1 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Talap» коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Баға түрлерін және оларды баға саясатында пайдалануды
жүктеу/скачать 5.11 Mb. Pdf көрінісі
|
| 12.2. Баға түрлерін және оларды баға саясатында пайдалануды
айыру Баға саясаты – фирма өзінің тауарлары мен қызметтеріне бағаларды белгілеу сферасында ұстанатын қызметінің жалпы принциптері. Тауарды иеленушінің баға саясатын әзірлеуіне алты жүйелі саты қосылады: міндеттерді таңдау және мақсаттарды құру; рыноктың талаптарын анықтау және есепке алу; шығындарды белгілеу; бәсекелестер бағаларын талдау; бағаларды құру әдісін таңдау; түпкілікті бағаны анықтау. Фирманың рыноктағы тәртібі бәсекелес-фирмалар тарапынан оның бағалық әрекеттерінде анықталады. Олардың реакциясы егер бәсекелестер көп, тауарлар мәні бойынша бірдей болса, әсіресе жылдам болады. Бәсекелес ылғи да жалғыз деп жорамалдайық. Онда оның тәртібінің екі болжамы мүмкін болады. Біріншісі – бәсекелес бағаларды өзгертуді бастама-шыға ұқсас әрекет жасайды. Екіншісі – бәсекелес әрбір нақты жағдайда берілген жағдайда меншікті мүдделерінен алғанда, әр түрлі әсер ете алады; бұл жағдайда тәртібін болжау бәсекелестің сату деңгейін, қуатын, рыноктағы беделін зерттеуге құрастырылуы мүмкін. Кез келген жағдайда бәсекелестің ойлау барысын есептеу маңызды. Мәселенің екінші жағы – бәсекелестермен ұсынылған бағаның өзгеруіне пікір білдірудің меншікті жолдарын таңдау. Гомогенді рынок жағдайларында, өз тауарын оқшаулау мүмкіндігі жоқ фирма, әсіресе бұл төмендеу болса, болып жатқан өзгерістерге бағынуға мәжбүр болады. Егер бәсекелес бағаны өте қымбаттатып жіберсе, және егер бұл фирманың мүдделеріне жауап бермесе, онда бәсекелестің ұмтылыстары болжануы мүмкін. Бәсекелік реакцияны таңдаудан бұрын компания бірқатар сұрақтарға жауап беру керек: 44 1. Неліктен бәсекелес өзінің бағаларын өзгертті? Ол рынокты қамту мақсатын көздейді ме, өзіндік құнның өсуімен қақтығысты ма немесе салалық бағаларды өзгерткісі келеді ме? 2. Бәсекелестің уақытша акциясы немесе ұзақ мерзімді стратегияның салдары болып табылады ма? 3. Басқа компаниялар пікір білдіреді ме, және атап айтқанда қалай? Бағаларды өзгертуді бастамашының ылғи да уақытының артықшылығы болады: ол өзінің ынтасын ұзақ дайындауы мүмкін, ал бәсекелестер жағымсыз сыйлыққа кідірмей пікір білдіруге мәжбүр болады! Жалғыз ғана, бұл жерде бәсекелестердің мүмкін әрекеттерін алдын ала көруге үйрену керек деп кеңес беруге болады. Тауарға бағаны белгілеп, фирма оның сапасының деңгейімен тығыз байланыста әр түрлі стратегияларды таңдай алады. Бағалар және баға саясаты – маркетингтік қызметті басты құраушылардың бірі, оның ролі уақыт өткен сайын өсіп келеді. Бағалар маркетинг пен фирма қызметінің басқа айнымалыларымен өзара тығыз байланыста болады. Фирма үшін баға – аса маңызды көрсеткіш, өйткені оның негізгі қызметі – тауарларды сатудан пайданы қамтамасыз ету. Маркетингтегі мақсатты бағытталған баға саясатының мәні мынадан тұрады: фирма-ның тауарларына сондай бағаларды белгілеу және олардың рыноктағы орнына байланысты оларды түрлендіру үшін, оның белгілі үлесін иелену үшін, пайданың көзделген көлемін қамтамасыз ету және басқа стратегиялық және шұғыл міндеттерді шешу керек. Фирманың белгілеген кез келген бағасы, қалай да болса тауарға сұраныс деңгейінде көрсетіледі. Бағаны құру стратегиясын әзірлеуден бұрын, фирма бағалар бойынша шешімдерге әсер ететін, барлық сыртқы факторларды талдау керек (8 – суретте көрсетілген) [24]. Сурет 8 - Бағалардың қалыптасуына әсер ететін факторлар Бағаны белгілеу кезінде анықтаушы факторлар: тауардың өзіндік құны, фирманы қанағаттандыратын пайданың мөлшерлері; бәсекелестер мен ауысты-рушылардың бағалары, берілген тауардың ұқсастықтары, төлем қабілетті сұраныстың күйі болады. |