1. Болашақмұғалімніңкәсіби-педагогикалыққұзырлығынқалыптастырубағыттары
Болашақмұғалімніңәдістемелікқұзырлылығынпсихологиялық ,пәндікжәнетехнологиялықүшкомпоненттері
жүктеу/скачать 7.77 Mb.
|
| 30.Болашақмұғалімніңәдістемелікқұзырлылығынпсихологиялық ,пәндікжәнетехнологиялықүшкомпоненттері .
31. Математиканы оқытудың ғылыми әдістері. Математиканы оқытудың ғылыми әдістері. 1. Бақылау және тәжірибе. 2. Салыстыру және талдау. 3. Абстракциялау, нақтылау, жалпылау. 4. Индукция және дедукция. 5. Анализ және синтез. Бақылаузерттелетінобьектілердімақсаттыжәнежүйелітүрдетікелей қабылдауарқылызерттейтінәдіс. Психологтаробьектілердіқабылдаудың мазмұныжәнебағыттылығыбіздіқоршағанақиқатдүниетуралыадамныңқандай білімдері, тәжірибесі бар екенінебайланыстыболатындығынанықтаған. Бақылау – ақпараталудыңеңмаңыздыәдістерініңбірі, ал бақылау жүргізебілезерттеушініңбағалықасиеті. Бақылаужасаудыдұрысұйымдастыру оқушылардыңматематикалықдеректердітабыстыигеруінежағдайжасайды, заңдылықтардыкөребілугежәнеқорытындынытұжырымдапайтуынажәрдемдеседі. Бақылаудымынадайжоспарбойыншажүзегеасыруғаболады: 1. Бақылаудыңмақсатынанықтау. 2. Бақыланатынобьектілердіңмаңызды(елеулі) қасиеттері мен ерекшеліктерінашу. 3. Бақылаукезіндегіалынатынақпараттардыесепкеалыпотыру тәсілдерінанықтау (сипаттау, сызбаларжасау, сандықмәндерді кесегетүсіружәнет.б.). 4. Зерттелінетінобьектілердіңерекшеліктері мен белгілеріарасындағы байланыстытағайындау. 5. Бақылаунәтижелерінеталдаужасау. Эксперимент (тәжірибе) – таныпбілудіңеңтиімдіәдістерініңбірі болыптабылады. Эксперимент (лат.exsperimentum – тексеріп, жасап (істеп) көру, тәжірибе) – зерттеушініңтікелейбелсендіараласуыарқылызерттелетін обьектініңқасиеттерінанықтаумақсатындаәдейіарнапқажеттіжағдайлар туғызаотырыптаныпбілуәдісі. Тану қызметіндеорындалатынжұмыстыңмазмұнынақарай эксперимент тексерушіжәнедемонстрациялау (иллютрациялау) болыпбөлінеді. Экспеимент обьектініңтікелейөзіннемесеоныңмоделінқарастыруарқылыжүзеге асырылады. Ойша эксперимент негізіндемынадайамалдаржүзегеасырылады: 1. Белгілібірережебойыншазерттелетінобьекиініңойшамоделіқұрылады, яғниидеяланғанобьектжасалынады; 2. Модельгеәсерететінидеяланғанжабдықтар мен құралдарқұрылып, идеяландырылғаншарттар да жасалынады; 3. Шарттардысаналытүрдежоспарлыөзгертеотырып, салыстырмалыжәне еркінкомбинациялау; 4. Ойшаэксперименттіңбарлықкезеңдерінде, ғылымдақалыптасқан обьективтізаңдылықтардысаналы да дәлпайдалану, деректерді қолданукезіндеабсолюттікеркіндікке, негізсізфантазияғажол бермеу. Нақты (реальді) эксперименттіңэлементтерімыналар: 1. Мәселеніқоюжәнеблжамжасау; 2. Обьектілердізерттеудіңэксперименттікалғышарттарынжасау; 3. Салдардыбелгілеужәнеоныңсебептерінтағайындау; 4. Жаңақұбылыстардыжәнеолардыңұқсастықтарынсипаттау. Эксперимент математиканыоқытуүрдісіндеоқушылардыңорындайтын практикалықжұмысытүріндекөріністабады. Эксперимент жаңаұғымдарды енгізужәнематематикалықобьектілердіңқасиеттерінкөрсететінжаңа фактілердітағайындауүшінөткізіледі. Эксперименттіңнәтижесіниндуктивтік жолменжалпызаңдылықтардыбайқауға, логикалықдәлелдеулердіңидеясын шығаруғапайдаланылады. Танымәдістерініңішіндееңкеңтарағанжәнеәмбебапәдістерініңбірі – салыстыру. Зерттелетінобьектілердіңұқсастықтары мен айырмашылықтарынойша тағайындаусалыстырудепаталады. Салыстырунәтижесіндедұрысқорытындыалу үшінмынадайшарттарорындалуықажет. 1. Тек біробьектілердісалыстыруғаболады. 2. Обьектілердібірдейбелгісіболйншасалыстыру, олтолықболып аяғынадейінжеткізілуітиіс. К.Д.Ушинский «дидактикадасалыстырнегізгітәсілболуыкерек», - деп есептеген. Салыстырабілудіңмүмкінболатынбірнұсқасымынадай. Салыстыру деген, бұл: А) оқытылатынобьектілердіңбелгілерінбөліпкөрсету; Ә) обьектінібасқаданбөлектептұратынбелгілерді табу; Б) осы белгілерарқылыобьектілердісалыстыру. Математикалықобьектілер мен заңдылықтардыоқыпүйренуүрдісінде ғылымитанудыңәдісіболыптабылатын анализ және синтез әдістерін пайдаланбаумүмкінемес. Анализ депбүтіндіойшанемесепрактикалықтүрде құрамдыбөліктергебөліп, олбөліктердіжәнеолардыңқасиеттері мен арақатынастарынжеке-жекеқарастыруарқылызерттейтінәдістүсініледі. Оқыпүйрететінобьекттуралыайқынтүсінікпайда болу үшінқұрамды бөліктердіңарасындағыөзарабайланыстыанықтаукерек, солсебепті анализ жеткіліксіз. Сондықтан синтез қажет. Синтезді анализ арқылыбөлінген бөліктердіойшанемесепрактикалықтүрдебіріктірудептүсінеміз. Анализдеуүрдісіндекүрделіденқарапайымға, біртүрліденкөптүрліге, нақтыданабстрактіліге, белгісізденбелгіліге, салдардансалдардытуғызатын себепкеқарайқозғалужүзегеасырылса, синтездебұлүрдістеркерісінше жүреді. Жалпылаужәненақтылау Теориялықмәселелердіңқұрылуы мен қорытындылаудыңкөптараған, қарапайымәдістерініңбіріжалпылау. Жалпылаудыңметодологиялықнегізін, біздіқоршағандүниеніңзаттар мен құбылыстарыныңөзарашарттылығытуралы дидактиканыңқағидаларықұрайды. Қарапайымжалпылаудыңөзі, дүниенің байланыссынадамныңтереңтүсінуініңнегізінқалайды. Ғылымтарихындақарама-қарсыекіүрдістіңдиалектикалықбірлікте болатындығыайқынкөрінеді: 1) Эмприкалықжолменжинақталғанматериалдаржалпыланады да, жалпы заңдылықтартағайындалады; 2) Тағайындалғанжалпызаңдылықтаршындықдүниеніңнақтылыобьектілері мен құбылыстарынақолданады. Математикадажалпылаудеп М жиыныныңэлементтерінқарастырудан N жиынынаөту, N жиыныныңзінетәнішкіжиыныболатынжәне М жиынымен изоморфты N1 жиынынқарастыру, ал нақтылау, керісіншеекіншіжиынның элементтерінқарастыруданбіріншіжиынныңэлементтерінқарастыруғакөшудеп түсініледі. Нақтылаукезіндеберілгенжиынныңэлементтерінқарастыруданоныңішкі жиыныныңэлементтерінекөшужүзегеасырылатынболса, ондаберілгенжиынның элементтеріүшінтағайындалғанбарлыққасиеттер, оныңішкіжиынының элементтерініңқасиеттеріболады. Жалпылаукезіндеқандай да біржиындықарастырудан оны қамтитынжиынға көшужүзегеасады. Индукция және дедукция өзарабайланыстытанымәдістері. Бұләдістердің бөлінуі ой қорытулардыңиндуктивтікжәнедебуктивтікболыпажыратылуына негізделген. Индукция (лат. Inducti-бағыттау), дедукция (лат. Deductio- қорытындылау) терминдерініңүшмәні бар: 1) Ой қорытулардыңтүрлері; 2) Зерттеуәдістері; 3) Материалдыбаяндауформасы. Индукция депәдеттеобьектілеркласыныңбөліктерітуралыбілімдер негізіндеол класс туралықорытындыжасау, яғнижекеденжалпығаөтудегі ой қорытутүсінілінеді. Математикадаиндуктивтіәдісдептәжірибеарқылы тексерілгенжәнедұрыстығықатаңтүрдетағайындалғантеориялықсипаттағы айғақтарнегізіндежаңақорытындыларжәнетеорияларалудептүсініледі. Индуктивтікзерттеулерденегізгіорыналатыниндуктивтік ой қорыту болыптабылады. Олармынадайнегізгітоптарғабөлінеді: толық индукция және толымсыз индукция. Толық индукция-обьектілеркласытуралы, олобьектілеркласының барлығынтүгелқарастыруарқылыжалпықорытындышығаратын ой қорыту. Толымсыз индукция обьектілеркласыныңбарлығытүгелқарастырмайтын тиянақтарарқылыжалпықорытындышығаратын ой қорыту. Дедукция Дедукцияныңмазмұнынтануәдісіретіндеқұбылыстардыңжалпығылыми қағидаларыннақтылыжағдайлардақолдануқұрайды. Математикадағыдедуктивтікәдісдеп «кейбіртеориялықжүйелердіңқатаң логикалықсалдарыболатыннақтылыдеректералунемесеақиқат (бұрыннан белгілінемесеәзіршебелгісіз) қорытындышығару» дептүсініледі. Логикададедуктивтікәдістіңмынадайтүрлерібөлініпкөрсетіледі: аксиоматикалық, генетикалық (конструктивтік) және генетика-дедуктивтік. Аксиоматикалықәдісбойыншағылымитеориянықұрудыңжолымынадай: берілгентеорияныңнегізіретіндеқандай да бірдәлелдеусізжағдайлар (оған енетіндеранықтамаберілмейтінұғымдар) жәнепостулаттаралынады, ал басқа барлықбілімдерлогикалықережелержәнезаңдарбойыншақорытылып шығарылады. Аксиоматикалықәдістіңдамуыныңүшкезеңіжәнеоғансәйкесүш деңгейі бар: мазмұны, формальдіжәнеформализацияланған. Генетикалықәдісаксиоматикалықәдістінегіздеудіңқажеттігі нәтижесіндепайдаболыпжәнеолД.Гильберттіңеңбектеріндедамытылды. Математикалық индукция әдісі Индукция мен дедукцияныңөзарабайланысыжетілген индукция деп аталатын, математикалық индукция әдісіноқыпүйренудеайырықшакөрінеді. Жетілген индукция қандайдабірматематикалықдеректердізерттеуді мынадайкезеңдербойыншажүргізеді: 1) Бақылаужәнетәжірибе; 2) Болжам; 3) Болжамдынегіздеу (дәлелдеу). Математикалық индукция әдісіматематикалық индукция принципіне негізделедіжәнебылайшатұжырымдалады: Егерқандай да бірұйғарым натурал сан п үшінтұжырымдалғанболып, п[pic]1 үшіндұрыстығытексерілгенболсажәнекезкелген п[pic]к болғанда дұрысдепұйғарылудан, п[pic]к+1 үшіндұрыстығышықса, ондаұйғарымкез келген натурал сан п үшіндұрысделінеді. Абстракциялау (лат. Абстрактион-алыстау, дерексіздендіру) обьектінің зерттеушініқызықтыратынбірнемесебірнешежақтарынойшабөліпалуарқылы, оныңелеусізқасиеттерінен, белгілерінен, қатыстарынанойшаалыстау (ауытқу) болыптабылады. Абстракциялауүрдісікүрделіекісатылысипаттаболады. Біріншісатыда обьектілердіңзерттеушініқызықтыратынжақтары, қасиеттері мен құбылыстарныңелеулілеріелеусіздеріненажыратылады. Яғниабстракциялауға дайындықкезеңіжүзегеасырылады. Екіншісатыда, зерттеліпотырғанобьектініоныңмоделіменауыстырылып, абстракциялаунемеседерексіздендіружүзегеасады. жүктеу/скачать 7.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|