Ахмеди ысқАҚов қазіргі қазақ тілі морфология
жүктеу/скачать 2.43 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- -дай, -дей, -тай, -тей
- -дық, -дік, -тық, -тік
| -ыншы (-інші) қосымшасы кез келген есептік сан-ға жалғанып, реттік сан есім жасайды: екінші, оныніиы, отыз жетінші, жузінші, жуз жиырма алтышиы т. б.
-ау (-еу) қосымшасы бірден жетіге дейінгі есептік сандарға жалғанып, жннақтау сан есім жасайды: біреу, екеу, ушеу, төртеу, бесеу, алтау, жетеу. -дай, -дей, -тай, -тей косымшалары арқылы есептік сандардан болжалдық сандар жасалады: отыздай, елу-дей, қырықтай т. б. -дан, -ден, -тан, -тен, -нан, -нен косымшалары (жа-тыс септіктің мәні өзгерген формасы) арқылы есептік сандардан топтық (топтау) сандар жасалады: алтыдан, жетіден, он төрттен, оннан, сексеннен, алпыстан т. б. Есептік сан есімдерден сан есімнің өз қурамында қа- лып отыратын жаңа формалар синтаксистік тәсілдің мынадай жолдары арқылы жасалады: Дара есептік сандардың өзара тіркесуі арқылы күрделі сан есімдер жасалады: Он бір, отыз төрт, жуз қырық жеті, бір мың тоғыз жуз сиіпыс үш т. б. Дара я күрделі есептік сан есімдердің косарланып айтылуы арқылы болжалды сан есімдер жасалады: бес-алты, он-он бес, қырық-елу, жиырма-отыз, үш-төрт, он бес-он бес, екі жуз-екі жуз т. б. 3 Есептік сан есімдерге басқа сөз таптарына тән кейбір сөздердің тіркесіп айтылуы аркылы не болжал-дык, не бөлшектік сан есімдер жасалады: жуз қаралы, он шақты, отыз шамалы, жердің төрттен бірі, жумыстың уштен екісі т. б. Есептік сан есімдерден басқа сөз таптарына ауысып отыратын жаңа формалардың морфологиялық тәсіл бо-йынша жасалуына мынадай қосымшалар катынасады: -дық, -дік, -тық, -тік косымшалары аркылы есептік сан есімдерден әрі зат есім, әрі сан есім ретінде қолда-нылатын жаңа сөз жасалады: екілік, төрттік, бестік, он-дық, сегіздік, тоқсандық, жүздік, мыңдық т. б. жүктеу/скачать 2.43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|