Психология салаларының жіктелуі жəне сипаттамасы

Педагогикалық психология - оқу-тəрбие процесінің ғылыми негіздерін, яғни 
оқушының оқу əрекетін миына қалайша тоқитындығын, адамға білім жəне 
тəрбие берудің психологиялық заңдылықтарын зерттейді. 
Медициналық психология - дəрігер мен аурулардың арасындағы 
қарымқатынас, түрлі аурулардың психологиясын емдеу жолдарын жəне 
дəрігердің іс-əрекетінің жəне аурудың мінез-құлқының аспектілерін 
зерттейді. Ол бөлінеді: 
•
Психикалық кұбылыстардың мидыңфизиологиялық құрылымдарына 
қатынасын зерттейтін нейропсихологиядан; 
•
Адамның психикалық əрекетіне дəрілердің əсер етуін зерттейтін 
психофармақологиядан; 
•
Адамның денсаулығы мен оны нығайтуға арналған шараларды жүзеге 
асыру саласын, оның əдіс-тəсілдерін айқындайтын психопрофилактика 
жəне гигиенадан; 
•
Адамның психикалық ауытқушылықтарын зерттейтін 
патопсихологиядан. 
8. Психологиядағы зерттеу əдістері. 
Бақылау əдісі – əр түрлі табиғи жағдайда жеке тұлғаның іс-əрекеті мен 
қылықтарын қабылдаудың негізінде мақсатты зерттеу. Бақылау табиғи 
жағдайда жүргізіледі. Бірақ бақылау жүргізілген кезде бақыланып отырған 
адам, өзінің зерттеу объектісі болып отырғанын білмеуін қатаң ескеру керек. 
Егер білетін болса, шынайылық жоғалады. 
Зерттеуге қойылатын бірнеше талаптар бар. Олар: 
1. Психологиялық зерттеудің табиғилығын сақтау. 
2. Бақылау барысының мақсаты мен міндеті болуы тиіс. 
3. Бақылаудың нəтижелерін жазып отыру, яғни тіркеу керек. 
Эксперимент əдісі: Психологиялық зерттеулерде негізінен екі түрлі 
эксперимент əдісі қолданылады: зертханалық жəне табиғи. Зертханалық 
эксперимент арнайы ұйымдастырылып, құралдар мен аспаптарды қолдану 
арқылы жүргізіледі. Зертханалық эксперимент адамның психикалық 
ерекшеліктерінің физиологиялық жағынан зерттеуде ерекше. Бұл əдіс 
жекелеген таным үрдістері мен психикалық қалыпты тиімді зерттеу үшін 
қолданылады, ең алдымен, түйсіктер, қабылдау, ес, зейін зерттеледі. 
Байқалатын объект жөнінде зерттеушінің өзінің болжамы (гипотеза) болуы 
тиіс. Тəжірибені күн бойынша белгіленген жоспар бойынша арналған 

əдістеме бойынша өткізіп, жəне де тəжірибені өткізу үшін зерттелушінің 
тиісті құжаттарын дайындау қажет. 
Зерттеуші - зерттеу объектісін өзі таңдап, оны жан-жақты зерттейді. 
Зерттеуші: 
•
Эксперименттің нəтижесін қайтадан қарастыруға мүмкіндік туғызу; 
•
Эксперимент нəтижелері сандық жəне сапалық өңдеуге, математикалық 
есептеулерге ерекше мəн беруі қажет; 
Байқау мен эксперименттің аралық түрі болып есептелетін эксперимент - 
табиғи эксперимент əдісі деп аталады. Табиғи эксперименттің негізін салған 
орыс ғалымы – А.Ф.Лазурский (1910). Оның негізгі мақсаты – зерттеудің 
эксперименттік сипатын болмыстық жағдайлармен ұштастыру. 
Эксперимент - психологияға əсер ету, оны өзгерту құралы ретінде 
пайдаланылады. Оның осындай түрі қалыптастырушы эксперимент деп 
аталады. Өзіндік ерекшелігі мынада: ол бір мезгілде зерттеу тəсілі, сонымен 
қатар зерттеу құбылыстарын қалыптастыру əдісі қызметін атқарады. 
Қалыптастырушы эксперимент үшін зерттелетін психикалық үрдістерге 
зерттеуші белсенді араласады. Қалыптастырушы эксперименттің негізін 
салушылардың бірі В.В.Давыдов, эксперименттің бұл түрін генетикалық-
моделдеуші эксперимент деп атады. Ол балалардың психикалық дамуын 
зерттеуді қамтамасыз етеді. Демек, қалыптастырушы эксперимент 
шəкірттерді тəрбиелеу мен оқытуды дамытушы əдіс болып табылады. 

жүктеу/скачать 0.91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: