Ахмеди ысқАҚов қазіргі қазақ тілі морфология

Топтық сан есімдер есептік, жинактық, болжалдык сан есімдерге, казіргі кезде шығыс септікке тән грамма-тикалық мағьшадан біржола кол үзген -дан (-ден, -тан, -тен) аффиксін қосу аркылы жасалады да, біркелкі зат-тар мен құбылыстардын сан мөлшерін топтап көрсете-ді. Мысалы: Бір түн отырып ел адамдарын төрттен, бестен жиып алып, барлығына бір түрлі іс тапсырған (М. Әуезов); Жүз-жүзден июғырланып аттанган жігіт-тер Амантай қосын айнала қоршаған кезде, туды Темір-бекке үстатып, Амантай да атқа мшді (С. Мұқанов).

Морфологиялық қүрамы жағынан топтау сан есімде-рі дара да, күрделі де болады. Дара түрі екіден, оннан, отыздан, жүзден, мыңнан сиякты жеке сөздермен айтыл-са, күрделі түрі он бестен, жиырма үіитен, қырық екіден деген сияқты сан есімдердің тіркесіп келуі арқылы не-месе үш-үіитен, бес-алтыдан., жиырма-отыздан сияқты қосарланып келуі арқылы айтылады.

Топтық сан есімдерге сөз түрлендіретін формалар да, сөз тудыратын формалар да қосылмайды.

Болжалдық сан есімдер — белгілі бр заттар мен құ-былыстьің сан мөлшерін дәл атамай, тұспалдап кана ша-мамен атайтын сөздер. Мысалы: Алты совхозға келетін. тракторлардың ғана саны үш жүздей (С. Мұканов); Базаралының щ сында бес-алты кісі қалған (М. Әуе-зов).

Болжалдык. сан есімдер морфологнялык. тәсіл арқы-лы да, синтаксистік тәсіл арқыльі да жасалады. Олар, біріншіден, есептік сан есімдерге әр түрлі қосымшалар жалғану аркылы жасалса, екіншіден, не еселтік сан ссімдердің өзара косарлануы арқьілы, не есептік сан есімдер мен жинақтық сан есімдердің қосарлануы ар-кылы жасалады.

Болжалдық сан есімдердін морфологиялық жолмен жасалуына мынадай жұрнақтар қатысады.

0. 
   -дай, -дей, -тай, -тей жұрнақтары біріншіден, есеп-