Агротехнология кафедрасы
жүктеу/скачать 399.5 Kb.
|
| Итбүлдірген (Қызылжидек Vaccіnum vіtіs-іdeae) – қаражидек туысына жататын шала бұта. Қазақстанда Көкшетауда, Алтайда аралас орманда, қылқан жапырақты ағаштардың арасында өседі. Биіктігі 2,5 – 25 см. Сопақша келген, етженді мәңгі жасыл жапырақтарының ұзындығы 5 – 27 мм, ені 3 – 12 мм. Гүлі солғын қызғылт, шашақ гүлшоғырына топталған. Мамыр – маусым айларында гүлдеп, тамыз – қыркүйекте жеміс береді. Ашық түсті қызыл жемісі жеуге жарамды келеді. Итбүлдірген. жемісінің құрамында 8 – 12% қант және органикалық қышқылдар, глюкозидтер, вакцилин, т.б. заттар бар. Жемісі жақсы сақталады, тосап, маринад дайындалады, кондитер өнеркәсібінде пайдаланады. Жапырағында 5 – 7% арбутин, глюкозид, флавонол, илік заттар болады. Жапырақтарын суға қайнатып, ревматизмге қарсы және несеп айдауға қолданады. Гүлінен ара бал жинайды.[1]
Бүйрек аурулары, ревматизм, подагра, туберкулез ауруларын қарсы қосымша емі ретінде қолданылады. Жемісінін шырынын гипертонияда, невроз, және жүкті әйелдердің аемиясына қарсы ем болып табылады. « » 2019 ж. № Хаттама Кафедра меңгеруші__________ Абеуов С. К. С. ТОРАЙҒЫРОВ АТЫНДАҒЫ ПАВЛОДАР МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ Агротехнология кафедрасы Пән: Жидектану № 6-Емтихан билеті Қара қарақат аурулармен және зиянкестермен күресу Қарақарақатқа ауру және зиянкестер көптеген шығын әкеледі, және дұрыс баптау жұмыстары жүргізілмесе дақыл жылдам ескіріп кетеді, бұталары сола бастайды. Әсіресе қарақарақат үшін бүршік кенелері (олар вирустық індет жапырақтарды бұйралануға әкеледі); американдық ақұнтақ жапырақ пен жидекті зақымдайды. Қыстайтындар (биттер, саңырауқұлақ аурулары)-препарат пайдалану жолдары: ДНОК, 40 %-ды сұйық препараттар Нитрафен,60 % Бүршік кенесі, ақ ұнтақ- Зақымданған бүршіктерді алып тастау Бұйралану- Зақымданған бүршіктерді алып тастау немесе бұталарды қырқу Кеміргіштер, қан көбелек, құмыты, ақұнтақ, теңбілдену- 30 % к.э. Карбофос + хлорлы – мыс қышқылы; күл тұнбасы; қыша тұнбасы; сиыр қиы мен сабан қоспасы тұнбасы Кенелер, саңырауқұлақ аурулары- к.э. Карбофос + хлорлы – мыс қышқылы Мөлдір көбелек, құмыты, қан көбелек, саңырауқұлақ аурулары- Зақымдалған сабақтарды жинап өртеп жіберу, түскен жапырақтарды жинау; бұта түбін жапырақпен 8–10 см биіктету Көк жидек өсіру агротехникасы Қарақат өсіруде жақсы, өйткені ол іс жүзінде зиянкестер мен аурулардан қорғауды қажет етпейді. Оның талабы (кейде оны орындау қиын) тағы бір ерекшелікте. Көкжидек тек қышқыл топырақта өседі, мұнда рН = 3,5-5,0. Тағы бір қызықты ерекшелігі бар. Көкжидек тамыр жүйесінің тасқынына шыдай алмайды, бірақ тамыр жүйесінен 30-50 см қашықтықта орналасқан жер асты суларының биіктігінде тыныш өседі. Тағы бір ерекшелігі. Мәдениет басқа дақылдар ұзақ уақыт бойы өскен топырақты, әсіресе ұзақ мерзімді органикалық тыңайтқыштарды қолдана отырып, төзбейді. Ұзақ уақыт бойы басқа дақылдар қолданбаған қараусыз қалған учаскелерді қолданған дұрыс. Бұл ерекшелік көкжидек тамырларында микоризаның дамуымен байланысты. биғи жағдайда көкжидектер шымтезек және құмды, батпақты жерлерде өседі, жоғары (олар қышқылданған) органикалық құрамы жоғары. Көкшидек үшін өз аймағында, әсіресе бейтарап қышқылдығы бар аймақтарда тиісті жағдай жасау үшін тамыр жүйесі аймағында топырақты жасанды қышқылдандыру қажет. Көкжидектің астында 60x60x50-80 см өлшемдері бар қону шұңқыры дайындалады. Төменгі жағында жоғары дренаж орналасқан. Шымтезек батпақты жерлерде шымтезекпен 1: 1 топырақ қоспасы дайындалуда. Сіз қылқан жапырақты үгінділер, күкірт, бір шұңқырға 60 г артық емес, құмды шымтезекке қосуға болады. Топырақ қоспасының қышқылдығын лакмус немесе индикаторлық жолақтармен тексеру ұсынылады. Көкжидектер жаңа аумақтарды алған кезде өсуге бейім. Сондықтан бұталар 0,8-1,4-1,5 м қашықтықта отырғызылады. Егінді жаңа жерде қалыпты егу үшін тамырларға микоризаның қажеттілігін ескере отырып, көшеттерді жабық тамыр жүйесі бар контейнерлерде сатып алу керек. Сатып алу кезінде сіз көкжидек көшеті бар контейнердің жаңадан отырғызылғанын тексеріп алуыңыз керек. Нағыз контейнер көшеті контейнерге тығыз отырады. Жаңадан отырғызылған тамырларда микоризасыз болуы мүмкін, демек ол тамыр алмайды, әсіресе жасанды түрде жасалған қышқыл топырақта. Отырғызу алдында көкжидек көшеттері бар контейнер су ыдысына 10-20 минутқа түсіріледі. Контейнерден бос. Тамырлар топырақтан мұқият босатылады, түзетіледі. Көкжидектерді отырғызудан кейінгі екінші жылы бастайды. Минералды тыңайтқыштар көктемде 2 рет енгізіледі. Органиканы таңу үшін қолдануға болмайды. Бірінші жоғарғы киім бүйректің ісіну фазасында және 1,5 айдан кейін қайта жасалады. 15-20 г нитрофоска немесе кемира, екі жылдық бұтаның астына әкеліңіз. Ұрықтану коэффициенті жыл сайын 1,2-2,0 есеге өседі. Топырақтың қышқылдығы жыл сайын бақыланады. Ол рН = 5,0 дейін жоғарылағанда минералды тыңайтқышқа құммен араласқан күкірт қосылады немесе тамырдың астына қышқылдандырылған сумен суарылады. Топырақты қышқылдандыру үшін кейде қиярдан қалған тұзды ерітінді қолданылады. Көкжидек бұталарының астындағы топырақты жыл сайын қылқан жапырақты қалдықтармен немесе инелермен (олар қышқыл болғандықтан) мульчирование жасаңыз. Екінші жоғарғы тұздықпен олардың құрамына кіретін микроэлементтер немесе күрделі минералды тыңайтқыштар қосылады7 Штамбты отырғызу штамбты өсімдік-бұл топыраққа жабысқан таяқ сияқты көрінетін, артық бұтақтары жоқ, тегіс діңі бар өсімдік, ал жоғарғы жағында төмен қарай түсетін жапырақтар немесе доп тәрізді үлпілдек тәж Стандартты ағаштар мен бұталардың гүлденген түрлері өте әдемі көрінеді. Бұл пішінге екі жолмен қол жеткізуге болады: бүйірлік қашу жоқ тегіс магистральға егу және арнайы шаш қию арқылы. Стандартты өсімдіктердің биіктігі әр түрлі болуы мүмкін, бірақ олар әдетте бір жарым-екі жарым метрге жетеді. Алайда, кейде биіктігі бес метрге жететін үлгілер бар. Мұндай өсімдік түрлері жылдың кез келген уақытында — ең ерте көктемнен күзге дейін тартымды. Жаз мезгілінде ағаштар мен бұталарда керемет гүлдер гүлдеп, жемістер пайда болады. Мұндай ағашты өз қолыңызбен жасау үшін бірнеше қарапайым ережелерді сақтау керек: отырғызу үшін көшет дұрыс таңдалуы керек және оның тегіс тегіс діңі болуы керек; өсімдікті отырғызғаннан кейін оны металл қазыққа байлау керек; өсуден басқа ағаштың жоғарғы жағы қажетті биіктікке жеткенше тірекке байланады; қажетті биіктікке жеткеннен кейін шыңды бекіту керек. « » 2019 ж. № Хаттама Кафедра меңгеруші__________ Абеуов С. К. С. ТОРАЙҒЫРОВ АТЫНДАҒЫ ПАВЛОДАР МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ Агротехнология кафедрасы Пән: Жидектану № 7-Емтихан билеті Қызыл қарақатты отырғызу Көктем - бұл қызылжидекті қосатын жидек бұталарын отырғызу үшін ең жақсы уақыт емес. Күз - бұл үшін қолайлы уақыт, өйткені жылдың осы уақытында көшеттермен ешқандай проблемалар болмайды, жұмысты жүргізуге уақыт аралығы едәуір кең болады және бәрін жүгіру арқылы жасаудың қажеті жоқ. Алайда күзгі отырғызу ерте қыста болатын аймақтарда мүмкін болмауы мүмкін, өйткені отырғызылған көшеттер аяз басталғанға дейін тамыр жайып үлгермеуі мүмкін, сондықтан олар қыста немесе келесі көктемде өлуіне кепілдік береді. Қызыл қарақат көшетін көктемде ашық жерге отырғызу үшін, көшеттің бүршігі әлі гүлдеп үлгермеген, бірақ жер еріген уақытты таңдау керек. Еліміздің әртүрлі аймақтарында бұл уақыт сәуірге немесе мамырдың басына сәйкес келеді. Егер көшеттерде жапырақтар пайда болса, онда тамырлау нашарлайды. Ауа-райының жылынуымен жас бұталардың тіршілік ету деңгейі төмендейді, әсіресе ашық тамыр жүйесі бар көшеттерде, және бұл кезде тамыр стимуляторынсыз отырғызу көп жағдайда сәтсіз аяқталады. Көбінесе бағбандар бақтың ауласында қоршаудың жанында орын беріп, қалдық қағидасы бойынша қызыл қарақат отырғызады. Мұндай тәсілмен жақсы өнім күтуге болмайды. Қызыл қарақат отырғызу үшін ашық күнді, салқын жел мен сызбасыз жақсырақ бөлу керек. Оны ғимараттарға немесе құрылыстарға тым жақын жерге отырғызбаңыз, оңтайлы қашықтық 1,5-2 м құрайды. Қызыл қарақат жақсы өседі, егер сіз оны шашыраңқы күн сәулесі түсетін бос тәжі бар аласа ағаштардың қасына отырғызсаңыз. Қарақат топырағы борпылдақ, тыныс алатын және орташа ылғалды болуы керек. Бұл дақылға бейтарап қышқылдығы бар құнарлы топырақ қолайлы. Су топырақта қалмауы керек, оның артық мөлшері қарақат ауру тудырады. Сондықтан бұл бұтаны отырғызуға арналған ойпатты, сазды және батпақты жерлерді таңдау мүмкін емес. Жер асты сулары 1 м-ден кем емес тереңдікте жатуы керек. Егер бұл көрсеткіш ұсынылғаннан аз болса, онда бұта отырғызбас бұрын жасанды жағалау жасау керек. Көптеген бақша дақылдары қызыл қарақат үшін өсімдікті ретінде қолайлы: көкөністер; жасыл; сидераттар; бұршақ тұқымдастар; жарма; гүлдер. Сіз қарлыған немесе таңқурайдан кейін қызыл қарақат отырғыза алмайсыз, бұл бұталардың жалпы жаулары бар - зиянкестер және ұқсас аурулармен ауырады Таңқурай бұталарын қалыптастыру және қырқу Таңқурай бұталарына тіреу қажет: қатарлап отырғызған жағдайда шпалер, ал бұталап отырғызғанға – шыбықтар. Шпалерлердің және оларға өскіндерді бекітудің бірнеше түрі кездеседі, бірақ олардың бәріне де шеткі бекіту діңгегі, қосалқы шыбықшалар және сым қажет. Діңгектердің диаметрі 8–10 см болуы керек. Темір құбырларды бекітер алдында битуммен өңдеу керек, ал ағаш діңгектерді – мыс купоросы қоспасымен өңдейді. (10 л суға 200 г препаратты қосып 2–3 күн ұстайды). 2,2–2,5 м діңгектерді 70 см топыраққа отырғызады. Әрбір діңгектің арасы – 10 м. Шпалер ретінде кәдімгі сымды, армирленген полиэтиленді жіпті (шпагатты) пайдалануға болады. Шыбық бекітудің бірнеше әдістері мен нобайлары бар. Мысалы, кейбір жағдайларда шыбықты бұтаның ортасына қағады да, әрбір өркенді 0,5–0,6 және 1,2–1,4 м биіктікте қысып буады. Шыбықтарды көршілес бұталардың арасына орналастырып, көлденеңдеп байлайды. Егер арқалы – шыбықты әдісті пайдаланатын болса, жеміс салатын және жас өркендерді бөліп бекітеді: жеміс салатын өркендердің ортасына шыбықты орналастырса, жас өркендерді – шыбық айналасына бекітеді. Тірнеуіш шыбықтарға өркендерді шпагатпен полиэтиленді лентамен, қысқаштармен бекітеді. Шыбық пен тартылған сымдарға 2–3 өркенннен бекітуге болады. Тартылған сымға шпагатпен байланады. Байлау үшін бекіткіш скоба, пластинкалар да пайдаланады. Бұталардың биіктігі 1,8 м аспауы керек, себебі бұдан биік болған кезде өнімді жинау мүмкіндігі қиындап кетеді. Егер бұта түрлері иректеліп қалыптасса, онда өркендер биіктен төменге қарай ауытқып отырады. Егер бұта биіктіктері әртүрлі болса, онда биік сабақтарды тік сақтап қалтыруға болады, бірақ бұта ұшын иіп, оны сымға немесе тірегіш шыбыққа бекітіп қояды. Итбүлдірген биологиясы жүктеу/скачать 399.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|