Мезгіл мәнді сөйлем
Мезгіл үстеулері,септік шылаулары,-ғанда, -генде, -кенде, -қанда және т.б. грамматикалық тіркестер арқылы жасалады.
1-тапсырма. Уақыт туралы нақыл сөздерді орыс тіліне аударыңыздар.
1.Адамдардың бәрінде уақыт бар, әйтсе де, ол барлық адамға жетіспейді.
2.Уақыт ойымыздан да жүйрік.
3.Уақыт – алақанымызға құйып алған су секілді, шөлімізді қандырып үлгеруге тиіспіз.
4.Уақыт бізге жаңа болып көрінген нәрсенің бәрін ескіртеді.
5.Сәбидің бір сағаты, қарттың бір күнінен қысқа.
6.Уақыт – керемет ұстаз, алайды шәкірттерін өлімге қиятыны жаман.
7.Уақытым бос өтті деп күлмеген күніңізді айтыңыз.
8.Әр күнің – жаңа өмір.
2-тапсырма. Мақал-мәтелдерді жалғастырыңыздар.
1.Уақыт тас екеш тасты да ..........
2..... жылда ел жаңа.
3.Адамды ..... билейді.
4.Уақыт керуеніне .... жоқ.
5.Жасы бір құрдас емес, .... ... .......
6.Заманына қарай заңы, ........... қарай аңы.
7.Уақыттың бос өткені,
8.Жан жарасына ..... емші.
Керекті сөздер: уақыт, елу, заманы бір құрдас, тоғайына, бөгет, тоздырады, заманы, өмірдің бос кеткені.
3-тапсырма. Тестпен жұмыс.
1.Қазақ тіліндегі уақыт, мезгіл өлшемдерін білдіретін сөйлем:
A) Жай сөйлем
B) Мезгіл мәнді сөйлем
C) Сұраулы сөйлем
D) Ниет мәнді сөйлем
E) Лепті сөйлем
2.Таңның ату көрінісіне байланысты және сағаттың мөлшерін дұрыс білдіре алатын сөз тіркестерін атаңыз:
A) таңатпай, ел тұрмай, таң қараңғысында
B) ел орынғаотырғанда, ел аяғы басылғанда
C) сүт пісірім уақытта, ат шаптырым жерде
D) аяқ астынан, түн ұйқысын төрт бөліп
E) шырт ұйқыда жатқанда, ымырт уақытта
3.Әлдебір іс-әрекеттің басталатынын, бірнеше уақыт өтіп кеткенін білдіретін мезгіл мәнді сөйлемнің сұрағы:
A. қашан?қанша уақыттан кейін?
B. қалай? қай кезде?
C. қанша уақыт бұрын?
D. нені? неге?
E. қай? қандай?
Достарыңызбен бөлісу: |
