Азаматтардың соғыс аймақтарына кетуі ислам шариғаты бойынша «хижра» болып санала ма?

Сирия жеріне «хижра» жасаушылардың қатарына «Жиһад ән-никах» немесе «жыныстық жиһад» жасау ұранымен жалған насихатқа еріп саналы түрде немесе алдану арқылы дін атын жамылған содырлар лагерлерінде, сондай-ақ олар жаулап алған территорияларда жыныстық қызмет көрсетуге аттанған мұсылман қыз-келіншектерді де жатқызуға болады. ДАИШ-тің идеологиясы бойынша «жыныстық жихад» ол – әйел адамдардың «жихад жасауға» өмірін арнаған әскерге (содырға) тұрмысқа шығып, дүниеге ұрпақ әкелу және оларды «шынайы ислам» қағидаттары бойынша тәрбиелеу болып табылады.

Алайда хижра жасау ұранын ту етіп соғыс аймақтарына аттанушылардың мұндай әрекеттерінің ислам діні сеніміндегі хижрамен ешқандай байланысы жоқ екені айқын.

Хижра – сөздікте «тоқтату, қалдыру», «қоныс аудару» деген мағынаны білдіреді. Ислам терминологиясында бұл сөз «мұсылмандардың дінге қатынасына байланысты өзгелерден қысым көріп, қорлық тартудан құтылу үшін өзге мекенге қоныс аударуы» деген ұғымды береді.

Танымал ислам ғұламаларының бірі әл-Ғиз бин Абдуссаләм хижраны екіге бөліп қарастырған:

1) Рухани хижра – адамның дінсіздіктен имандылыққа, надандық ұстанымдарды тастап, Мұхаммед пайғамбардың сүннетіне (жолына), күнә істерден бас тартып, жалғыз Жаратушыға бойсұнуға көшуі. Дін ғалымдарының пікірінше хижраның бұл түрі ең маңызды әрі оны орындау барлық мұсылмандар үшін міндет болып саналады. Хижраның осы түріне қатысты Мұхаммед пайғамбар өзінің хадисінде: «Мұсылман дегеніміз – өзге мұсылмандарға тілімен де, қолымен де зиян тигізбейтін жан, ал шынайы муһажир (хижра жасаушы) болса Алланың тыйымдарынан өзін тыйған адам» деп айтқан (әл-Бұхари).

2) Шынайы хижра – мұсылмандардың белгілі себептерге орай басқа мекендерге қоныс аударуы. Хижраның бұл түріне қатысты шариғи үкімдер (дінбасы мен дін ғалымдарының шығаратын пәтуасы) қоныс аударылатын мекеннің ерекшеліктеріне қарай өзгермелі болып келеді.

Мұсылмандар үшін хижра жасау, яғни дінге қатынасына байланысты зорлық-зомбылықтар көріп, қорлықтардан дінін аман алып қалу үшін өзге жұртқа көшу әрекеті белгілі шарттармен ғана жүзеге асырылады. Мұхаммед пайғамбардың Меккеден Мәдина қаласына қоныс аударуында көптеген нақты себептер болды. Ол кезде ислам дінін ұстанған алғашқы мұсылмандар өздері өмір сүріп жатқан қоғамнан көп зардап шегіп, ауыр сынға ұшырады. Діни ұстанымы үшін кейбір сахабалар түрлі жолдармен азапталып қорланса, кейбірі тіпті өлім жазасына кесілді. Өзге дінді ұстанған Мекке тұрғындары мұсылмандарға дінін еркін ұстануына, ғибадат жасауларына шектеу қойып, исламнан шығуға мәжбүрлеген. Сонымен қатар меккелік әр рудан бір өкіл адам таңдалып, олардың тарапынан Мұхаммед пайғамбардың өміріне қастандық жасалмақ болды. Меккедегі мұсылмандар ұстанған діндері үшін азапталып, өмірлеріне үлкен қауіп төнген соң, олар көршілес Мәдина қаласына көшуге мәжбүр болды.

Мұсылмандар өздері өмір сүрген қоғамда дін үшін қысым көріп, ол елде исламдағы бес парыздың (иман, намаз, ораза, зекет, қажылық жасау) орындалуына тыйым салынса, сондай-ақ барлық мешіттер жауып тасталып, мұсылмандық мерекелерді тойлауға шектеу қойылса ғана басқа жерге хижра жасауы мүмкін.

Қазіргі кезде кейбір теріс пиғылды радикалды ағым уағызшылары елдің азаматтарын дінсіз елдің тұрғындары деп танытып, мұсылман үмбетін Таяу Шығыс, Сирия, Ирак немесе Ауғанстан секілді қазір соғыс жүріп жатқан аймақтарға көшуге үндеуде. Олардың мұндай бұрмаланған көзқарастарының қателігіне Мұхаммед пайғамбардың «Меккенің ашылуынан кейін хижра жоқ» деген хадисі дәлел бола алады. Бұл хадисте бір мұсылман елден басқа мұсылман еліне хижра жасауға ешбір қажеттіліктің жоқ екендігі анық айтылған.

Ислам ғұламаларының пікірінше, егер ел «дарул-харб» болса, яғни исламды қабылдамаған, сондай-ақ исламның таралуына қарсы тұрған мемлекет болса, ол жерде үнемі қысымның астында өмір сүрген мұсылмандар өзге жерге қоныс аударуы мүмкін. Алайда мұндай жағдайдың Қазақстанға қатысы жоқ. Себебі, Қазақстан исламдық жіктеу бойынша «дарул-аһд», яғни діни бірлестіктердің ұстанымы мемлекет мүддесіне қайшы келмейтін, конституциялық заңы олардың қызметіне шектеу қоймайтын мемлекет болып табылады. Яғни Қазақстанда діни сенім бостандығы толық қамтамасыз етілген.

Қазақстан Республикасының Конституциясында еліміздің зайырлы, демократиялық мемлекет екендігі айқын көрсетілген. Онда көптеген ұлттар мен ұлыстар, он сегіз конфессияның өкілдері өзара келісім мен мәмілегерлікте, ынтымақта өмір сүріп жатыр. Ел аумағында заңды түрде тіркелген барлық діни бірлестіктер заң аясында еркін қызмет етуде.

Елімізде мемлекет құраушы қазақ ұлтының және басқа да бірқатар ұлттардың ата діні болып табылатын ислам дінін ұстануға, ғибадаттарын орындауға, діни мерекелерін тойлауға еркіндік берілген. Қазақстан Республикасының «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңының преамбуласында ханафи бағытындағы ислам дінінің елдің рухани дамуындағы тарихи рөлі танылатыны атап көрсетілген.

Елімізде мұсылман адамның өз жаны мен дінін сауғалап, басқа елге қоныс аударуына итермелейтіндей себеп жоқ. Мемлекет тарапынан діннің насихатталуына, мұсылмандардың құлшылықтарын еркін жасауларына жағдай жасалған. Қаншама мешіттер салынып, медреселердің саны өсуде. Діни рәсімдер мен құлшылықтардың атқарылуына жағдай жасалған осындай елден «кәпір елі» деп басқа елге, «ислам жұртына» көшу  орынсыз, шариғатқа қайшы нәрсе.

Радикалды ағым өкілдерінің өзге елге хижрет жасауының себебі ретінде олардың жаңсақ діни көзқарастарына байланысты өздерінің қоғамнан оқшаулануын көрсетуге болады. Олар дін мәселесінде шектен шығып, «бидғат», «ширк», «кәпір», «тағұт» ұғымдарын бұрмалап түсіндіргендіктен қатардағы адамдармен тіл табыса алмай, шеттей бастайды. Туған-туыстарынан, жолдастарынан, тіпті ата-анасынан безе бастайды. Қоғамнан өз орнын таба алмай, баршаны өзіне дұшпан санауға дейін барады. Бұған өзін емес, қоғамды кінәлап, осы қиыншылықтан құтылу үшін бір жол іздеп, ол жолды басқа жаққа хижрет жасау деп қабылдайды.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының хижра жасау туралы 2013 жылдың 7 қарашасында берілген пәтуасында «исламның негізгі рәміздері мен рәсімдерін атқаруға рұқсат етілген мемлекеттен өзге елге көшуге ешбір қажеттілік жоқ» деп көрсетілген. Сондықтан да азаматтардың Таяу Шығыс аймағындағы соғыс алаңдарына кетуінің ислам дініндегі хижрет жасау түсінігімен ешқандай байланысы жоқ деуге болады.

