Қазақстандық банктердiң сыртқы экономикалық қызметi

Қазақстанда банк қызметi жөнiндегi зақға сәйкес берiлген операция шетел валюталармен операцияларды жүргiзуге ¬Р ғлттың банкiсiнiң лицезиясы бар екiншi деқгейдегi банктер арқылы, iске асырылады. Шетел банктрiмен корреспонденттiк байланыстары болмаса, онда төлемдердi қабылдау және жүргiзу шетел банктерiмен байланысы бар үшiншi банктер арқылы жүргiзiледi.

Төлемнiң қолма қолсыз формасында қазақстандың банктерде валюталық есеп шоттары ашылып, онда ақша соммасы шетел валютасында есепке алынады. Валюталық есеп шотын ашу үшiн зақды тұлғалар бiрқатар құжаттарды келтiру тиiс:

• 
  құрылтайшы құжаттардың нориалды бекiтiлген көшiрмесi;
  
• 
  өтiнiш
  
• 
  фирманық тiркелгенi, салық органдарына есепке тұрғаны жөiнде құжаттардың нотариалды бекiтiлген көшiрмесi, т.б.
  
• 
  Сыртқы сауда қызметiмен айналасатын фирмаларға банктер кеiлдiктер беруi мүмкiн
  
• 
  Аванстың (алдын-ала төленген) төлемдердi қайтару кепiлдiгi
  
• 
  Тендерлiк тапсырыстарда Үсыныс жасау кепiлдiгi
  
• 
  Жабдыңтау немесе өндiрiс бойынша келiсiмдердi орындау жөнiнде мiндеттемелерiн атқару кепiлдiгi
  

Төлемдердiң аккредитивтi және инкассалық формаларын пайдалану барысында тауарға төлемеу және жеткiлiксiз мөлшерде жеткiзбеу тәуекелдiгiн төмендетедi.

Төлем формасының келесi түрі банк аударым болып табылады, ол төлем тапсырмасының негiзiнде елдiң iшiнде сауда келiсiмдерi бойынша операциялар сияқты жүргiзiледi. Банк аударым бойынша төлем сатып алушымен тауарды алғаннан кейiн келiсiм-шарттың негiзiнде жүзеге асырылады. Банк тәжiрибиеде сыртқы сауда есеп айырысуларында сонымен бiрге зақды және жеке тұлғалар үшiн төлемнiң чектiк формасы да жиi қолданылады. Кең таралған формалардың бiрi банктiң ордерлiк чегi. Чек бойынша получателдiң чек берушi банктiң корреспондент – банкке құжаттар көрсетiлгеннен және чектi тексергеннен кейiн кассалаың бағам бойынша чекте көрсетiлген сомма шетел немесе Ұлттық валютада берiледi.

Одан басқа банктер сыртқы экономикалық қызметпен айналысатын фирмаларды несиелейдi. Сыртқы сауданы реқаржыландыруда қалыпты несиелерден тыс өнеркәсiптiк клиринг, факторинг, форфейтинг, несиелердi сақтандыру, жабдыңтаушының, сатып алушының несиелерiн сақтандыру, лизинг, кепiлдiктер және басқа да операциялар қолданылады, олардың бiреуiн тақдау нарықтағы жағдайға, елдiң ерекшелiктерiне және бизнес бойынша серiктес-елдердiң банктерiнiң қызмет көрсету ставкiлерiне байланысты.

Жабдыңтаушылар, әдетте, өнеркәсiпттiк клирингттi жиi пайдаланады, оның мәнi еркiн ақшалай қаражаттары бар басқа фирмалардан реқаржыландыру.

Форфеттеудiң мағынасы сатушыға айналымсыз импорттшылармен акцепттелген коммерциялық вексельдердi экспортаушылардан сатып алу формасында жүргiзiледi. Дисконтты несиеден бiр айырмашылығы сатып алушы – форфейтер регресс құқығынан бас тартады, яғни тәуекелдiлiк форфейтерге өтедi.

Тауарлы несие ретiнде сатып алушымен белгiленген мерзiмге дейiн жабдыңтаушыға тауар үшiнтөлемдi кейiнгi қалдыру қолданылады.

Сыртқы экономикалық қатынастарда қатысудың тұрлi әдiстерi мен тәсiлдерiн пайдалану тәуекелдiлiктiң дәрежесiне, серiктестердiң менталитетiне және қатысушы елдердiң банк жүйесiмен үсынылатын қызметтерге байланысты болады.

Екi деңгейлi банк жүйесiнде банкаралық есеп-айырысулардың өздерiне тән ерекшелiктерi бар. Екi деңгейлi банк жүйесiнiң қалыптасуы барысында заң, нормативтi және Үйымдастырушылық негiзiнiң жеткiлiксiз дәрежеде шаруашылық субъектiлерiнiң арасында есеп-айырысуларында қиыншылықтарды тудырған факторларының бiрi. Төлем жүйесiндегi жетiлмеген тетiктерiне, аударымдардың жылдамдығы және сенiмдiлiгi тарапынан, тұрлi аймақтарда орналасқан банктер арасындағы есеп-айырысулар жатады.

Қолма қолсыз есеп – айырысуларды ұйымдастыруды жетiлдiрумен байланысты мәселелер ҚР ұлттық банкiмен қарастырылуда. ұлттық банктiң директорлар Кеңесiмен қабылданған соңғы құжаттардың бiрi Қазақстанда төлем жүйесiн дамыту стратегиясың, Мұнда Қазақстанның ұлттық банкi төлем жүйесiн орта мерзiмде жетiлдiрудiң негiзгi жолдарын анықтап алды. Ол үшiн келесi ғасырдың басына дейiн жаңа заманның автоматтандырылған есеп-айырысу жүйесiн құру көзделiп отыр.

Сәйкес апараттың және бағдарламалық құралдарды қолдана отырып телекоммуникацияның арнайы тармақтарын құруға болады. Ақпаратпен алмасудың арнайы формалары жалпы пайдаланудағы режиммен салыстырғанда тармақты тиiмдiрек пайдалануға мүмкiндiк бередi. Телекоммуникацияның арнайы тармақтарына банкаралық элктронды хабарлаулар мен төлемдер жүйесi, сонымен қатар есеп-айырысу жүйесi жатады.

Бүгiнгi таңда Қазақстандағы телекомуникациялық қызметтердiң тұрлерi төменде көрсетiлген:

- жалпы пайдаланудағы телеграфтың жүйенiң қызметтерi (ТТ)

- жалпы пайдаланудағы телефон жүйесi (ТФ ОП)

- ТМД және халықаралық шеқбердегi абоненттiк телеграф қызметтерi (телетайп – АТ, телекс)

- Факсимильдi байланыс қызметтерi

- Мәлiметтермен алмасу жүйесi.

Коммерциялық банктер филиалдарға қарағанда, ғимарат пен персоналды қажет ететiн, Интернет арқылы транзакция құнымен банк қызметтерiн едәуiр арзан көрсете алады. Бiр транзакцияның өткiзу үшiн шығындар қолданылатын жеткiзу каналына байланысты өзгерiп отырады. Коммерциялық банктерде тиiмдi каналдар бойынша банк өнiмдерi мен қызметтердi жеткiзуге көмектесетiн технологияларды өңдеуге қызығушылықтары мен себептерi бар. Көптеген банкирлер электронды каналдардың үлесiне қайта бөлулер азырақ берiлсе, ақшалай қаражаттарды үнемдеуге болады деп есептейдi.

Интернет – экономика, соңғы уақыттары жай айтылып жүретiн, төлем жүйесiнiң нарығына қатысушылардың санын көп болғанын және тиiмдi болғанын талап етедi. Ең прогрессивтi банктер әлден интернетте жүйеге қосылған өз клиенттерiне (қарапайым азаматтан бастап iрi корпорацияларға дейiн) планетанық кез-келген нүктесiнен нақты уақыт шенберiнде банк шотымен басқаруды Үсына отырып, өз орындарын алды. Осылайша e-banring терминi туындады (пайда болды)


2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА БАНК БАНКИНГІНІҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫН ТАЛДАУ
2.1 Экономиканың қазіргі жағдайындағы банк жүйесінің дамуын

талдау
Қазақстан Республикасының банк жүйесiнiң тұрақтылығы, көбiне екiншi деңгейлi банктердiң тұрақтылығымен байланысты болып келедi. Төлемсiздiк дағдарысы мен банктерге деген сенiмсiздiк көптеген банктердiң қызметiне тосқауыл болып, банктердiң сенiмдiлiгiн қауiп алдына қойды, ал оған төтеп бере алмаған банктер банкроттықа ұшырады. Ел экономикасында бiрлескен және шет ел банктерiнiң, олардың филиалдарының пайда болуы бәсекелестiктi одан әрi күшейтiп жiбердi. Нәтижесiнде, банктердiң несие ресурстарының айналымдылығы төмендеп, мерзiмi ұзартылған несиелердiң көлемi өстi. Жалпы дағдарыс жағдайында коммерциялық банктер тәуекелдiң жоғары деңгейiмен бетпе-бет кездесiп, оған төтеп бере алмаған банктер жабылып қалып жатты.

Қазақстан Республикасының банк жүйесiн реформалау барысында жаңадан ашылған банктердiң басым бөлiгi өз қызметiн осы және басқа да көптеген себептерге байланысты тоқтатуға мәжбұр болды. 1995-2006 ж.ж. аралығында банктердiң сандық өзгерiсiнiң динамикасын кестеден көруге болады (кесте 1).

Қазақстан Республикасы аумағында екiншi деңгейлi банктердiң сандық өзгерiсiнiң динамикасы

Соғы жылдары қаржы саласының сандық және сапалық көрстекіштерін атруда. Қаржылық ұйымдардың капитал және активтері жоғары қарқынымен өсуде, сонымен қатар ел экономикасының көрсеткіштеріде артта түсуде.

Қаржы қызметтерінің шеңбері кеңейіп, олардың сапасы арттуда және қол жеткізеліктей болуда. Жақын орналасқан қаржы нарықтарының қатынасы белсене түсуде.

Қазақстанның Ұлттық Банкі (ары қарай ҚҰБ), екінші деңгейдегі банктер (ЕДБ), банк жүйесі, кредиттік серіктестіктер, депозиттік ұйымдар (ҚҰБ, ЕДБ және кредиттік серіктестіктерді қамтиды), депозиттік емес ұйымдар (ипотекалык компанияларды және Даму банкін қамтиды) бойынша монетарлық шолулардан және каржы секторы бойынша ішінара шолудан және де ақша агрегаттары мен депозиттік ұйымдардағы депозиттерден тұрады.

Монетарлық шолулар Халықаралық Валюта Қорының ақша-кредит және қаржы статистикасын кұру жөніндегі Басшылығына сәйкес жинақталады. Бұл нұсқада стандартты тұжырымдамалар, анықтамалар, жіктеу нысандары және ақша-кредит мен қаржы статистикасы көрсеткіштерінің үйлесілімділігін қамтамасыз етуде статистиканы ұлттық және халықаралық деңгейде жинау мен ұйымдастырудың жалпы тәсілдерінің жиынтығы берілген.

Монетарлық шолу кестелері сәйкес ұйымдардың баланстары негізінде құрастырылады.

Баланс шоттары резиденттік белгілері бойынша бөлініп, сыртқы және ішкі активтер/ міндеттемелер түрінде топтастырылды ішкі активтер/ міндеттемелер экономиканың секторлары бойынша топтастырылды.

Ұлттық Банк бойынша монетарлық шолу үш бөліктен түрады (Кесте 2) :

1) сыртқы активтер таза (нетто) айқындаманы білдіреді, немесе ҚҰБ-нің басқа елдерге (бұрынгы ТМД елдерін қөса алғанда) қатысты талаптары мен міндеттемелері арасындағы айырмашылықты құрайды. Сырқы активтер мынадай түрде берілген:

- таза халықаралық резервтер (жалпы халықаралық активтер мен ЕАВ-дағы сыртқы міндеттемелердің айырмашылығы);

-Ұлттық Мұнай Қорының активтері;

- басқа таза сыртқы активтер.

Жалпы халықаралық активтерге монетарлық алтын мен SDR, қолма-қол шетел валютасы және шетел валютасындағы депозиттер, кредиттер, бағалы қағаздар (акциядан басқа) кіреді.

Монетарлық алтын мен арнаулы өзара қарыз құқықтары (SDR) елдің орталық (ұлттық) банкі немесе басқа ақша-кредит реттеу органдарында сақталатын резервтік активтердің бір бөлігі болып табылады. Бұл екі құрал да институтционалдык бірліктердің міндеттемелері емес. Монетарлық алтын, орталық (Ұлттық) банктің немесе ақша-кредит реттеу органдарының меншігіндегі, елдің ресми халықаралық резервінің бір бөлігін кұрайтын жоғары сынамалы (995/1000 және жоғары) кұймалар мен металл ақшалардан тұрады.

SDR - ХВҚ кұрған және дуркін - дүркін ХВҚ-ға мүше елдердің арасында әрқайсысының үлесіне сайма-сай бөлініп берілетін халықаралық резерв активі. SDR мемлекет үкіметі немесе халықаралық қаржы үйымдарының шектеулі саныңың иелігінде ғана бола алады және ол тек өсы топ арасында алмаса алады.

Кесте 2
Қазақстан Ұлттық банкінің таза сыртқы активтер бойынша монетарлық шолу

ҚҰБ бойынша монетарлық шолудағы таза сыртқы және таза ішкі активтер сомасының жиынтығы ҚҰБ-нің пассивтеріне тең.

Ішкі активтер құрамы:

- Орталық Үкіметке қойылган таза талаптар;

- банктерге койылған талаптар (ҚҰБ-нің ноттарын қөспағанда);

- банктік емес қаржы ұйымдарына койылған талаптар;

өзге экономикага койылган талаптар (қаржы институтына жатпайтын мемлекеттік / мемлекеттік емес үйымдарға, үй шаруашылықтарына);

- басқа нетто талаптар (басқа міндеттемелер мен банктер капиталын алып тастағандағы басқа қаржы және қаржылық емес активтер)(кесте 3).

Қазақстан Ұлттық банкінің таза ішкі активтері бойынша монетарлық шолу

- резервтік ақша және ЕДБ мен банктік емес қаржы үйымдарының басқа депозиттері мен кредиттері (РЕПО операциялары).

Резервтік ақша (ақша базасы) Ұлттық Банктің кассасындағы ақшаны қөспағандағы (ҚҰБ-тен тыс қолма - қол ақша) Қ¥Б айналысқа шығарған қолма -қол ақшадан, екінші деңгейдегі банктердің аудармалы және басқа депозиттерінен, банктік емес қаржы және қаржылык емес ұйымдардың аудармалы депозиттерінен, мемлекеттік және қаржы институттарына жатпайтын мемлекеттік емес үйымдардың Ұлттық Банктегі теңгедегі ағымдағы шоттарынан құралады. Аудармалы депозиттер - барлық келесі депозиттер, олар:

1) әрқашан айыппұлсыз және шектеусіз атаулы кұнымен ақшаға ауыстырылады;

2) чектің, траттың немесе жиро-кепілдіктің көмегімен

еркін айнапады;

3) төлемдер жүргізуде кең қолданылады. Аудармалы депозиттер қысқа ақша массасының бір бөлігі болып табылады.
Кесте 4
Қазақстан Ұлттық банкінің таза ішкі пассивтері бойынша монетарлық шолу

Көрсеткіштер	2002	2003	2004	2005	2006
Пассивтер	135117	193457	225984	319805	392957
Резервтік ақша	134416	174959	208171	316962	388535
ҚҰБ-нен тыс қолма-қол ақша	116335	145477	177899	262093	303204
Банктердің аудармалы депозиттері	12567	199689	21820	33192	54616
Банктердің басқа депозиттері	1903	8564	7601	19999	16381
Банктікемес каржы ұйымдарының аудармалы депозиттері	212	283	385	743	10085
Қаржы институтына жатпайтын мемлекетік ұйымдардың теңгедегі ағымдағы шоттары	3392	919	449	935	4246

Кесте 4 жалғасы

ЕДБ бойынша монетарлык шолу екінші деңгейдегі банктердің баланстары негізінде жинакталады және оның құрамы таза сыртқы активтерден (ЕАВ-дағы таза ішкі активтер және БВТ-дегі баска таза сырткы активтер), ішкі активтерден (резервтер, ҚҰБ-ке койылған басқа талаптар, Орталық үкіметке койылған таза талаптар, аймақтық және жергілікті басқару органдарына қойылған талаптар, банктік емес қаржы ұйымдарына, мемлекеттік және қаржы институтына жатпайтын мемлекеттік емес ұйымдарға, ҮШҚК БКМ-ге (үй шаруашылықтарына кызмет көрсететін бейкоммерциялық мекемелер), үй шаруашылыктарына қойылған талаптар, басқа таза активтер) және пассивтерден (аудармалы және басқа депозиттер, бағалы кағаздар, кредиттер, төлеуге берілетін баска шоттар) тұрады.

Банк жүйесі бойынша монетарлық шолу ҚҰБ мен ЕДБ-дің монетарлық шолуларын шоғырландыру негізінде топтастырылды. Ол таза сыртқы активтерді, таза ішкі активтерді және пассивті қамтиды. Банк жүйесінің таза сыртқы және таза ішкі активтері пассивпен тең түседі. Банк жүйесінің пассивтері экономика секторлары бойынша егжей тегжейленген айналыстағы қолма-қол ақшаны, аудармалы және басқа депозиттерді қамтиды.

Ақша массасының құрамы айналыстағы қолма-қол ақшадан, аймақтық және жергілікті баскару органдарының, банктік емес қаржы ұйымдарының, мемлекеттік және каржы институтына жатпайтын мемлекеттік емес ұйымдардың, ҮШҚК БКМ-нің, үй шаруашылыктарының аудармалы және басқа депозиттерінен тұрады.

Депозиттік ұйымдардың монетарлық шолуы ҚҰБ, ЕДБ және кредиттік серіктестіктердің баланстары негізінде жинақталады. Кредиттік серіктестіктері, ХВҚ-ның Басшылығына сәйкес, депозиттік ұйымдадың қосымша секторына жатады, себебі олар қаржы делдалдығы болып есептелетін банк операцияларының жекеленген түрлерін жүргізеді және кең ақша массасының ұлттық анықтамасына кіретін міндеттемелер шығарады. Депозиттік ұйымдар шолуының ақша массасының құрамы депозиттІк ұйымдардан тыс айналыстағы қолма-қол ақшадан, аймақтық және жергілікті басқару органдарының, банктік емес каржы үйымдарының, мемлекеттік және қаржы институтына жатпайтын мемлекеттік емес ұйымдардың, ҮШҚК БКМ-нің, үй- шаруашылықтарының аудармалы және басқа депозиттерінен тұрады.

Депозиттік емес қаржы ұйымдарының монетарлық шолуы казіргі кезде ипотекалык компаниялар мен Даму банкінің баланстары негізінде жинақталады. Қызметінің негізгі түрлеріне сәйкес бұл ұйымдар басқа каржы ұйымдарының қосымша секторына жатады. Шолудың пассивтері депозиттік емес қаржы ұйымдарының қаржы кұралдары мен экономика секторлары бойынша егжей-тегжейленген міндеттемелерінен тұрады.

Қаржы секторының ішінара шолуы ҚҰБ, ЕДБ, кредиттік серіктестіктері, ипотекалық компаниялары және Даму банкінің шоттарын қамтиды. Алдағы жоспарда бұл шолуды сактандыру (кайта сақтандыру) компаниялардың, жинақтау зейнетақы қорларының және басқа қаржы ұйымдарының шоттарын қоса толықтырылу негізінде қаржы секторы бойынша толық шолу ұсынылмақ. Бұл шолудың пассивтері ақша массасына кіретін (айналыстағы қолма-қол ақша, экономика секторлары бойынша егжей-тегжейленген аудармалы және баска депозиттер) міндеттемелермен қатар ақша массасына кірмейтін, қаржы кұралдары мен экономика секторлары (міндеттемелері ақша массасының Ұлттық анықтамасына кірмейтін экономика секторлары мен қосымша секторлары) бойынша егжей-тегжейленген міндеттемелерден де түрады.

Қазақстанның ӘСБ-не енуіне орай, Қазақстанның қаржыгерлер ассосациямен ағымды кезеңде қаржы саласында шетелдік капиталдаңы болуына шектеуді кезеңдер алудың, отандық қаржы құқралдарының бәсекелік қабілеті және қаржылық тұрақтылығын арттыруға бағытталған іс- шаралардың ұсыны жасалды. Қазақстанның жалпы экономикасының және қаржы саласының соңғы қызмет нәтижелерін төмендегі кестеден көруге болады (Кесте 5).

2002- 2006 жыл аралығында банктердің жалпы активі 6,6 есеге артып 2 трлн.тегеден асты (17 млрд. АҚШ доллары). Елдің ішкі ІЖӨ активтердің үлесі 16,9% - 47% өсті (кесте 5 ).

Кесте 5

Кестеден көріп отырғанымыздай тұрақты макроэкономикалық жағдайда Қазақстанның банк саласы бірқалыпты дамуда.

Банк жүйесінің өздік капиталы 4,5 есе артып 2006 жылы валютанылық эквиваленте 2 млрд. АҚШ доллары (311,2 млрд.теңге). Оның ІЖӨ -де үлесі 3,4 - 6,5% өсті. Бірақ бұл көрсеткіштің өсу қарқыны өзіндік капиталдың өсу қарқыныңан алып отыр 20,2% - 14% төмендеген.

Соңғы төрт жылда ЕДБ –дің берген неселерінің жалпы көлемі 9 есе артқан. 2004 жылы 1 328,9 млрд. теңгені құраған ( 10 млрд. АҚШ доллары). ЖІӨ -де несиелердің үлесі 7,4% - 28% өсті.

Ұзақ мерзімді несиелердің үлесі несие протфелінде 49% - 66% өсті. Шағын бизнес субъектілернің несие көлемі 2001 жылдың басынан 7 есеге өсті.

Қарстырылып отырған кезеңде несиелеудің орташа ставкасы 20,7% - 12,6% төменеді, оның ішінде жеке тұлғаларға 24,4% - 17,5% төмендеді, заңды тұлғаларға 20,5 - 11,7% төмендеді (Кесте 7).

Кесте 7
Экономикаға берілген несиелер

Шетел валютасындағы депозиттердің үлесінің төмендеуі соңғы екі жылдағы теңгенің тұрақтануымен және сыйақы ставкаларының бұл депозит категорияларына төмендігімен түсіндіріледі. Соған қарамастан шетел валютасындағы және теңгелік депозиттердің қатынасы сақталынып қалуда.

2004 жылы тартылған депозиттердің үлесі ЖІӨ 21% өсті (Кесте 8).

Кесте 8

Кесе 8 жалғасы

2005 жылғы бойынша ЕДБ – тер табыс салығын төлегеннен кейін 30,1 млрд. жиынтық таза табысқа қол жеткізді.

Табыстардың жиынтық көлемі 233,8 млрд. теңге құрады (2005 жылдың 1 қаңтардағы жағдайы бойынша 227,1 млрд. теңге), шығыстардың жиынтық көлемі 203,7 млрд. теңгені құрады.

Кесте 10
Банк секторының табыстылығы,млрд. теңге

Пайыздық табыстар құрылымында негізгі үлесті қызмет көрушілерге берілген зайымдардан сый ақы алумен байланысты табыстар құрайды (83,9 немесе 117,4 млрд. теңге),ал пайыздық шығыстар құрылымында қызмет көрушілердің талаптары бойынша сый ақы төлеумен байланысты шығыстар (70,4 немесе 42,7 млрд. теңге) құрап отыр.

Тағы мынаны да айта кеткен жөн,таза пайыздық емес табыстар құрылымында таза комиссиялық табыс 32,18 % - ға ұлғайып, 2004 жылдың 1 қаңтардағы жағдай бойынша 23,0 млрд. теңге құрады (01.01.03 ж. жағдай бойынша 6,6 млрд. теңге).

Дилингтік операциялар бойынша таза табыс 9,2 млрд. теңге құрады (2005 жылғы жағдай бойынша 6,6 млрд. теңге).

Банк секторының былтырғы жылға табыстылық кофиценті ұлғайды.Табыс салығын төлегенге дейінгі таза табыстың жиынтық активтерге (RОА) қатынасы 2,03% құрады (01.01.03ж. жағдайы бойынша – 1,96%), табыс салығын төлегенге дейінгі таза табыстың өзіндік капиталға (RОЕ) қатынасы – 14,6% құрады (01.01.03ж. жағдайы бойынша – 13,8%).
Кесте 11
Банк жүйесінің табыстарын көрсететін жиынтық көрсеткіштер

Көрсеткіштер	01.01.05.	01.01.06.
Табыс салығын төлегенге дейінгі таза табыстың жиынтық активтерге (RОА) қатынасы	1,96	2,03
Табыс салығын төлегенге дейінгі таза табыстың өзіндік капиталға (RОЕ) қатынасы	13,8	14,6
Сый ақы алумен байланысты табыс- тардың жиынтық активтерге қатынасы	9,05	8,33
Несиелер бойынша сый ақы алумен байланысты табыстардың жиынтық портфельге қатынасы	14,5	12,87
Дилингтік операциялар бойынша таза табыстың табыс салығын төлегенге дейінгі таза табысқа қатынасы	29,8	26,88
Сый ақы төлеумен байланысты шығыс- тардың жиынтық міндеттемелерге қатынасы	4,28	4,06
Резерв құруға шығыстардың жиынтық активтерге қатынасы	3,49	2,8

2006 жылдың 1 кварталында банктік сектордың жийынтық пайдасы шамамен Т 6,3 млрд. құрады.Былтырғы жылдың 1 кварталына қарағанда,ол кезде несиелік портфельдің табыстылығы 15-16% деңгейінде тұрған,ал биылғы жылғы қысқа мерзімді валюталық несиенің табысын төмендету есебінен ол 14% - дан 12% - ға дейін кезектеп төмендеуді жалғастырды.Компенсация қандай да бір көлемде жеке тұлғаларды қымбат несиелендіру есебінен жүріп отырды.

Барлық банктерге тұтынушылық несиелендіру көлемін ұлғайту жеңілге соғып жатқан жоқ.Бірақ Халық Банкінің жоғарыды аталған көрсеткіші 2004 жылыдың наұрыз айымен салыстырғанда әжептеуір өсті,ол 2,5 еседен жоғары болып (Т1107 млрд.) Т 19,0 млрд. жетті.

Сонымен бірге, табыстарды көтеру үшін, банктің жиынтық активтері қалыпты өсумен бірге (наурыз айында ол Т1,2 трлн. немесе Т 7,9 млрд.) бірті бірте теңгеге аударылуда.

Мұндай тенденция 2005 жылдан бері жалғасып келеді, ол кезде активтер үлесі 67,5 % - дан 67,1% - ға төмендеді. Түсінікті,өзгеріс үлкен емес, бірақ та банктер шетелден көп қарыз алды, ал депозитке келетін болсақ, тұрғындардың долларлық депозиттерден теңгелік депозиттерге ауысуға онша құлқы болмады. Қаңтар айында депозиттер көлемін қысқартқан соң, банктерде өсу басталды.

Кесте 12
Таза табыс көлемі бойынша алдыңғы қатарлы банктердің ондығы

(“А” категориясы, КАSЕ), мың теңге

		01.01.2006.	2005 жыл қорытындысы
1	Казкоммерцбанк	1 935 913	6 011 279
2	Халық банк	1 142 069	2 561 133
3	Тұран Әлем	674 930	3 028 719
4	АТФ банк	390 604	1 085 902
5	Нұрбанк	279 718	858 154
6	Банк Каспийский	176 108	678 360
7	Банк Центр – Кредит	158 159	715 111
8	Альянс банк	91 366	49 486

Ақпан айында резиденттердің депозиттерінің жалпы көлемі 6,3% - ға ұлғайды, ал наұрызда 2,4% - ға, сәүір айының басында ол шамамен 4,2 млрд. АҚШ долларын құрады.Теңгеге деноминация жасалған, тартылған салымдар сырттан келген валюталарды жапты.

Сәүір айының басында теңгелік депозиттердің үлес салмағы 44,7% - ға дейін өсті.Бұл банктердің несиелік саясатында көрініс табуда.

Дәл солай, депозиттер секілді, ұлттық валютадағы несиелердің өсуі жалғасуда.Нәтижесінде наұрыз айында ақпан айымен салыстырғанда теңгелік несиелердің үлес салмағы 1,1% - ға өсіп, Т 696,7 млрд. құрады (шамамен $ 4,6 млрд.).

Банк капиталы өсе бастады, бұл өз кезегінде несиелендіру мен табыстың көлеміне оң әсер беруі тиіс.(кесте 14)

Сондықтан жиынтық өзіндік капитал 4,7% - ға өсті, Е 168,9 млрд.($ 1,1 млрд.) дейін.Егер де жағдай осылай сақталатын болса, онда банктер бір қарыз алушыға белгіленген лимиттерді ұлғайтып, өздерінің қызмет көрушілерінен қорықпай несиелендіре алады.

2. 
   
   
   жүктеу/скачать 1.82 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: