Абай шыєарма шыєармасын оќыту
жүктеу/скачать 337 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Заман адамы
| І. Азаматтық лирика
1. Заман келбеті «Жасымда ғылым бар деп ескермедім» өлеңінен кейін Абайдың өзін ақын ретінде танып, осы жолға ден қойған шағында (1886ж.) жазған өлеңдерін саралап, тексеріп қарасақ, «негізінен қалың елі қазағының» тағдырын ойлап толғанудан, ұлтжандылық сезімнен туған лирикалары екенін көреміз. «Бұзылып шайтн өрнек тапқан» заманына қарап қайғырады, халқының болашағын ойлаған ақынның арманы да ұлғая түседі. Абай өзіне және халқына «біз қандай елміз, біз де көңіл жұбанар не бар?» деген сұрақ тастайды да, ал көріңдер дегендей, еңбексіз, білімсіз, арын сатқан қулық-сұмдықты бағып, береке-бірлігі кеткен заманның бейнесін береді. Біз де осы тақырыптағы өлеңдері мен қарасөздерінен Абай заманының келбетін көреміз. Бұл шығармалар-өз заманының болмысынан туған шыншыл да сыншыл туындылар.Осы тақырыпты өту барысында оқушылардың әдебиет теориясынан түсініктерін кеңейтеміз.Бұл тақырыпта өтілетін өлеңдер мен қарасөздер; «Қартайдық,қайғы ойладық,ұйқым сергек» (1886) «Қартайдық,қайғы ойладық,ұлғайды арман» (1886) 3. «Қалың елім,қазағым,қайран жұртым» 1886) 4.«Байлар жүр жиған малын қорғалатып» (1886) 5.Көілім қайтты достан да,дұшпаннан да»(1886) 6.Бай секілді»(1890) 7.2.3.11.24.-қарасөздері. 2. Заман адамы «Сабырсыз,арсыз,еріншек, Көрсе қызар,жалмауыз». Екінші тақырыпты «Заман адамы»атауды жөн көрдік.»Заманына сай адамды» дегендей, Абай заманының өмір шындығы тудырғанйСабырсыз,арсыз,еріншек»,»бойы бұлғаң»,»кеселді пысық»,»қулар»мен екі жүзді болыстардың сатиралық бенелер жасалды.Бұлар-жеке адамның бейнесі емес,әлеуметтік топтардың Бұлар өз заманының айнасы әр өз заманының қлы да.Өмірінің соңғы шағында жазған мына бір шешендік толғау түріндегіөлеңінде Абай: Әркімді заман сүйремек, Заманды қай жан билемек Заманға жаман күйлемек, Замана оны билемек,- Деп, заман мен адамарасындағы қарым-қатынастыпәлық тұжырымынжасайды Осыған оқушылардыңназарын аударып,Абай жасаған заман адамының бейнесінен тәлім алатындай, тәрбиелік жағына көңіл бөлуіміз қажет. Өлеңдерді талдағанда сатиралық бейнелерді жасауда ақынның тіл шеберлігін,сөз саптасын нақты мысалдармен ашамыз. Әдебиет теориясынан сатира туралы ұғымдарын кеңейтіп,өлең құрылысын анықтаймыз. Бұл тақырыпта өтілетін өлеңдері: 1.Сабырсыз,арсыз,еріншек» (1886). 2.Бойы бұлғаң»(1892). 3.Болыс болдым,мінекй»(1889). 4.Мәз болады болысың»(1889). жүктеу/скачать 337 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|