ДАИШ бойынша «шаһид» дегеніміз – ДАИШ-тың идеологиясын қолдау жолында, яғни террористік іс-әрекетті жасау жолында жан тапсырған адам. ДАИШ идеологтары «шаһид» болуға ниетті адамды «сен Алла жолында құрбан боласың, өлгеннен соң жаннаттан бірақ шығасың» деп, содырлық әрекетті Алла жолындағы қайырлы іске теңестіріп, сендіреді.

Қазіргі кезде ДАИШ содырлары «шаһидтікті» бұрмалап, оның екі түрін насихаттауда. Оның бірі қазіргі Сирия, Ирак аумағындағы ашық майдандағы ұрыста қаза табу болса, екіншісі ДАИШ-тың бақылауынан тыс, ашық соғысуға мүмкіндік жоқ аймақтарда жарылыстар ұйымдастыру, өзін-өзі жару сынды әрекеттерді жасау болып табылады.

Осыған орай «шаһид» ұғымының исламдағы шынайы мәнін ашып, айқындау мақсатында әрі оның исламдағы рөлін анықтау үшін оның тілдік, терминдік мағыналарын дұрыс түсінгеніміз жөн.

«Шаһид» сөзі – араб тіліндегі «шаһада», яғни «куәгерлік ету» етістігінен туындаған ұғым. Исламда бұл ұғым ең алдымен сот үрдісіндегі куәгерге қатысты айтылады. Арабшада «исташһада» сөзі «хабарды, айғақты растау үшін куәгерлікті талап ету» деген мағынаны береді. Ал бір нәрсеге қол жеткізу жолында «истишһад етті» деген түсінік «сол мақсатқа жету үшін өмірін жұмсады» дегенді білдіреді. Сондай-ақ «шаһид» атауы Жаратушыны ұлықтаумен дінін, Отанын, ар-намысын және отбасын қорғау жолында қайтыс болған адамға қатысты қолданылады.

Дін жолында құрбан болу, яғни жанқиярлық қасиетті соғыс – «әскери жиһад» концепциясының аясында ғана өзіне тән мағынаға ие болуы мүмкін. Ал араб тіліндегі «жуһд» түбірінен шығып, «белгілі бір мақсатқа жету үшін күш-жігерін салу, күресу» деген мағынаны білдіретін «жиһад» ұғымы «соғыс жағдайында ақиқат үшін күресу, хақ дінге шақыру (яғни Алла дінін қорғау)» немесе «ислам дінінің туын жоғары көтеру» және «дінді, жанды, Отанды, мал-мүлікті, т.б. қорғау үшін малымен жанымен күресу» деген түсініктерді береді. Аталмыш ұғымдардың барлығы исламдағы «жақсылыққа үндеп, жамандықтан тыю» ұғымымен біте қайнасып жатыр.

Исламда жанды пида ету шариғаттың белгілі бір бөлімінің ішінде талқыланумен ғана шектелмейді. Ислам атауының өзі «бейбітшілік, ынтымақ, Жаратушыға бойсұну» деген мағыналарды береді. Сондықтан, «дін жолында өзін пида ету» концепциясын аңғару тек қана исламды толығымен дұрыс түсіну арқылы жүзеге асады.

Шаһид дегеніміз –ар-иманын нәпсісінен жоғары қойып, дін жолында жан алысып, жан берісіп күресіп, азап шегіп, құрбан болған адам. «Ақиқат жолында қан төккен шаһидтердің қиямет-қайым күні барлық күнәлары кешіріліп, жаны жәннаттан жай табады» деген деректер исламның түп-негіздерінде (Құран мен Сүннет) бар. Ислам дінін қабылдағанына мың жылдан астам уақыт болған қазақ халқының да арғы-бергі тарихында жауларға қарсы «ғазауат» («қасиетті күрес») жасап, қаншама ата-бабаларымыз шейіт болған. Әйтсе де, ғұламалардың берген пәтуасы бойынша соғыс майданында ерлікпен қаза тапқан мұсылмандар ғана емес, бейбіт күнде ұдайы Жаратушыны еске алып, қалтқысыз құлшылық жасап, жан азығын садықтық сорабынан алған жандар да шаһид болудың сауабын ала алады.

Ал бүгінгі ДАИШ түсінігіндегі өзін-өзі өлтіру – шаһидтік емес, керісінше ауыр күнә – қылмыс. Өйткені, біздің мемлекеттік құрылымымызға қарсы болып, «жиһад» деп өзін-өзі жарып жіберіп жатқан жанкештілер ешқандай да шаһид сауабына ие бола алмайды. Себебі, мемлекетімізде діни бірлестіктердің ұстанымдары мемлекет мүддесіне қайшы келмейтін, конституциялық заңдары діни ұйымдардың қызметіне шектеу қоймайтын құрылым болып табылады. Қоғамымызда мемлекет қызметіне, адам физиологиясы мен психологиясына кері әсерін тигізбесе кез келген діни рәсімге рұқсат берілген.

Дін бойынша өзін-өзі жарып жіберу «интиһар» деп аталады. «Өз-өзіне қол салу» мен «шаһид болудың» бір-біріне еш қатысы жоқ. Керісінше, бір-біріне мүлде керағар ұғымдар. Дін негіздері бойынша өз-өзіне қол салу ауыр күнәлардың санатына жатады. Құранда «Бір-біріңді өлтірмеңдер. Расында Алла сендерге ерекше мейірімді. Ал кім осы айтылғанды дұшпандық, зұлымдықпен істесе, оны жақында отқа саламыз» (Ниса сүресінің 30-аяты) делінген. Мұхаммед пайғамбар: «Мүмінді лағынеттеу оны өлтіргенмен тең, кім мүмінге кәпірсің деп жала жапса, оның өлтірушісі сияқты болады. Және кім өз нәпсісін (өзін) бір нәрсемен өлтірсе, сол себепті Алла оны қиямет күні азаптайды», – деп, өз-өзіне қол салудың үлкен күнә екендігін қатаң ескерткен.

Ислам ілімі бойынша Жаратушы адамның себепсіз өз жанын қиюы былай тұрсын, он екі мүшесі мен ағзасын бұ дүниеде қалай пайдаланғандығы ақыретте міндетті түрде аманат ретінде сұралатындығы белгілі. Олай болса, аманатқа қиянат жасаудың ауыр күнә екендігін ескеру, «шаһид белбеуін» тағып, шімірікпестен өзін-өзі жарып жіберудің орны толмас зор қателік болып табылатындығын ұмытпаған жөн.

ДАИШ сияқты лаңкестік ұйымдардың сойылын соғу жолында өлімге бас тігіп, жарылғыш белбеуін тағынып, өзінің және айналасындағы бейкүнә жандардың өміріне қастандық жасаған адамды «шаһидке» теңеу – есті азаматтың үлкен қатесі деп білу қажет. Нағыз «шаһид» деп елінің көркейіп дамуы үшін еңбек ету, жерін жаудан қорғау жолында көз жұмған отандастарымызды атағанымыз абзал.

Қоғамдық қатынастардағы маңызды мәселелерде адам мүддесін қорғау – ислами құқықтық жүйенің басты мақсаты. Шариғи заңдардың барлығы жалпылай алғанда әрбір мұсылманшылықты ұстанушы адам өмірінің бес қажеттілігіне қауіпсіздік кепілдігін береді. Шариғат үкімдерінің негізгі мақсаттарына қоғам және адам үшін аса қажетті келесідей бес құндылық жатады:

1) Дінді қорғау;

2) Ақылды қорғау;

3) Жанды қорғау;

4) Мал-мүлікті қорғау;

5) Адал ұрпақ пен ар-намысты қорғау.

Исламды ұстанған ешбір мұсылман басқа мұсылманның жеке өміріне рұқсатсыз қол сұғып, жазықсыз жанын қиып, заңсыз дүние-мүлкін тәркілеп, дінін ауыстыруға мәжбүрлей алмайды. Сондықтан да ислам атын жамылған «ДАИШ» немесе «Ан-нусра» (Қазақстанда тыйым салынған) секілді террористік ұйымдар өзінің теріс пиғылдарын жүзеге асыру барысында қастандық әрекеттерін әділетті етіп көрсету үшін алдымен қарсыластарына «тәкфір» жариялап, оларды «дін дұшпандары» деп көрсетуге тырысады.

Араб тілінде «тәкфір» сөзі «біреуді дінсіздікпен, дінінен шығумен айыптау» мағынасындағы «кәфара» етістігінен шыққан. «Тәкфір» идеясы барлық дін атын бүркенген экстремистік және террористік ұйымдар мен ағымдардың идеологиялық негіздерінде кездеседі. Оның ықпалына түскен адам айналасындағылардың барлығын, тіпті ең жақын туған-туыстарын ұстанымдарына қарамай дәйексіз түрде «дінсіз», «діннен шыққан» деп жаппай айыптауға бейім тұрады.

Тәкфіршілік көзқарасты ұстанғандар діни негізде отбасынан, қоғамынан, әрмен қарай мемлекетінен оқшаулана түсіп, зайырлылық және басқа конфессияларға қатысты барлық нышандарға төзімсіздік танытып, көбіне радикалды, экстремистік, террористік ағымдардың қатарына қосылады.

Тарих сахнасында исламдағы қағидаттарды бұрмалап, діндарларды күпірлікпен айыптау тәжірибесін алғашқы рет халифа Әли ибн Әбу Талибке қарсы көтерілісті ұйымдастырған харижилер қолданған. Харижилер (араб тілінен аударғанда – «бөлініп шығушылар», «тастап кетушілер») мұсылмандардан бөлініп шыққан ислам тарихындағы тұңғыш діни-саяси топ. Олар мұсылмандар арасында бүліктердің таралу кезеңінде 657 жылы орын алған Сыффин соғысының нәтижесінде пайда болған. Ол уақытта халиф Али ибн Абу Талиб пен Муавия ибн Абу Суфьян (661 ж. Омеядтар әулетінің негізін салушы) арасында бітім жасалған соң, 12 мың жауынгер халифтың әскерінен бөлініп шығып, мемлекет басшысына қарсы көтеріліске шықты. Сонымен бірге харижилер алғашқы болып ислам тарихында саяси негізде қастандықпен кісі өлтіруді жүзеге асырды.

Ислам шариғаты пайдалы және зиянды істердің аражігін ажыратып, жақсысына жақын, жаманынан алшақ болуға үндейді. Мұны исламдағы «амру биль-мағруф уа наһи ъаниль-мункар» (ізгілікке шақыру, жамандықтан тыю) қағидатынан-ақ білуге болады. Құранның «Сендер адам баласы үшін игілікті әмір етіп, жамандықтан тыйатын, сондай-ақ Аллаға сенетін қайырлы бір үммет болып шығарылдыңдар» («Әлі Имран» сүресі, 110-аят) деген аятының мазмұны осыны айғақтайды.

Бұл қағидат исламдағы ахлақтың – мұсылманның көркем тұлғасының алтын өзегін құрайтын басты үндеулердің бірі. Ізгілікке шақыру қағидаты негізінде өзін діндар санайтын әрбір пенде жеке және қоғам өміріне қатысты белсенді азаматтық ұстанымы болуы керек. Шынайы мұсылман өз шама-шарқынша қоғамға пайда келтіргені жөн. Жақсылыққа шақырып, жамандықтан тыюдың өзі – жақсы амал. Исламда сауапты істер жасау – бауырмалдық, отбасы мен туыстарына көмек беру, мейірімділік пен қайырымдылық, қайыр-садақа жасау, зекет беру, адал еңбек ету, т.б. көптеген құндылықтарды қамтиды. Құранда: «Жақсылық жасаңдар, сонда нағыз жетістікке жетесіңдер» («Хаж» сүресі, 77-аят), «Мүміндерге өте мейірлі, кішіпейіл бол» («Хижр» сүресі, 88-аят) делінген. Осыған орай Мұхаммед пайғамбар: «Әр адам қандай да бір жамандықты көрсе, оны қолымен тоқтатуы керек. Оған шамасы келмесе, сөзбен тыюы қажет. Ал егер оған да шамасы жетпесе, жүрегімен қарсы болуы тиіс» деген. Сондай-ақ Құранда: «Сендерден жақсылыққа шақыратын сондай-ақ дұрыстыққа қосып, бұрыстықтан тосатын бір топ болсын. Міне солар құтылушылар» («Әлі Имран» сүресі, 104-аят) деген аят осы қағидаттың шынайы мағынасын аша түседі.

Алайда қазіргі таңда шетін көзқарастағы ағым өкілдері аталмыш діни қағидаттарды өз түсініктеріне сай бұрмалап, Құран аяттары мен хадистердің үзінділерімен діни-саяси идеяларын дәйектеуде. Радикалды топтардың идеологтары қасиетті мәтіндердің үзінділерін дәйек ретінде келтіре отырып, діни төзімділікті жоюға, әрі діни негізде отбасылық қатынастарды үзуге үндейтін идеяларды насихаттауда.

Осыған орай олар ізгілікке шақыру қағидатын шетін көзқарасты тарату үшін қолданып, жамандықтан тыю ұстанымын адамды туған-туыстары мен қоршаған ортасынан, ұлттық және діни санасынан, ұлттық-рухани құндылықтардан оқшаулау үшін пайдаланады. Экстремистер исламдағы ахлаққа қатысты айтылған жамандықтан тыю қағидатын өздері «әділетсіз» деп таныған үкіметті, заңдарды, мемлекетті құлату үшін идеяның қуатты діни дәйегі ретінде бұрмалап қолданып отыр.

Сонымен қатар олар исламдағы «әл-уалә уәл-бараа» (достық және қатыссыздық) қағидатын өзіндік мағынасымен сенімдерінің ажырамас тірегі деп біледі. Мұндағы «достық» түсінігі Аллаға, Оның елшісіне, сондай-ақ барлық «таза исламды» ұстанғандарды дос тұту деген мағынаны береді. Ал «қатыссыздықтың» мағынасы – күпірлік еткендерді, көпқұдайшыларды, екіжүзділер мен бидғатшыларды, шариғатты ұстанбағандарды жек көру, олармен дұшпандық қатынастарда болу. Яғни радикалдар өздерінің діни сенімі мен көзқарастарын қабылдамағандармен барлық достық қатынастарды үзіп, оларға қарсы қолымен, тілімен және жүрегімен күрес жүргізуі қажет деп түсінеді.

Сондай-ақ шетін көзқарасты ағымдар «ат-таухид әл-хакимия» қағидатын ұстанады. Бұл қағидат бойынша барлық үкімдер тек Жаратушы тарапынан қабылданады. Ал егер үкім Алла түсірген заңмен шығарылмаса, олардың сенімі бойынша бұл күпірлік деп саналады. Сондықтан зайырлы немесе шариғаттан басқа заңнамалар негізінде өмір сүріп жатқан елдер экстремистер үшін «дар-уль-харб», яғни исламды қабылдамаған, әрі исламның таралуына қарсы тұрған мемлекет деп бағаланады.

Бүгінде мұндай пікірлерді әсіресе ғаламтор желісінде белсенді насихаттайтын тәкфіршіл ағымдардың бірі – «ДАИШ» ұйымы. Бұл ағымдардың насихаттап жүрген идеялары исламның шариғи қағидалары мен ұстанымдарына толығымен қайшы келеді. Сондықтан мұндай радикалды ұйымдардың діни-насихат жұмыстарына барлық ресурстарды пайдалана отырып, тосқауыл қою еліміз үшін аса маңызды.

Тәкфіршілер «біз тек Құран мен сүннетті басшылыққа аламыз, ал Құран мен пайғамбар сүннетінде мәзһабтар туралы ештеңе айтылмаған, ондай түсінікке дінде орын жоқ» деген идеяны алға тартады. Олар дәстүрлі исламда бұрыннан қалыптасқан мәзһаб түсінігіне қарсы шығып, дінге сенушілер арасында іріткі салып адастыруда. Тәкфіршілер әулиелерді құрметтеуді, бейіт басында Құран бағыштауды, жұлдыз-жорамалды, ырым-нанымдарды, ұлттық салт-дәстүрлерді «бидʼа» («дінге жаңашылық енгізу») деп есептейді. Ал дінге жаңашылық енгізген адамға «муртад» («діннен шыққан») деген айып тағып, кәпірге шығарады.

Тәкфіршілер мұсылман елдеріндегі өздерінің идеологияларына қайшы келетін билік басшыларына, сондағы құқық қорғау органдары мен құрылымдардың өкілдеріне қатысты «тәкфір» үкімін қолданып, ондай мемлекетті «тағұт» («пұтқа табынушы») деп атайды. Бүкіл қоғамды кәпірге шығарып, «тағұт» деп айыптағаннан кейін олар төмендегідей екі әдістің бірін қолданады:

1) «кәпір» деп айыпталған өз еліне қарсы «жиһад» («күрес») жариялау;

2) ислам мемлекетіне «хижрет» («көшу»).

Олардың бұл әдістері дәстүрлі ислам қағидаттарына сәйкес келмейді.

Дәстүрлі исламда «тәкфір» үкімін жариялау тәртібі бірқатар шарттарды орындауды қажет етеді. Сондай-ақ, тәкфір жариялау исламдық құқық саласындағы атақты ғалым-мүфтилердің құзіретіндегі іс. Тиісті деңгейдегі не білім жоқ, не өмірлік тәжірибесі жоқ кез-келген адам мұндай маңызды шешім қабылдай алмайды. Дәлелсіз «тәкфір» жариялау исламға тән сабырлық пен түсінушілік ұстанымына қайшы келеді. Радикалдар намаз оқымайтындарды кәпір санайды. Бес уақыт намаз оқу исламда парыз амалы. Дегенмен, намаз оқымаған адам дәстүрлі исламда кәпір емес, күнәһар болады.алланы жоққа шығару, басқа құдайларға сыйыну, пайғамбарды немесе Құранды жоққа шығару сияқты діни-сенім амалдары күпірлікке апарады.

Осыған орай, ислам ғалымдары «тәкфір» үкіміне байланысты: «Күпірліктің шариғаттағы мағынасы дінде айқын дәлелдермен белгілі болған нәрсені жоққа шығарып, оны мойындамау», – деген анықтама берген. Ал, Имам Нәуәуи: «Ақиқақат жолын ұстанушылар құбылаға бет бұрғандардың (яғни өздерін мұсылман санағандар) ешбірін жасаған күнәсі немесе нәпсісінің қалауына ергені үшін күпірлікке шығармайды», – деген пәтуа айтқан. Тәкфіршілік ұстанымдағы ДАИШ содырларының әрекеттері болса, дәстүрлі исламдағы аталмыш қағидаттар шеңберінен әлдеқайда шығып тұрғанын аңғартады.