1 Қоршаған ортада химиялық процестерді зерттейтін біп қатар ғылыми пәндер кешені қазіргі заманда қалыптасқан. Оларды «Қоршаған орта химиясы» жалпы тақырыбымен біріктіреді. ҚО

Қоршаған ортаның сапасы ұғымы оның сипатының адамдарға қажеттілігік пен технологиялық талаптарға сәйкестендірілуі деңгейімен түсіндіріледі. Барлық табиғи қорғау шаралар негізіне қоршаған орта сапасын қалыптандыру принципі қойылады. Бұл термин қоршаған ортаға адамдардың қол жеткізген әсерлері көрсетішінің құру мағынасын білдіреді.

Экологиялық нормативтерді (көрсеткіш) яғни қоршаған ортаның сапасын анықтайтын нормативтерді табиғи қорғау қаңының келісімі бойынша:

- тұрғындардың экологиялық қауіпсіздігі

- өсімдік, жануар, адамдардың генетикалық фондының сақталуы

- тұрақты даму талаптарына сәйкес табиғи ресурстарды рациональды пайдалану мен өндіру қамтамасыз етеді

Қаншалықты экологиялық көрсеткіштің табалдырықты арқылы төмен болса, соншалықты қоршаған ортаның сапасы жоғары болады. Қоғам дамуы деңгейінің жоғарылауы саласындағы қоршаған ортаның сапасының көрсеткіштері табалдырықты төмендетуге деген тенденцияға ие.

Қоршаған ортаға әсері мен сапаның негізгі экологиялық көрсеткіштері (норматив):

Санитарлы гигиенасы

- зиянды заттардың шамамен жеткізерлік концентрациясы

- физикалық әсерлердің жеткізерлік шамасы

- өндірістік шаруашылық зиянды заттардың жеткізерлік лақтыру

- зиянды заттарды жеткізерлік тастау

- табиғи ортаның компонеттерін жеткілікті алу

- қалдық заттардың шығарылудың қалыпты жағдайға келуі

комплексті көрсеткіштер:

- қоршаған табиғи ортаның жеткілікті атропогенді жүктеу

 Қоршаған ортаның қалыпты сапасы

Топырақта ластанудың мөлшерінің жеткілікті концентрациясын көрсетеді, сулы немесе ауалы жерде. Ол адамға әрдайым не кейде әсер еткенде мүлдем өзгеріске ұшырамайды, яғни оның ұрпақтарынада денсаулығына да ешқандай зиян келмейді.

Су қоймаларында біздің елімізде 1900ПДК қолданылады. 500-ден астамы атмосфералық ауаға және 130-дан астамы топырақта қолданылады. ПДК комплекстік зерттеулер үшін ғана қолданылады және мемлекеттік санитарлық өоғаммен қадағаланады. Олардың анықтамасынан кейін қалыпты жағдай юристпен тіркеледі.

Атмосфералы ауаға екі қалып орнатылған бір қолданылатын және орташа тәулікті. Бір қолданылатынның максимальды концентрациясы ауада бір жұтылғанда 30мин шінде ешқандай қоздырғыш әсер болмау керек. Орташа тәуліктілік максимальды концнетрациясы адамға жанамам және тікелей зиянды әсер көрсетпеу керек.

Адам ағзасына зян келтірмейтін жағдайлар рационалды және физикалық әсері бар жеткізерлік жағдай.

Ол жан жануардың және өсімдіктердің және олардың генетикалық фонды. Жеткізерлік лақтыру немесе тастау ол қоршаған ортаға ешқандай зиян келтірмей атмосфералық ауаға тастау, немесе суқоймаларға тастау.

Антропогенді жүктеудің жеткілікті қалпы қоршаған ортаға бұл максимальды антропогенді әсердің табиғи ресурстарға мүмкіншілігі немесе комплекстарға, экономикалық система тұрақты бұзылыстарына әкелмейді.

Экстенсивті және тепе теңдікті табиғи қолдануды айырады.

Экстенсивті табиғи қолдану ол табиғи комплекстерге, өсу бойының жүктелуі нәтижесінде өткенде, өсудің тез өтуі.

Тепе теңдікті табиғи қолдануды жалпы антропогенді жүктеудің қоршаған ортаға өзін өзі қалыптастыру потенциалын жоғарлауына қол жеткізгенде.

Осыдан тұжырымдайтын болсақ: онда, сапалық реттеуі табиғи ортамен басталады экологиялық жүктеудің жеткізерлігімен анықталады, ол аймақтық табиғи қолдану экологиялық шыдамдылыққа территориясына сәйкес келуі.