3. Сабақ түрі: тәжірибелік


Жазылуы Айтылуы



бет3/40
Дата06.11.2023
өлшемі7.69 Mb.
#482488
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40
Әд.-өңд.-лат.т-Мейірбике-2-курс-лат.т

Жазылуы



Айтылуы



Оқылуы



Мысалдар



Аа
Bb
Cc
Dd
Ee
Ff
Gg
Hh


Ii
Jj
Kk
Ll
Mm
Nn
Oo
Pp
Qq
Rr
Ss
Tt
Uu
Vv
Xx
Yy


Zz



а
бэ
цэ
дэ
э
эф
гэ
га


и
йот
ка
эль
эм
эн
о
пэ
ку
эр
эс
тэ
у
вэ
икс
ипсилон
(игрек)
зета

а
б
ц, к
д
э
ф
г
украин г,
неміс h
и
й
к
ль
м
н
о
п
к
р
с, з
т
у
в
кс
и


з



ana
bis
acidum, costa
da
dens
folium
gutta
herba


internus
jejunum
kalium
lingua
musculus
nervus
os
pulvis
aqua
ruber
scapula, incisura
tinctura
ulna
vertebra
radix
synoestrolum
zygomaticus



Фонетика
Әріптер 2- ге бөлінеді: 1.Дауыстылар
2. Дауыссыздар
1. Дауыстылар – vocalеs (вокалэс) тіркестерінің оқылуы:
Дауыстылар: а,е,о,і, у,u
Дауыстылар екіге бөлінеді:

  1. Монофтонг: а,е, і,о,у,u

  2. Дифтонг: ае, ое, аu, еu

  1. Monophtongi дегеніміз – бір дауысты дыбыс.

  2. Diphtongi дегеніміз – екі дауысты дыбыстың бір дыбыс немесе бір буын болып оқылуын айтамыз.

Монофтонг:
Мысалы:
Аа [а] Ее [е]
Ana [ана]- тепе – тең Nomen [номэн] – аты
Ala [аля]- қанат Vеrtebra [вертевра]- омыртқа


Ii [u]
Internus [интернус] – ішкі
Peristeun [пэриостеун]- сүйек қабығы


Uu [y]
Ulna [ульна]- шынтақ сүйегі
Femur [фэмур] – сан сүйегі


Oo [o] Yy [u]
Os [os] – сүйек Oxy [окси] – қышқыл


Дифтонг: ae және oe – бір дыбыс болып оқылады [э]
Мысалы: aeger [эгер]- науқас
Synostrolum [синэстролюм] - синэстрол



Э
e
Егер екінші дауыстының төбесінде қос нүкте тұрса, олар бөлек оқылады.


Мысалы: aër [аэр]- ауа
Aloë [алоэ] – алой
Diploë [диплоэ] – диплоэ
au [ау] және eu [эу]- болып оқылады
Мысалы: Auris [аурис]-құлақ
Eucalyptus [эукалиптус]- эквалит
2.Дауыссыз – consanates.
a,o,u алдында тұрса
а, о, u дауыстылардың алдында
[к] барлық дауыссыздардың алдында
С сөз соңында
[ц]
e,i,y ae,oe алдында


Мысалы: medicina [мэдицина]- медицина;
cerebrum [церэбрум]- үлкен ми;
[ц]: caecum [цэкум]- соқыр ішек;
cystis [цистис]- қап, көпіршік;
coeruleus [целулеус]- көк
caput [капум]- бас
[к]: costa [коста]- бас
cutis [кутис]- қабырға
cranium [краниум]- бас сүйек
Дауыссыз дыбыстар екіге бөлінеді:

Монографтар диграфтар
b,c,d,f,g,h,k,l,m ch, th, rh,ph
n,p,q,r,s,t,v,x,z


Диграфтар дегеніміз – бір дыбыс болып оқылатын екі дауыссыздаодың тіркесін айтамыз. Диграфтар грек тілінен шыққан. 4 диграф бар: ch, th, rh, ph.
Мысалы: chronicus [хроникус] – созылмалы
diaphragma [диафрагма] – көк ет
thorax [торакс] –көкірек клеткасы
rhinitis [ринитис] – ринит
Кейбір әріптердің қосындысының ерекше оқылу ережесі бар – ngu, -su, -qu,-ti, -sch.
1. «ngu» әріптерінің қосындысы дауысты дыбыстар алдында орысша «нгв» болып оқылады.
Мысалы. Lingua – [лингва]- тіл егер дауыссыз дыбыстың алдында келсе қалай жазылса солай оқылады
angulus – [ангулус]- бұрыш
2. «su» әріптерінің қосындысы дауысты дыбыс алдында орысша «св» болып оқылады.
Мысалы: Suavis [свавис] – тәтті
3. «qu» - әріптерінің қосындысы орысша «кв» болып оқылады.
Мысалы: aqua-су
4. «ti» - әріптерінің қосындысы дауысты дыбыс алдында орысша «ци» болып оқылады:
Мысалы: Solutio [солуцию]- ерітінді дауыссыз дыбыстар алдында «ти» болып оқылады.
Мысалы: Nominativus – [номинативус]- атау, ал s, x әріптерінен кейін тұрса әр уақытта «ти» болып оқылады.
Мысалы: ostium [остиум] – кіру
mixtio [микстио]- араластыру.
«X» әріпі кс дыбыстардың қосылған үнін береді.
1. «х» [икс] болып айтылады
Мысалы: radix – [радикс] – түбір
«Z» әріптері з болып оқылады.
2. Мысалы: rhizomа – [ризома] – тамыр
Кейбір грек түбірінен шықпаған сөздерде «ц» болып оқылады.
Мысалы: Zincum [цинккум] – мырыш
10. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы. 31 мин (35%)


І топ тапсырмалары
Әліппеде әрбір әріптің өзінің орны бар. Әр санды әріппен ауыстырып, сөз шығарыңыз:


9 14 22 9 1 5 19 20 9 14 13 5 4 9 3 9 14 1 22 9 1 19 9 14 5 12 9 14 7 21 1 12 1 20 9 14 1.


