1 Қоршаған ортада химиялық процестерді зерттейтін біп қатар ғылыми пәндер кешені қазіргі заманда қалыптасқан. Оларды «Қоршаған орта химиясы» жалпы тақырыбымен біріктіреді. ҚО

1. Чибисова Н.В., Долгань Е.К. Экологическая химия: Учебное пособие / Калинингр. ун-т. - Калининград, 1998. - 113 с.

15 дәріс

Қоршаған ортаның ластануынан және басқа антропогенді әсерлерден инженерлік қорғаудың негізгі бағыттарына ресурс сақтаушы, қалдықсыз және аз қалдықты технология енгізу. Биотехнология, утиллизация және қалдықтардың детоксикациясы және бастысы қоршаған ортаның зат алмасуының табиғи циклына барлық әсер ету түрлерімен қамтамасыз ететін өндірістің экологизациясы болып табылады.

Қоршаған ортамен белгілі бір шекті байланысыт бар қайшылық жағдайға алып келмейтін технологиялық процесстер экологизирования деп аталады. Осы сияқты табиғи экологиялық системалар, экологиязациялық процесс, адаммен басқарылатын, ол биосферлі заңдарға, қажет.

Басқа жолдар бар, мысалы: нағыз жетілдірудіңде дамуы, ол себептен емес, оның жүру барысы мен күресуді айтады. Ең негізгі себептердің бірі сфераның ластануы бұл ресурсты және ластаушы, яғни техникалық өңделуден өткен және шикізатты қолдануу, міне бұлардың бәрі қоршаған ортаны ластауға алып келеді.

Аз қалдықты және қалдықсыз технологиялардың қоршаған ортаны қорғаудағы атқаратын маңызы:

Жаңа ауылшаруашылық құрылымдардың дамуына кіші қалдықтардың және қалдықсыз технологиялардың құрылуы. Қалдықсуз технология мынадай өндіріс түсіндіріледі, яғни ол шикізатты максимальды немесе толық қайта өндіруді қолдану және содан қалдық заттардың түзілуін айтады.

Дәл термин болып «аз қалдықты технология» болып табылады, себебі «қалдықсыз» технология мүмкін емес, немесе кез келген адамдық технология қалдық заттарды өндіре алмайды, энергия түрінде ашып қарасақ та.

Азқалдықты дегеніміз минимум қатты, сұйық және газды қалдықты заттарды алатын технологияны айтады. Қазіргі жағдайда бұл ғылыми техникалық прогресте ең қолайлы болып табылады. Қоршаған ортаның ластануынан қорғау үшін шикізатты үнемдеу және энергияны қайталап материальды ресурстарда қолдану үлкен маңызды болып табылады.

- Қалдық заттарды қайт өңдеу, екіншілік ресурстарды өндіріледі

- Іркінді суларды тазалауда суқайтымды циклдарында әртипті іркінсіз технологиялардың дамуы

- Жаңа өнімдердің түрлерін құрастыру тек қана ол қайта қолдануда қайталанатын болса

- Жаңа принципті процестердің құрылуы. Олар технологиялық стадияларды алып тастауды рұқсат етеді, және онда қалдық заттардың түзілуі жүреді

Техникалық системада қолданатын суды қайтымды сумен қамтамасыз ету дегеніміз судың қолданылуындағы тұйық цикл ол сумен қамтамасыз етілудің және суды алып кетудің системасы болып табылады. Мұнда суды қайта қайта бір циклда қолданылуы көкптеп қолданылады, яғни іркінсіз сулардың және басқа суларды табиғи суқоймаларында жиналуынсыз.

Қоршаған ортаны ластанудан қорғау үшін аз қалдықты және қалдықсыз технологиялардың дамуы үлкен маңызды роль атқарады. Бұл тұрғыдан зерттелу енді ғана қарастырылуда. Қазіргі кезде қоршаған ортаны қорғауда экологиялық технологиялардың кішігірім ғана дамыған.

 Қоршаған ортаны қорғаудағы биотехнологияның ролі

Биотехнологиялық процестер адамның азығына қажетті жағдайда ғана құрылады. Осының нәтижесінде микроорганизмдердің көмегімен эфектер пайда болады. Адамда қоршаған ортаны қорғау үшін биотехнологияны мына жағдайда қарастырады.

Биологиялық объектілердің құрылуы және олардың қалай құрастырылуы туралы және микробты мәдениет, қоғам мен олардың металоболиттерімен препараттары туралы, элементтер, энергия интермациясы және т.б. жағдайлардың бәрі.

Биотехнология келесі сұрақтарда шешім табады:

- Көмірлі жерлер мен өндірілген кеңістікттердегі қауіпті жарылғыш метанның, металқышқылды бактериялардың көмегімен шағысуы

- Табиғи және іркілген сулардың биологиялық тазартылулары

- Іркілген сулардағы ауыр металды нейтрильдеуге қабілетті микроорганизмдерді бөліп алу үшін ластанған топырақты қалпына келтіру

- өсімдіктік қалдықтарды биологиялық тотықтыру

- ластанған ауаны тазартуға арналған биологиялық белсенді сорбентті түзілдіру