүшелерінің дамуына ықпал етеді. Соның нәтижесінде жанның материалдық негізі – ми қыртысы, әсіресе маңдай бөлігі дами бастады. Олар өмірде қажет нәрселер туралы айтты. Оларсыз адамдар бірлесе жұмыс істей алмайды. Бұл жағдайлар адамға ғана тән жан дүниесінің (ойлау, елестету, есту т.б.) мазмұнын бірте-бірте кеңейтіп, сыртқы ортаны дәл бейнелеуге мүмкіндік берді. Әлеуметтік тарих тәжірибесінің арқасында адам нәзік дыбыстарды, табиғаттың сұлулығын көретін көзді, өте сезімтал талғамды және т.б. Сезім мүшелері дамыған. Адамгершілік сана - бұл жеке қасиет. Ол адамның қоршаған ортамен әрекеттесу дәрежесіне қарай бірте-бірте қалыптасады. Адамның жеке санасынан басқа өзінің нақты ортасымен, жақын ортасымен байланыста дамитын әлеуметтік, этникалық (ұлттық) санасы болады. Мысалы, қазақ халқының қонақжайлылығы, мейірімділігі, шешендігі, қайырымдылық, балалық шақ, бауырмалдық, т.б. Қасиеттер – оның этникалық санасының негізгі көрінісі. Жеке адамның санасының қалыптасуына, оның мазмұнына қоғамдық сана ұдайы әсер ететіні рас. Адам санасының басты ерекшелігі – айналадағы дүние туралы жүйелі түсініктің қалыптасуы. Сананың келесі сапасы оның өзіндік «менін» басқа «меннен» айыра білу дәрежесінен туындайды. Сананың тағы бір белгісі – мақсат қоя білу, оған жету, оның себеп-салдарын түсіну, сол арқылы қателер мен кемшіліктерді түзеу. Адамгершілік сана қасиеттерінің бірі - басқалармен қарым-қатынас жасау қабілетінің мәні мен маңыздылығын түсіну және түсіну қабілеті. Өз тәжірибесін, білімін және дағдыларын басқалармен бөлісу - сананың негізгі сипаттамаларының бірі. Адамның жинақтаған және сол арқылы оның жеке іс-әрекетін көрсететін өзіне деген сенімі өзіне деген сенімділік деп аталады. Адамның санасы ерте жастан қалыптасады және оның өмір сүру деңгейіне әсер етеді, сондықтан зерттеу мәселесі үлкен мәнге ие. Педагогикалық психологияда сендіру – оқушылардың жағымды адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру және нығайту, мінезі мен мінез-құлқындағы жағымсыз қасиеттерді жою мақсатында олардың санасына, сезіміне, еркіне педагогикалық әсер ету әдісі ретінде қарастырылады. Сендіру арқылы тәрбиеші балаларда адамгершілік идеялар мен түсініктерді қалыптастырады, оларға бағыт-бағдар береді, балалардың іс-әрекетіне, қоғамдық оқиғаларға және өзіне деген дұрыс көзқарасын, бағалаушы көзқарасын қалыптастырады, күнделікті өмірдегі адамгершілік нормалары мен мінез-құлық ережелерін меңгереді. қоғамда, өз ұжымында. Түсіндіру балалардың жас ерекшеліктеріне және адамгершілік санасының даму деңгейіне сәйкес қолданылады. Нақтылау мектеп жасына дейінгі балалардың мінез-құлық нормалары мен ережелері туралы элементарлы адамгершілік идеялар мен түсініктерді қалыптастыруда қолданылады. Мұғалім оларға мінез-құлық ережелерін айтып қана қоймайды, сонымен қатар әрбір ереженің мағынасын түсіндіріп, оны орындау қажеттігін атап көрсетеді. Балада бірте-бірте өз мінез-құлқының әлеуметтік маңыздылығы туралы түсінік қалыптасады. Тәрбиеші түсіндіру кезінде де көрсеткіштерді пайдаланады: не істеу керек және қалай әрекет ету керек. Ұсыныс балалар дамуының барлық кезеңдеріне қатысты. Бастауыш сынып оқушыларының тиімділігі оларды ұсыныстарға бейімдейді. Ұсынысты қолдану баланың жеке басын құрметтеуге, оның күштері мен мүмкіндіктеріне терең сенуге негізделуі керек. Ерік-жігері әлсіз балалар мұндай ұсынысты әсіресе қажет етеді. Олар батыл, мейірімді, тәрбиешінің, мұғалімнің, ұжымның талаптарын орындай алатынына сенімді. Құрбыларының құрметіне ие болу үшін оларға қалай әрекет ету керектігі туралы кеңестер беріледі. Ұсыныс арқылы жеке балалар менмендіктен, менмендіктен, өзімшілдіктен сақтандырылған. Бұл әдістің тиімділігі мұғалімнің балалардың өмірлік тәжірибесіне қаншалықты сүйенетініне байланысты. Ұсыныс олардың жеке ерекшеліктерін (ұялшақтық, ұялшақтық, сенімсіздік, дәрменсіздік) ескере отырып, құрдастар топтары мен жекелеген балаларға қатысты. Түсіндіру мен ұсыныс жасау жақсы мінез-құлыққа үйрету, жағымды адамгершілік істерді жүзеге асырумен тығыз байланысты. Түсіндіруге олардың бұзылуын болдырмау үшін жаңа ережелер мен талаптар қоса берілуі керек. Түсіндіру балалардың жағымсыз мінез-құлықтары мен әрекеттерін талқылау, балалардың бойындағы жағымды тәжірибе мен сезімдерді ояту, ынталандыру және ояту үшін қолданылады. Демонстрацияда балалардың меңгеруі қажет әрекеттер мен көзқарастардың әдістері мен үлгілері қолданылады. Бұл әсіресе бастауыш мектеп жасында маңызды. Түсіндіру, нұсқау беру, көрсету балалардың сана-сезімін, мінез-құлқына деген сенімділігін, яғни басқаша әрекет ету керек деген сенімін қалыптастырады.Оқушылардың іс-әрекетке дұрыс көзқарасын қалыптастыру мақсатында жаңа адамгершілік қасиеттер мен мінез-құлық формаларын бекіту үшін қолданылады. Түсіндіру кезінде біз ұсыныс техникасын жиі қолданамыз. Кейде үгіт сұрау мен түсіндірудің қосындысы болып табылады. Өсиет әдетте баланың дұрыс деген сенімін дамытуға көмектеседі. Бала бойындағы жағымды қасиеттерді дамыту. 2) Баяндау әдісі – нақты фактілерді эмоционалды түрде көрсету (бастауыш сынып оқушылары, жасөспірімдер) Бұл әдіс эмоцияларға әсер етеді, мінез-құлыққа әсер етеді Талаптар: - оқушылар тәжірибесіне сәйкес келеді (кіші сынып оқушылары – қысқа, жарқын, эмоционалды әңгіме; жасөспірімдер – қиынырақ) - музыканың, суреттердің сүйемелдеуімен – Сөз анық, қатесіз – Әңгіме әсерлі болуы керек 3) Әңгімелесу әдісі. 5-8 сыныптарда қолданылады. Әңгімелесу түрлері: - жоспарланған - жоспардан тыс Талаптар: - Әңгіменің проблемалық болуы маңызды, ол көзқарастар, идеялар, пікірлер күресін қамтиды. Мұғалім стандартты емес сұрақтарды ынталандыруы керек, балалардың өздеріне жауап табуға көмектесуі керек. - Дайын жауаптарды жаттау немесе үлкендерді итермелеу арқылы этикалық дискурстың алдын ала дайындалған сценарий бойынша дамуына жол бермеу керек. Балаларға өз ойын жеткізуге мүмкіндік беру керек. Өзгенің пікірін құрметтеуге, шыдамдылықпен, парасаттылықпен дұрыс көзқарас қалыптастыруға тәрбиелеу. - Әңгімені лекцияға айналдыру мүмкін емес: мұғалім сөйлейді, оқушылар тыңдайды. Ашық пікірлер мен күмәндар ғана мұғалімге әңгімені балалардың өздері талқыланатын мәселенің мәнін түсінуі үшін бағыттауға мүмкіндік береді. Әңгіменің қаншалықты жылы болғанына және оқушылардың жүрегінің қаншалықты ашық болғанына байланысты. - Әңгімелесуге арналған материал оқушылардың эмоционалдық тәжірибесіне жақын болуы керек. Күрделі мәселелерді немесе фактіге негізделген, түсініксіз оқиғалар мен құбылыстарды талқылағанда олардан белсенділік күтуге болмайды. Абстрактілі тақырыптардағы әңгімелер нақты тәжірибеге негізделгенде ғана сәтті болады. - Сұхбат барысында барлық көзқарастарды анықтау және салыстыру маңызды. Ешкімнің пікірін елемеу мүмкін емес, ол барлық жағынан маңызды – объективтілік, әділдік, қарым-қатынас мәдениеті. - Этикалық әңгімеге дұрыс жетекшілік ету – оқушылардың өз бетінше дұрыс қорытындыға келуіне көмектесу. Ол үшін тәрбиеші оқиғаға немесе іс-әрекетке тәрбиеленушінің көзімен қарап, оған қатысты өзінің ұстанымы мен сезімін түсіне білуі керек. 4) Дау әдісі. Дау (латынша disputo – айтысамын ) – ғылыми, әдеби және басқа да тақырыптардағы қоғамдық пікірталас. Дебаттың мақсаты:оқушылардың мәселені талқылауға тарту; өз көзқарастарын білдіруге және қорғауға мүмкіндік беру; толеранттылық және әртүрлі пікірлер мен көзқарастарды қабылдау атмосферасын құру. Даулар орта және жоғары сыныптарда орын алады. Мұғалім дайын болғанда ғана талқылау мүмкін емес. Дауды дайындамас бұрын, сіз балалардың бастамашыл тобын құруыңыз керек. Дау туралы хабарландыру 1-3 күннен кейін жарияланады - артық емес. Жүргізуші сынып жетекшісі немесе бала болуы мүмкін. Конфликт тәрбиешілерден де, оқушылардан да мұқият дайындықты қажет етеді. Талқылауға ұсынылатын сұрақтар алдын ала дайындалады, оларды әзірлеуге және құрастыруға студенттерді қатыстыру тиімді. 5) Дәріс әдісі. Дәріс (латынша lectio – оқу) – кез келген мәселе, әдіс, тақырып т.б. Материалды жүйелі және жүйелі түрде ауызша баяндау. Ол белгілі бір мәселенің мәнін қоғамдық-саяси, адамгершілік, идеялық-эстетикалық тұрғыда жүйелі түрде жеткізу, қолжетімді формада кеңейтіп, жүйелеу. Талаптар. Дәлелдер мен дәйектердің нанымдылығы, негізділігі мен композициялық үйлесімі, бейтаныс пафос, мұғалімнің жанды, шыншыл сөздері дәрістерге идеялық-сезімдік әсер етеді. Жоғары сынып оқушылары тәрбиешінің жарқын және дербес ойлау стиліне, тақырып бойынша өзіндік, күтпеген иірімдерді таба білуіне, фактілер мен пікірлерді ажырата білуіне, материалға жеке көзқарасын білдіруге ерекше сезімтал. . Бұқаралық ақпарат құралдарын кеңінен қолдану мектеп оқушыларын қазіргі заманның түрлі оқиғалары мен аспектілерінен хабардар болуға мәжбүрлеу құбылысына әкелді. Мұны, әрине, назардан тыс қалдыруға болмайды. Сонымен қатар, көптеген оқушылар үшін ішінара білім беру нағыз білім болып көрінетінін байқау қиын емес. Бұл ретте мектеп оқушыларын көргеннен шығуға, құбылыстан мәнге көшуге үйретудің маңызы зор. 6) Жеке мысал әдісі Мысалы, әңгіме, көрсетілім, пікірталас, мысал, әдеби және/немесе өмір фактісі, адам туралы талдау. Оның қызметі – иллюстрациялау, жалпы мәселелерді нақтылау, балалардың өз бетінше ойлауын белсендіру. Оның әрекеті адамның жас ерекшелігіне еліктеу қабілетіне негізделген. Кіші жастағы оқушылар дайын үлгілерді алады. Жасөспірімдік еліктеу таңдамалы және өзін-өзі басқарады. Жас кезінде ол белсенді үй шаруасына сүйенді. Әдебиет, тарихи тұлғалар, құрдастар, үлкендер, ата-аналар, ұстаздар үлгі көрсетті. Соңғысы тәрбиешіге ерекше талаптар қояды. БАҚ пен өнерді қалыптастыратын стандарттар маңызды рөл атқарады. Бұқаралық мәдениет көбінесе балалар мен жасөспірімдерге кері әсерін тигізеді. 7) Педагогикалық жағдайды талдау әдісі Бұл әдіс сыни тұрғыдан ойлауды дамытуға, оқушылардың оқу процесінің өзіне проблемалық жағдайларда, сондай-ақ қарым-қатынас жағдайында қызығушылықтарын қалыптастыруға бағытталған. Педагогикалық жағдайды талдау әдісі – проблемалық жағдайды түсінуге және талдауға мүмкіндік беретін, белгілі бір құрылымға ие, жұмыстың белгілі алгоритмін қамтамасыз ететін, пікірталас тудыратын және білімнің өз бетінше дамуын ынталандыратын біртұтас ақпараттық кешен. Бұл әдісті жүзеге асыратын мұғалімнің тиімділігі бірқатар принциптерді жүзеге асыруға байланысты: - оқушылармен серіктестік; - педагогикалық ғылымның соңғы жетістіктерін және әріптестерінің тәжірибесін пайдалану; - шығармашылық. жүктеу/скачать 60.61 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|