ІІ топ тапсырмалары
Терминдердегі бірінші әріптерінің дауысты дыбыс немесе дауыссыз дыбыс екендігін анықтап, 2 бағанға бөліп жазыңыз:
ála major
cránium párs
árcus postérior
cáput profúndus siníster inférior
vértebra thórax supérior déxter
extérnus forámen
crista hómo
intérnus

Дауысты (vocalеs)

Дауыссыз (consonantеs)

































Сұрақтар:

  1. Латын тілінің даму тарихы.

  2. Әліппесі: жазылуы, оқылуы.

  3. Диаграфтар: анықтамасы, жазылуы, оқылуы.

  4. Дифтонгтар: жазылуы, оқылуы.

  5. Термин дегеніміз не?

  6. Медициналық терминдердің бөлінуі



11. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%)
Тест
1. Латын тіліндегі дауыстылар саны:

    1. 5

    2. 6

    3. 2

    4. 3

    5. 4

  1. Диграфтың анықтамасы:

    1. бір дыбыс болып қалатын екі әріп тіркесі

    2. үш әріп тіркесі

    3. әр түрлі болып оқылатын екі әріп тіркесі

    4. екі әріп тіркесі

    5. бір әріп тіркесі

  2. Сөз соңында «с» әріпінің оқылуы:

    1. [с]

    2. [ц]

    3. [к]

    4. [з]

    5. [кс]

4. «Charta» сөзі ... болып оқылады.

  1. [сарта]

  2. [хорто]

  3. [корто]

  4. [карта]

  5. [харта]

  1. Латын әліпбиіндегі әріптер саны:

  1. 20

  2. 25

  3. 24

  4. 27

  5. 28

  1. «ngu» тіркесінің (нгв) оқылуы:

  1. қатаң дыбыстар алдында

  2. сөз соңында

  3. дауыссыздар алдында

  4. сөз басында

  5. дауыстылар алдында

  1. (ф) дыбысы мына әріптермен беріледі:

  1. «f» және «rh»

  2. «f» және «ph»

  3. «p» және «ph»

  4. «p» және «rh»

  5. «r» және «rh»

8. «s» әріпінің дауыстылар арасында оқылуы:

  1. с

  2. ц

  3. к

  4. з

  5. кс

9.«с» әріпі е, і, у, ае,ое алдында оқылады:

  1. [с]

  2. [ц]

  3. [к]

  4. [з]

  5. [кс]

10. һ әрпінің оқылуы:

  1. қазақ (ғ)

  2. латын (j)

  3. қазақ (з)

  4. орыс (к)

  5. украин (г)

12. Сабақты қорытындылау. 2 мин 2%)
Студенттердің білім деңгейін бағалау. Әр студентке сабақта алған бағасы айтылады, жіберілген кемшіліктер талқыланады.
13. Үйге тапсырма беру. 2 мин (2%)
Латын тілі тарихы, терминология бойынша 10 тест құрастыру.
Н-1 §5 сөздерді олардың транскрипциясымен бірге жазу, оқу.

2 сабақ




1. Сабақтың тақырыбы: Екпін қою ережесі.


2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%)


3. Сабақ түрі: тәжірибелік


4. Сабақтың мақсаты:

  • Оқыту: оқушылардың тәжірибелік білімін анықтау, түрлі жаттығулар, тест жұмысы арқылы білімдерін пысықтау, тереңдету.

  • Тәрбиелік: еңбекке, ұқыптылыққа тәрбиелеу

  • Дамыту: оқушылардың ойлау қабілетін, сұрақтарды дұрыс жауап беруге қалыптастыру.



5. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: интерактивті тақта, ноутбук
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест тапсырмалары.
б) оқыту орны: латын тілі дәрісханасы


6. Әдебиеттер:

  • Негізгі:

1. Ю. И. Элементы латинского языка и основ медицинской терминологии: Учеб. -2-е изд., доп. –М.: Медицина 2001
2. Латинский язык и основы медицинской терминологии: учеб. для мед. вузов/под ред. Щульц Ю.Ф. -М.:Б.и;1993
3. М.Д. Машковский. Лекарственные средства. Пособие для врачей.-15-е изд.. перераб. испр. и доп. –М.: РИА «Новая волна»: Издатель Умеренков, 2008

    • Қосымша:

1. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии: учебное пособие/ под ред. Д.А. Харкевича.-4-е изд.,испр. и доп. –М.: Медицинское информационное агенство, 2005
2. Д.А. Харкевич. Фармакология: учеб. для вузов. -10-е изд., испр. и доп.
-М.: ГЭОТАР –Медиа, 2008
3. П.Х. Попандопуло. Общая рецептура: учебно-метод. пособие. Шымкент: Б. и., 2001

    • Сөздіктер:

1. А. Рақышев. Анатомиялық терминдердің сөздігі. Алматы. Рауан, Демеу, 1994 ж.
2. Т.Г. Казаченок. Фармацевтический словарь. Минск, 1977
3. Дворецкий И.Х.. Латинско-руский словарь: ок 50000 слов. -3-е изд.., испр. –М.: Русский язык, 1986

  1. Бабичев Н.Т. Словарь латинских крылатых слов: 2500 единиц

М.: Русский язык, 1982

  1. Ж.К. Ермахан. Тәнтану атауларының латынша-қазақша-орысша тақырыптық сөздігі. Алматы: Ана тілі, 1996





Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет