Тұздық-тоғызқұмалақ ойынында құмалақ ұтудан басқа ойында бір рет отау ұтып алуға болады. Бұл ережені «тұздық »деп атайды.
Атсырау-тоғызқұмалақ ойынында ойыншылардың бірінің отауларындағы құмалақты бірінші тауысып алып ,жүріссіз қалуы «атсырау» деп аталады.
Мәдениет – адамзаттың қоғамдық-тарихи тәжірибе жинақтау барысында түзілген материалдық және рухани құндылықтарының жиынтығы.
Даму – табиғатта, қоғамда және адамның түйсінуінде төменгіден жоғары сатыларға өтудегі қимыл-қозғалыстардың, құбылыстардың, өзгерістердің жалпылама үдерісі .
Дене дайындығы – таңдап алынған спорт түрінің әдістемелік ерекшеліктерінің талаптарына сай жүзеге асырылатын арнайы мамандандырылған үдеріс .
Үйрету– ең алдымен тәрбие берудің білім беру элементтерін меңгеруге арналған педагогикалық үдеріс .
Әдіс – оқыту-тәрбиелеу үдерісінің маңызды міндеттерін жүзеге асыруға бағытталған педагогикалық іс-шаралардың ауқымды жүйесінің ұйымдастырулығы мен мақсаттылығын қамтамасыз етудің жолы, амалы.
Әдістемелік амал – педагогикалық үдерістің жекелей мәселелеріне таңдаулы ықпал етуге мүмкіндік беретін әдісті қолданудың жекелей жолы .
Күш – адамның сыртқы кедергілерді жеңе алу қабілеті немесе оған бұлшық ет ширығуы есебінен қарсы тұра алу қабілеті.
Ұлттық мәдениет – халықтың басқа халықтармен өзара байланысы нәтижесінде алынған және өзіндік дамып-жетілуінде (соның ішінде этностық) тіршіліктің барлық салаларында белсенді қолданылатын рухани-өнегелі, материалдық, қоғамдық-саяси, технологиялық, ғылыми, философиялық, этикалық, әсемдік және басқа құндылықтарының барлық тарихи жиынтығы.
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Халықтың қайнар ойларынан нәр алып, өскелең ұрпақтың игілігіне жараған, адамзаттың ақыл-ой қабілеттерін дамытуға негізделген рухани құндылықтардың бірі - зияткерлік ойындар. Оның - жеке тұлғаның шығармашылық қасиеттерін дамытып, өзін-өзі қалыптастыруында маңызы зор. Шахмат, тоғызқұмалақ, дойбы және го секілді ойындар - тек қана спорт, өнер, ғалым ғана емес, олар жасөспірімдерді тәрбиелеудің маңызды құралы.
