2 Лекция (сабақтың дәрістері)



бет6/10
Дата16.06.2016
өлшемі0.73 Mb.
#139299
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10

Бекіту сұрақтары:

1)Тыл дегенді қалай түсінесің?

2)Қостанайға соғыс жылдары қандай өндіріс орындары көшіріп әкелінді?

3) Қостанайлықтар майданға қандай көмек берді?


Әдебиеттер:

1.Күзембайұлы А. Абиль Е.А. История Казахстана. Учебник для Вузов.7-е изд. Перераб. и доп.- СПб, “Соларт”. 2004

2..А.Қошанов., К.Алдажұманов, академик М.Қ.Қозыбаев. // Мерейтойлық жинақ Алматы “Атамұра” 2001

3.Ж. Балтабаева Зауыттар неге жасырын ұсталды // Қостанай таңы 04.02.2005.



VI. Қазақстан – тәуелсіз мемлекет.

26-27 лекция Тәуелсіздіктің жариялануы және 90-жылдардағы саяси-экономикалық өзгерістер.



Негізгі ұғымдар:КСРОның ыдрауы, референдум,сайлау,

Жоспар:
1) КСРОның ыдрауы.

2) 90-жылдардағы саяси-экономикалық өзгерістер.

3) 90-жылдардағы ауыл шаруашылығындағы саяси-экономикалық өзгерістер.

4) 1993 – 1995 жылдардағы халықтың әлеуметтік тұрмыс жағдайы.


Мақсаты: КСРОның ыдрауынан кейінгі кеңестік саясаттанған экономиканың дағдарысымен 90-жылдардағы саяси-экономикалық өзгерістердің ел экономикасын қиын жағдайға ұрындыруының саяси және экономикалық заңдылықтарынан туындайтын себеперін ашу.


Лекция.

Бекіту сұрақтары:

1) КСРОның ыдрауының себебі?

2) 90-жылдардағы саяси-экономикалық өзгерістер туралы неайтасыз?

3) 90-жылдардағы ауыл шаруашылығындағы саяси-экономикалық жағдай қандай болды?

28-29 лекция Қазақстан жеріндегі экономиқалық реформалар және оның алғашқы нәтижелері.

Негізгі ұғымдар:Жекешелендіру, Ұлттық валюта, қаржылық жүйе.

Жоспар:

1) Жекешелендіру және оның нәтижелері.

2) Ұлттық валютаның айналымға енуі және еліміздің қаржылық жүйесі.

3) Өнеркәсіптің дамуының алғашқы нәтижелері.

4) Тұрғын үй құрылысы.
Мақсаты: Қазақстан жеріндегі экономиқалық реформалар және оның алғашқы нәтижелері туралы білімдерін дамыту.
Лекция.

Бекіту сұрақтары:

1) Жекешелендіру неше кезеңнен тұрды?

2) Ұлттық валюта айналымғақашан енді?

3) Тұрғын үй құрылысы қандай жүйе ьойынша қаржыландырылды?


30 лекция Қазіргі Қазақстанның ауыл шаруашылығы.

Негізгі ұғымдар:әлеуметтік құрылым, зейнет ақы қоры.

Жоспар:
1) Еліміздегі ауыл шаруашылығының жағдайы.

2) Қазақ мемлекетінің әлеуметтік –экономикалық даму жолы.


Мақсаты: Қазіргі Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық қурылымының жүйесі мен қызметі туралы мәліметтер беру арқылы әлеуметтік –экономикалық жағдайын айқындау.
Бекіту сұрақтары:

1) Елімізде ауыл шаруашылығының жағдайы қандай?

2) Қазақ мемлекетінің әлеуметтік –экономикалық даму жолы қандай атаңыз?


Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихы пәнінің семинар сабақтарының тақырыптық жоспары.



Тақырыптар


Семинар


сағаты

Апта


1

Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихы пәні


1

1 апта

2

Қазақстандағы аграрлық қатынастар

тарихының деректемесі мен тарихнамасы.


1

2апта

3

Тас ғасыры: экономикалық аспект.


1

3 апта

4

Қола дәуіріндегі Қазақстан тұрғындарының шаруашылығы мен қоғамдық қатынстары

1

4 апта

5

Темір дәуіріндегі Қазақстан тұрғындарының шаруашылығы.


1

5 апта

6

Қазақстан жеріндегі отырықшы-егіншілік шаруашылығы.


1

6 апта

7

Ұлы Жібек жолы және Қазақстан аумағындағы ортағасырлық мемлекеттердің экономикасы.


1

7 апта

8

Қазақ хандығы: ХV-ХVII ғғ. халқы және шаруашылығы


1

8 апта

9

VI-ХVIIғ.Қазақстан экономикасының дамуы.

1

9 апта

10

ХV-ХVIII ғғ. Қазақ хандығының әлеуметтік – экономикалық жағдайы.


1

10 апта

11

ХІХ ғ. 2-жарт: - ХХ ғ. басы Қазақстанның шаруашылығындағы өзгерістер.

1

11 апта

12

ХХ ғ. 20-40ж.ж. экономикалық жаңартулар.


1

12 апта

13

Тәуелсіздіктің жариялануы және 90-жылдардағы саяси-экономикалық өзгерістер.

1

13 апта

14

Қазақстан жеріндегі экономиқалық реформалар және оның алғашқы нәтижелері.


1

14 апта

15

Қазіргі Қазақстанның ауыл шаруашылығы.


1

15 апта




Барлығы

15




С е м и н а р с а б а қ т а р ы н ы ң т а қ ы р ы п т ы қ ж о с п а р ы .
Семинар №1 Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихы аграрлық қатынастар Қазақстандағы аграрлық қатынастар ) Қазақстандағы аграрлық қатынастар : Қазақстандағы аграрлық қатынастар аграрлық қатынастар Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихы пәні

Пәнге кіріспе.



Негізігі ұғымдар:пәнге кіріспе, экономикалық тарих, аграрлық аспект.

Жоспар:

1) Пәнге кіріспе. Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихының қамтитын мәселелері пәні, оның басқа да қоғамдық ғылымдардың ортасындағы орны.

2) Қазақстандағы аграрлық қатынастар пәнінің мақсатымен міндеттері

3) Пәнінің басқа да қоғамдық пәндермен ара қатынасы және байланысы.



Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, Қазақстан аграрлық қатынастар тарихының қамтитын мәселелері қандай?Екінші сұрақ бойынша, Қазақстанның аграрлық қатынастар тарихының пәндік мақсаты неді? Үшінші сұрақ бойынша, пәнінің басқа да қоғамдық пәндермен ара қатынасы және байланысы қалай жүреді? – деген сұрақтардың жауабын қамту қажет.
Семинар №2 Қазақстанның Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихының деректемесі мен тарихнамасы.

Жоспар:

Негізігі ұғымдар: Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихының деректемесі, тарихнамасы

1) Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихының деректемесі.

2) Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихының тарихнамасы.

Әдістемелік нұсқау:Бірінші сұрақ бойынша, : Қазақстандағы аграрлық қатынастар тарихының деректемелеріне сипаттама беру. Екінші сұрақ бойынша, Қазақстанның аграрлық қатынастар тарихының тарихнамасына еңбектер негізіне сүйене отырып шолу жасау керек.

Семинар №3 Қазақстан тас ғасырында: экономикалық аспект.

Негізгі ұғымдар: Табиғи орта, ауа райы, мәдениет, өңдеу тәсілі, нуклеус, Маханджарлық, Атбасарлық мәдениеттер, неолиттік төңкеріс, ботай мәдениеті, жануарлардың доместикациясы.

Жоспар:

1.Ерте гоминидтердің полеогеографиялық өмірсүру жағдайы.

2. Палеолиттегі еңбек құралдары мен оларды жасау тәсілдері.

3.Мезолиттегі жер өңдеу мен мал шаруашылығы элементтері. Аңшылық, балық аулау шаруашылықтары.

4. Неолиттік революция – адамзаттың экономикалық ұмтылысы.

5. Тас индустриясының дамуы және энеолит кезеңіндегі мыс құралдардың пайда болуы.
Әдістемелік нұсқау: ерте гоминидтердің полеогеографиялық өмірсүру жағдайына сипаттама беру.

Екінші сұрақ бойынша, палеолиттегі еңбек құралдары мен оларды жасау тәсілдерін айтып беру.

Үшінші сұрақ бойынша, аңшылық кәсібіне сипаттама беру. Төртінші сұрақ бойынша,балық аулау тәсілдеріне тоқталу керек.
Семинар №4 Қола дәуіріндегі Қазақстан тұрғындарының шаруашылығы мен қоғамдық қатынстары

Негізгі ұғымдар: Көшпелі, мал шаруашылығы, Нұра, Атасу, Беғазы- Дәндібай, от өткізу әдісі. Түркі тайпаларының тарихи аренаға шығуы.

Жоспар:
1). Қоланы меңгеру. Ерте металлургия.



2). Қола дәуірінің тайпаларының шаруашылығы мен бөліну ариалы:

- мал шаруашылығы

- жер өңдеу

- үй тұрмысы

3). Қоғамдық қатынастар.
Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, қоланы игеру тәсіліне тоқталу керек. Екінші сұрақ бойынша, қола дәуірінің тайпаларының шаруашылығы мен бөліну ариалын атап көрсету керек. Үшінші сұрақ бойынша, Қоғамдық қатынастарыдың жүйесін талдау керек.
Семинар № 5 Темір дәуіріндегі Қазақстан тұрғындарының шаруашылығы.

Негізгі ұғымдар: Экстенсивті мал шаруашылығы, богарлық жер өңдеу, жоғалған үлгі әдісімен құю.

Жоспар:

1. Көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығына өту. Жеке меншік қатынастары.

2. Жер өңдеу және ирригация.

3. Қол өнер.

4. Сауданың дамуы. Дала жолының маңызы

Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығына өту. Жеке меншік қатынастары мәселелеріне тоқалу керек. Екінші сұрақ бойынша, жер өңдеу тәсілдерін айту керек. Үшінші сұрақ бойынша, ирригация – бұл тәсілдің ерекшелігін ашу. Төртінші сұрақ бойынша, сауданың дамуы ондағы дала жолының маңызын ашу керек.
Семинар №6 Қазақстан жеріндегі отырықшы-егіншілік шаруашылығы.

Негізгі ұғымдар:Қазақтың дәстүрлі егіншілігі, тайпалардың егіншілік мәдениеті.

Жоспар:

1)Ертедегі Қазақстан территориясын мекендеген тайпалардың егіншілік мәдениеті.


2)Орта ғасырдағы Қазақстан территориясындағы егіншілік шаруашылығы.
3) Қазақтың дәстүрлі егіншілігі.
Әдістемелік нұсқау:Бірінші сұрақ бойынша, ертедегі Қазақстан территориясын мекендеген тайпалардың егіншілік мәдениетінің ерекшеліктерін ашу. Екінші сұрақ бойынша, орта ғасырдағы Қазақстан территориясындағы егіншілік шаруашылығыдамыған аймақтарды анықтау. Үшінші сұрақ бойынша, қазақтың дәстүрлі егіншілігінің өзіндік ерекшелігін деректер негізінде ашып беру.
Семинар № 7 Ұлы Жібек жолы және Қазақстан аумағындағы ортағасырлық мемлекеттердің экономикасы.

Негізгі ұғымдар: Ұлы Жібек жолы, ирригация, тайпа құрамы және қор тәртібі.

Жоспар:

1. Тайпа құрлымы және көшу түрлері

2. Отырықшы-жер өңдеу шаруашылығы



3. Біртұтас әлеуметтік – экономикалық мәдениетте көшпелі және отырықшы мәдениеттердің интеграциясы.

Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, тайпа құрлымы неге негізделгеніне талдау жасау. Екінші сұрақ бойынша, көшу түрлеріне тоқталу мен қатар оның шаруашылық маңызын ашу керек. Үшінші сұрақ бойынша, отырықшылық ұғымын түсінік бере отырып оның прогресивтік мәнін ашу керек.


Семинар № 8 Қазақ хандығы: 15-17 ғ.ғ. халқы және шаруашылығы

Негізгі ұғымдар: Жер өңдеу, Күйме, хисар, Вакф, мүлік, мардинар, рийат, Ясы, Сайрам, Сығанақ,

Жоспар:

1). Ұйымның түсінігінің жүздік бөліспен ауысуы

2). Мал және үй шаруашылығы. Жер өңдеу.

3). Қазақстанның кейінгі ортағасырлық қалалары:

- қалалар және қала тұрғындары саны

- қалалар құрылымы, қаланың жер иеленуі

4). Салық жүйесі.Күйме, хисар, Вакф, мүлік, мардинар, рийат, Ясы, Сайрам, Сығанақ,

Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, Қазақстанның кейінгі ортағасырлық қалалардыпайда болуымен қатар, қалалардың экономиканың дамуындағы ролін көрсету керек.

- қалалар және қала тұрғындары саны

- қалалар құрылымы туралы не білесіз?

- қалалардың болуы нені білдіреді? – деген сауалдардың жауабын қамту керек
Семинар №9 VI-ХI ғ.ғ. Қазақстан экономикасының дамуы.

Жоспар:

1.Көшпелі мал шаруашылығының түрлері

2.Қазақстанның негізгі жер өңдеу аймақтары. Ирригациялық жер өңдеу

3.Қалалар салынуының дамуы

  • қалалар тууының алғы шарттары

  • қалалар құрылымы мен тұрғындар саны

  • қолөнердің дамуы

  • тұрғындардың экономикалық өміріндегі қалалар маңызы

4.Тауар – ақша қатынастарының өсуі, ішкі және транзиттік сауда

Ұлы Жібек жолы, ирригация, табын құрамы және бағу тәртібі, қалалар

құрлымы, туралы мәселелермен еңбек тәсілдеріне кеңінен талдау жасау керек.

Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, көшпелі мал шаруашылығының түрлеріне сипатама беру. Екінші сұрақ бойынша, Қазақстанның негізгі жер өңдеу аймақтарынкартадан көрсету. Ирригациялық жер өңдеу тәсілі туралы айту. Үшінші сұрақ бойынша, қалалар салынуының дамуы бойынша:

қалалар тууының алғы шарттары, қалалар құрылымы мен тұрғындар саны,қолөнердің дамуы, тұрғындардың экономикалық өміріндегі қалалар маңызын деректер негізінде ашып беру керек.

Төртінші сұрақ бойынша, тауар – ақша қатынастарының өсуі, ішкі және транзиттік сауда. Ұлы Жібек жолы, ирригация, табын құрамы және бағу тәртібі, қалалар құрлымы, Отырар оазисі, соғдылар отарлары туралы мәселелердің жауабын кеңінен қамту керек.
Семинар № 10 ХV-ХVIII ғғ. Қазақ хандығының әлеуметтік – экономикалық жағдайы.

Жоспар:

1.Қазақ қоғамының әлеуметтік құрылымы.

  • жүздердің ру-тайпалық құрамы және географиялық орналасуы.

  • әлеуметтік лауазымдар

2.Мал шаруашылығы.

  • көшу түрлері және табын құрылымы

  • көшу маршруттары.

3.Мал және жер өңдеу шаруашылығының өзара әрекеттері.

4.Қала мәдениетіндегі өзгерістер, қолөнер.

5.Ішкі және транзиттік сауда.

Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, қазақ қоғамының әлеуметтік құрылымы, жүздердің ру-тайпалық құрамы және географиялық орналасуы,әлеуметтік лауазымдар туралы айту. Екінші сұрақ бойынша, мал шаруашылығы:көшу түрлері және табын құрылымы,көшу маршруттарын анықтау.Үшінші сұрақ бойынша, мал және жер өңдеу шаруашылығының өзара әрекеттеріне қатысты қарастыру.Төртінші сұрақ бойынша, қала мәдениетіндегі өзгерістер мен қолөнер кәсіпшілігін айту. Бесінші сұрақ ішкі және транзиттік саудаға кеңінен тоқталып өту.
Семинар № 11 19 ғ. 2-жарт: - 20 ғ. басы Қазақстан шаруашылығындағы өзгерістер.
Негізгі ұғымдар:1860-1890 жж. реформалары, самодержавиенің переселендік саясаты, көшушілерге жеңілдіктер, жатақтың, өндірісттік жұмысшылар, столыпиндік реформалар.
Жоспар:

1.Самодержавиенің аграрлық саясаты.

Жер өңдеулік отарлауы

2.Капиталистік қатынастардың тууы:

  • өндіріс,

  • банк – ақша қатынастары,- сауда

3.Столыпиндік реформалардың салдары.
Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, Самодержавиенің аграрлық саясатытың мәнінне тоқталу.Жер өңдеулік отарлауы қалай жүрді?

Екінші сұрақ бойынша, капиталистік қатынастардың тууы неге байланысты болды?

  • Қандай өдірістер пайда болды?

  • банк – ақша қатынастары қалай жүрді? Үшінші сұрақ бойынша, Столыпиндік реформалардың салдары неге әкеп соқтырды? – деген сұрақтарға деректерге сүйеніп жауап беру


Семинар № 12 ХХ ғ. 20-40ж.ж. экономикалық жаңартулар.

Негізгі ұғымдар:“ Әскер коммунизм саясаты ”, ЖЭС, индустриализация.

Жоспар:

1.Кеңестік “ Әскер коммунизм саясаты ”

2.ЖЭС-экономикалық бағыты либерализациялау Қорытындылар, Қазақстандағы индустриализацияның маңызы.

3.Ауылдарда әлеуметтік – экономикалық жаңартулар.

4.Қазақстан экономикасының лагерлік секторы.

Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, “ әскер коммунизм саясаты ”– бұл қанадай саясат болғндығына анықтама жасау керек.Екінші сұрақ бойынша, ЖЭС-экономикалық бағыты либерализациялаумен қорытындыларна тоқталу керек. Қазақстандағы индустриализацияның маңызына тоқталу керек. Үшінші сұрақ бойынша, ауылдарда әлеуметтік – экономикалық жаңартулар қалай жүзге асуымен нәтижесіне талдау жасау. Төртінші сұрақ бойынша, Қазақстан экономикасының лагерлік секторы оның ролі туралы айту
VI. Қазақстан – тәуелсіз мемлекет.

Семинар № 13 Тәуелсіздіктің жариялануы және 90-жылдардағы саяси-экономикалық өзгерістер.
Негізгі ұғымдар: КСРОның ыдрауы, референдум,сайлау,

Жоспар:
1) КСРОның ыдрауы.

2) 90-жылдардағы саяси-экономикалық өзгерістер.

3) 90-жылдардағы ауыл шаруашылығындағы саяси-экономикалық өзгерістер.

4) 1993 – 1995 жылдардағы халықтың әлеуметтік тұрмыс жағдайы.

Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, КСРОның ыдрауының саяси себебтерін анықтап талдау жасау. Екінші сұрақ бойынша, 90-жылдардағы саяси-экономикалық өзгерістер туралы айту керек. Үшінші сұрақ бойынша, 90-жылдардағы ауыл шаруашылығындағы саяси-экономикалық жағдайдың өзгеруімен ауыл экономикасының құлдырауының себептерін талдау.
Семинар №14 Қазақстан жеріндегі экономиқалық реформалар және оның алғашқы нәтижелері.

Негізгі ұғымдар: Жекешелендіру, Ұлттық валюта, қаржылық жүйе.

Жоспар:

1) Жекешелендіру және оның нәтижелері.

2) Ұлттық валютаның айналымға енуі және еліміздің қаржылық жүйесі.

3) Өнеркәсіптің дамуының алғашқы нәтижелері.

4) Тұрғын үй құрылысы.
Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, жекешелендіру саясатының жүзегше асуы мен оның кезеңдеріне тоқталу керек. Екінші сұрақ бойынша, ұлттық валютаның айналымға енумен қазақстанның төл теңгесінің экономикадағы тұрақталуна тоқталу керек. Үшінші сұрақ бойынша, өнеркәсіптің дамуының алғашқы нәтижелерін қамту керек. Төртінші сұрақ бойынша, тұрғын үй құрылысы бағдарламасына оның жүзеге асуындағы кедергілер жөнінде талдап беру.
Семинар № 15 Қазіргі Қазақстанның ауыл шаруашылығы.

Негізгі ұғымдар: әлеуметтік құрылым,зейнет ақы қоры.

Жоспар:

Бірінші сұрақ бойынша, елімізде қалыптасқан әлеуметтік құрылым.

Екінші сұрақ бойынша, қазақ мемлекетінің әлеуметтік қорғау функциялары.
Әдістемелік нұсқау: Бірінші сұрақ бойынша, елімізде қалыптасқан әлеуметтік құрылым жүйесі туралы айту. Екінші сұрақ бойынша, Қазақ мемлекетінің әлеуметтік қорғау функциялары олардың қызметтеріне тоқталу
Ұ с ы н ы л а т ы н ә д е б и е т т е р:
Н е г і з г і :


  1. Берденова К.А., Общая и экономическая история Казахстана. А.,”Экономика” 2000.

  2. Берденова А.К., Коробков Б.Т. и. др. Экономическая история Каахстана (с тестовыми заданиями). Алматы: “Экономика” 2001

  3. Виноградов В.А. Экономическая история России ХІХ – ХХ вв.: Современый взгляд.М., РОССПЕН 2001

  4. Экономикалық реформалар А., “Экономика” 1999

  5. Сәбден О. ХХІ ғ. қандай экономикамен кіреміз. А., 1997

  6. Мамыров Н.К. Проблемы развития экономики и образования в Казахстане. А., “Дәуір”1998

7.Нұрғалиев Н.Қ. Қазақстан экономикасы. Алматы-1999

8.Назарбаев Н.Ә. Қазақстан Республикалық 2030 жылдарға дейінгі ұзақ мерзімді даму стратегиясы. Алматы-1997

9. Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Астана.,2010

10.Экономикалық реформалар А., “экономика” 1999

11.Сәбден О. ХХІ ғ. қандай экономикамен кіреміз. А., 1997

12.Мамыров Н.К. Проблемы развития и экономики и образования в Казахстане А., “Дәуір” 1998.

13. Қазақстан тарихы.(көне заманнан бүгінге дейін). Төрт томдық, 1-том, Алматы, 1996.

14. Қазақстан тарихы.(көне заманнан бүгінге дейін). Бес томдық, II-том. Алматы, 1998.

15Қазақстан тарихы.(көне заманнан бүгінге дейін). Бес томдық, III-том.Алматы, 2002.
Қ о с ы м ш а :


  1. Акишев К.А. Курган Исык. Искуство саков Казахстана. М., 1978

  2. Ахинжанов С.М. Макарова О.А. Нурумов М.Н. К истории скотоводства и охоты в Казахстане. А., 1992

  3. Кузнецова Э.Ф. Тепловодская Т.М. Древняя металлургия и гончарство Центрального Казахстана. А., 1994

  4. Масанов Н.Е. Кочевая цивилизация казахов (основы жизнедеятельности номадного общества). – А.,-М., 1995

  5. Қозыбаев М.К. Абылхожин Ж.Б. Коллективизация в Казахстане: трагедия крестьянсива. А.,1993

  6. Қозыбаев М.К. Ақтандықтар ақиқаты. А., 1992

  7. Омарбеков Т.О. 20-30 жылдардағы Қазақстан қасіреті.А.,1997

  8. Мұхатов О.Х. Қазақстанда ірі байлардың мал-мүлкін тәркілеу мәселелері.(1940-1980 жж) // Отан №2/99 53-59 б.

  9. Байтіленов С. “Қазақстан ауылшаруашылығындағы тоқырау”. А., 99

  10. Қазақ қалай аштыққа ұшырады? (Қасіретті жылдар хаттары) А., 1991




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет