Айдын Мядятоьлу Гасымлы дцнйанын таъы тцркляр бакы – 2005 Ичиндякиляр


ЫЫЫ ФЯСИЛ Тцрклярин тарихи миссийасы



бет11/16
Дата02.07.2016
өлшемі1.39 Mb.
#173108
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
ЫЫЫ ФЯСИЛ

Тцрклярин тарихи миссийасы
Дцнйа вя Тцркляр
Инсан йаранандан дцшмянчиликля гаршылашыб. Бу дцшмян илк юнъя Шейтан идися, даща сонра Шейтана гардаш Габил гошулду. Габил Щабили юлдцрдц. Беляликля фярглилик йаранды. Фярглилик кюлялик, кюлялик гулдарлыг, гулдарлыг ися арсызлыг, яхлагсызлыг йаратды.

Горху вя инамсызлыгла йола чыхан Инсан йени дцшцнъя вя идарячилик формалары иъад етди. Инсанлар бир-бирлини юлдцряряк, бир-бирини кюля едяряк вя нящайят, бири аьа, бири гул олана гядяр чарпышараг вурушду, цст Инсан, орта Инсан, алт Инсан формалашдырды. Бу дцзян беля давам едя-едя, нящайят, «Биряляр Филляри» удду, иргчилик йаранды.

Щялялик дцнйа тарихшцнаслыьынын гябул етдийи илк дювлят сайылан Шумерлярдян тутмуш Елам, Мисир, гядим Анадолу, Асур, Мидийа, Йунан, Рома, Чин, Щинд, Етрцск вя гядим Эерманлара, илк динлярдян тутмуш бялли башлы динляр олан Буддизм, Щиндуизм, Мусявилик вя Христианлыьа гядяр бяшяр тарихиня бялли бцтцн дювлят вя динлярдя инсанлар синифляря бюлцнмцш, инсанлыг бу вя йа диэяр дяряъядя ашаьыланмышдыр. Инсанлар аьалара вя кюляляря бюлцнмцшдцр.

Дцнйа тарихинин щяр сящифясиндя бу вя йа диэяр дяряъядя йери олан Тцрклярин цч гитядя мин беш йцз иллик щакимиййяти дюняминдя кюлялик олмамышдыр. Яксиня, Тцркляр юзляриндян даща чох щакимиййятляри алтына алдыглары халглара фювгалядя парлаг дюврляр йашатмышлар. Онлар йалныз айры-айры халглары щакимиййятляри алтында сахламагла йетинмиш, онларын нормал щяйат тярзляриня, адят-яняняляриня, динляриня щюрмятля йанашмыш, щятта онларла гайнайыб гарышмыш вя буэцнкц суперетнос олан йени Тцркляри мейдана эятирмишляр.

Щалбуки буэцнкц Авропа мядяниййятинин бешийи сайылан Рома императорлуьунда кюляляр щятта алятляр синфиня аид едилмишляр. Рома идеологларына эюря алятляр цч гисмя айрылыр. Сяссиз алятляр – арабалар, сюз сюйлямяйян алятляр – щейванлар вя сюз сюйляйя билян алятляр – кюляляр.

Тарихин дырнагарасы «мядяни» халгларындан фяргли олараг тарихин щеч бир дюняминдя Тцркляр юзляриня гул сахламамыш, цзярляриндя щаким олдуглары халглардан гул кими истифадя етмямишляр. Юзляри дя щеч кимя гул олмаг истямямишляр. Щятта ярябляр тяряфиндян ясир алынараг хилафятин мяркязиня эятирилян вя «мямлцк» адландырылан Тцркляр аз заман кечмямиш щакимиййяти яля алмыш – «Мямлцк Тцрк дювляти» йаратмышлар.

Тарихдя Тцрклярдян башга Щязряти Адямдян бу эцня гядяр пара иля сатын алынан ясирлярин султан олдуьу щеч бир йердя эюрцнмямишдир.

Миладдан юнъя биринъи минилликдя Загрос даьлары ятрафында йашайан юн Туранлылар юзлярини Перслярдян фяргляндирмяк цчцн юзляриня «Ари» – Тямиз, персляря ися «чиркли» дедиляр. Эерчякчи дцшцнъяляри, яхлаги ясаслара баьлылыглары, дини дуйьуларынын гцввятли олмасы бахымындан юзлярини «Ари» адландыран юн Туранлылар дювлят гурдуглары бир дюнямдя персляр щяля гябиля дюврцнц йашайырдылар. Миладдан юнъя доггуз йцзцнъц иллярдя Туранлыларын горхусундан эцнейя доьру кюч едяряк Перс императорлуьу гуран фарслар даща сонра Туран мядяниййятинин бир чох цнсцрляри иля йанашы, «Ари» сюзцнц дя мянимсяйяряк юзцнцнкцляшдирдиляр вя даща сонра сюзцн илкин мянасыны тамамиля дяйишдиряряк она иргчилик дону эейдирдиляр. Нящайят, бу сюз Авропалыларын цстцн ирг иддиаларынын тямял дашына чеврилди.

Гядим Тцрклярдя «Айдан ары, судан дуру» кими «тямзлик, паклыг» анламында олан «Ари»лийи юзцнцнкцляшдирян, аьа-гул тенденсийасыны сахлайан персляр юн Туранлылардан фяргли олараг юз яхлаги чинкинликляриндян ял чякмяйяряк щятта ян али сайылан ханядан цзвляри беля аиляичи евлилийи – баъы, гардаш, ата гыз евлянмялярини сахладылар вя буна да «тямиз» ган ады гойдулар.

Юн Туранлылардан сонра тарих сящнясиня чыхан Щунлар, Эюйтцркляр, Гараханлылар, Гязнявиляр, Сялъуглулар, Атабяйляр, Моьоллар, Османлылар, Гарагойунлулар, Аьгойунлулар, Теймуриляр, Сяфявиляр вя с. кими Тцрк императорлугларында чох ъидди яхлаги аиля дисиплини щюкм сцрмцш, Рома императорлуьундакы кими аьа-гул мцнасибятляри олмамыш, йалныз саваш ясирлийи вя гябиля табелийи олмуш, щеч бир ирги айрысечкилийя йол верилмямишдир.

Тарихин щеч бир дюняминдя Тцркляр саваш ясирляри иля Ассурлулар кими – яля кечирдикляри дцшмянин дярисини сойуб зябт етдикляри шящярин гапысындан асмамыш, фарслар кими филляря чейнятмямиш, ширляря парчалатмамыш, гядим йунанлар вя ромалылар кими ясирляри гладиатор дюйцшцня чыхарыб бир-бириня парчалатмамыш, дири-дири минлярля инсаны чармыха чякдирмямиш, гадын вя ъоъуглары бирликдя юлдцрмямиш, исламдан юнъяки ярябляр вя Американы фятщ едян Авропалылар кими ясирляри топлу щалда тонгалда йандырмамыш, башга халглар кими онларын бядян цзвлярини айры-айрылыгда кясяряк ишэянъя иля юлдцрмямиш, ермяниляр кими щамиля гадынларын гарнына гайнар самовар баьламамыш, ъоъугларын башынын дярисини соймамыш, трубалара долдуруб щяр ики тяряфдян гайнаглатмамыш, сербляр кими кцтляви шякилдя дири-дири торпаьа эюммямиш, фашистляр кими инсан дярисини соймамыш, инэилисляр кими плантасийаларда гуллары бир гарын чюряйя эеъя-эцндцз ишлятмямишляр.

Тарихин «мядяни» халгларындан фяргли олараг Тцрклярдя тарихян синифляря бюлцнмя анлайышы олмамышдыр. Миллят бцтцнлцкля ордудан ибарят олмушдур. Инсанлары мискинляшдирян, онлары цстцнлцк сырасына эюря синифляря айыран Буддизм, Индуизм, Веда дини дя Тцрклярин сосйал бярабярлик системини поза билмямишдир. Яксиня, Щиндистан сосйал щяйатынын ясас цнсцрц сайылан каста системинин зиллятиндян Тцрк-Щинд императорлуьу дюняминдя, гисмян дя олса, гуртулмушдур. Щяля ХВЫ йцзилликдя Тцрк Якбяр Шащ Щиндистанда бюйцк сосиал реформалар щяйата кечирмиш, синифляр фяргини арадан галдырмаьа чалышмыш, щиндлилярля мцсялманларын бярабярлийини тямин етмиш вя тарихдя «саваш ясирлийини арадан галдыран илк хаган» адыны газанмышдыр. Бцтцн бунлары вя Тцрклярин Щиндистандакы башга фязилятлярини йцксяк дяйярляндирян мцстягил Щиндистанын илк баш назири Нещру бу эерчяйи миннятдарлыгла беля ифадя етмишдир:

Щиндистанда бюйцк сосиал реформалар щяйата кечирмиш, синифляр фяргини арадан галдырмаьа чалышмыш, щиндлилярля мцсялманларын бярабярлийини тямин етмиш вя тарихдя «саваш ясирлийини арадан галдыран илк хаган» адыны газанмышдыр. Бцтцн бунлары вя Тцрклярин Щиндистандакы башга фязилятлярини йцксяк дяйярляндирян мцстягил Щиндистанын илк баш назири Нещру бу эерчяйи миннятдарлыгла беля ифадя етмишдир:

«Щиндистанын гузей батысындан эялян мцъащидлярин (тябии ки, Тцркляр нязярдя тутулур – А.М.) вя исламын Щинд тарихиндяки ящямиййяти бюйцкдцр. Чцнки ислам (Тцркляр васитясиля Щиндистана апарылан ислам – А.М.) Щинд ъямиййятиндя йайгын олан фясады сюндцрмцш, синиф айрылыьыны вя инсанлары ъямиййятдян тяърид етмя – парийа системини арадан галдырмыш… мцсялманларын инандыглары вя йашадыглары Ислам гардашлыьы вя бярабярлийи нязяриййяси Щиндлилярин тяфяккцрцндя дярин тясир йаратмышдыр».

Бяшяр тарихинин «мядяни» халгларындан фяргли олараг тарихян Тцркляр щеч бир халгы «барбар» адландырмамышдыр. Лакин Тцркляря эцъц чатмайан, онлары юз ясаряти алтына ала билмяйян чинлиляр, ромалылар, фарслар, ярябляр Тцркляри «барбар» адландырмыш, ясир алдыглары Тцркляр вя башга халгларла сон дяряъя гяддар давранмышлар.

Илк юнъя йунанъа данышаркян фикрини тамам анлада билмяйянляр, даща сонра башга халглара, сонда ися инсанлары кюляйя чевирмяк цчцн «мядяни олмайан» анламына эялян «барбар» сюзц, нящайят, йунанлара дцшмян олан халглара верилян бир ад олду. Щятта тарихдя йунанъа данышанлардан щеч кимя «барбар» дейилмяди. Юзэяляри «барбар» адландыран йунанлар ян инкишаф етдикляри дюврлярдя беля тарихдя аналогу олмайан, инсан ляйагятини тапдалайан, кюлялийи дювлят сийасятинин ана хяттиня йцксялтмиш, топлумун дохсан фаизини кюляйя чевирмишляр. Бу ися инсанлыг тарихиндя ян бюйцк барбарлыгдыр.

Инсан мянявиййатыны, ляйагятини алчалдан бу йанашма тярзи ня гядяр барбар, вящши олса да ХВЫЫЫ ясрдя мядяни Авропада кюляликдян инсанлыг цчцн даща ийрянъ олан иргчилик йаранды.

Мядяни Авропанын ян бюйцк дцшцнцрляри беля иргчилик азарындан гуртула билмямишляр. Беля ки, инэилис дцшцнцрляриндян Ъон Фоскедян тутмуш франсыз Волтер вя Монтескцйя, шотланд Давид Щумдан тутмуш алман Кант, Щеэел вя Шеллингя вя ян нящайят, иргчилийин символуна чеврилмиш Фридрих Нитше вя фашист Щитлеря гядяр бу идейанын дашыйыъылары вя сонда «Дцнйадакы бцтцн алт инсанларын йох едилмяси» фикриня эялиб чыхмыш вя заман-заман щятта буну щяйата да кечирмишляр. Щалбуки, тарихдя щеч бир Тцрк дцшцнцрц иргчиликля баьлы бир ъцмля беля сюйлямямишдир.

Цч гитядя миниллик бир щакимиййятя сащиб олан Тцркляр тарихя йюн верян бюйцк мядяниййятляр йаратмагла йанашы, щеч бир дюврдя иргчиликля баьлы тарихи бир гцсур ишлятмямишляр. Онлар Танрынын Гырманъы Атилланын: «Тяк атайа вя иргя дайанан бир миллят зяифдир. Бизя гатылмаг истяйян бцтцн йабанчылара гуъаг ачмаг, онлара сайгы эюстярмяк, дилимизи, адят-яняняляримизи юйрятмяк вязифямиздир» вясиййятинин биринъи щиссясиня бцтцн тарих бойу ямял етмишляр. Яэяр беля олмасайды Тцрклярин щаким олдуьу мямлякятдя щеч бир халг ХХЫ йцзиля юз адлары иля эялиб чыха билмяздиляр. Онда тарихдя ня рус, ня фарс, ня яряб, ня йунан, ня болгар, ня албан, ня серб, ня хорват, ня румын, ня ермяни, ня дя кцрд галарды. Сющбят миниллик бир щакимиййятдян эедир.

Чох тяяссцфляр олсун ки, Тцркляр бу улу шяхсиййятин вясиййятинин икинъи щиссясиня – дил вя адят-янянянин юйрядилмясиня ямял етмямиш вя бунунла да тарихи бир хята етмишляр ки, бу хятанын язабыны индики бизляр чякирик.

Тарихдя Тцркляр иргчи дейил, бейнялмилялчи, тяглидчи, горхаг дейил, йарадыъы, иэид, ъясур миллят олублар.

Яфсуслар олсун ки, Тцркляр тарихи йаратды, амма йазмады.

Тарихдя Чинлиляр, Щиндлиляр, Славйанлар, Ромалылар, Бизанслар, Йунанлар, Эерманлар, Франсызлар, Фарслар, Ярябляр, бир сюзля, дцнйанын бялли башлы халглары вя дювлятляри иля бу вя йа башга шякилдя ялагядя вя мцбаризядя олан Тцркляр ады чякилян щяр бир халгын вя дювлятин тарихиндя вя мядяниййятиндя юз сюзцнц деди. Фягят бунлары йазыйа кючцрмяди. Она эюря дя Тцркляр щаггында йазыда йалныз дцшмян фикир вя мцлащизяляр кюк салды. Тцркцн гылынъына эцъц чатмайан дцшмянляри гисасы гялямля алдылар. Онлар Тцркцн йаратдыьы бцтцн мадди, мядяни вя мяняви дяйярляри юзцнцнкцляшдирди, явязиндя Тцркляр дцшмян гяляминдя «барбар», «вящши» вя с. адландырылды.

Тцрк дцшмянчилийи тякъя тямасда олдуглары яряблярин, фарсларын, русларын, чинлилярин, йунанларын ясярляриндя дейил, онларын васитясиля щеч бир заман гаршы-гаршыйа эялмядикляри халгларын да тарихи мянбяляриндя юз яксини тапмышдыр. Бцтцн бунлар ися сонда дцнйа тарихшцнаслыьында бир Тцрк дцшмянчилийи идейасыны формалашдырмышдыр.

Дцнйа тарихини бир ъцмляйя сыьышдырмалы олсаг, беля бир дейим алынар: «Тарих халгларын бир-бири иля мцбаризяси тарихидир». Истяр гылынъла, истярся дя гялямля олсун.

Бу мцбаризядян галиб чыханлар йашама щаггы газаныр, мяьлуб оланлар ися тарихя говушурлар. Тарих бир етнос цзяриндя йени-йени супер етнослары формалашдырараг дцнйада щаким мювгейя чыхарыр. Цзяриндя формалашан щаким етносларда тянбяллик, аьалыг, мяням-мянямлик йарандыьындан мцяййян бир тарихи дюврдян сонра ялиндян щеч бир иш эяля билмяйян бу щаким етносун юзц мящкум етноса чеврилир вя йерини дювлятдя даща чох ямяйя ъялб едилян, щяр ишдян башы чыхан етноса тящвил верир. Бу эцн биз Тцркляр ики йцз иллик ямяйя ъялб едилмиш етносларданыг. Заман йетишиб. Тарихдя юз сюзцмцзц йенидян демялийик. Тарихи хяталарымыздан ибрят дярси алмалыйыг.

ХХ яср миллятлярин сынаг ясри иди. Бу ясрин сынаьындан чыхан миллятляр тарихдя йашама щаггы газандылар.

ХХЫ яср ися мллятлярин йарыш ясридир. Бу ясрдя йарышдан галиб чыхан миллятляр щяр шейи диктя етмяйя гадир олаъаглар. Йарышдан эери галмамаг цчцн чох шей лазымдыр. Лакин ян ясасы юзцняинамдыр.

Юзцня инан, ей Тцрк! Сян юзцня инансан, йенидян бюйцк олаъагсан!





Тцрклярин Ъащан Щакимиййяти идеалы
Ян азы беш мин иллик дювлятчилик тарихиня малик олан бир миллятин тябиидир ки, юзцнямяхсус мяняви – яхлаги, дини – фялсяфи дцнйаэюрцшц олмушдур. Чох тяяссцфляр олсун ки, индийя гядярки тядгигат ясярляринин чоху субйектив характер дашымыш, идеолоъи – сийаси дцшцнъя системиня табе тутулмуш, Тцрк миллятинин тарихи, мяняви – яхлаги, дини – фялсяфи дцнйаэюрцшц тамамиля сахталашдырылмышдыр.

Тарих шцуру дин дуйьусу гядяр гядимдир. Бу шцур инсанларын мяняви алями вя мядяни сявиййяси йцксялдикъя даща да зянэинляшмиш, дяринляшмишдир. Илкин ибтидаи дюврлярдя ата – бабалара тязим вя онларын тягдис едилмяси яъдад култларынын тяшяккцл тапмасына вя эетдикъя милли щисс вя дуйьуларын йаранмасына эятириб чыхармышдыр.

Щяйатын инсанлыьа йцклядийи имтащанларын сону йохдур. Бу анламда щяр бир миллят вя халг да сону эюрцнмяйян сынаглар гаршысындадыр. Бу имтащанлардан шяряфля, ляйагятля чыхан халг вя миллятляр щяйатда йашамаг щаггы газанырлар. Тарих эюстярир ки, бу йашама щаггыны газанмагда халг вя миллятлярин елми, технолоъи вя игтисади инкишафы иля йанашы мяняви дяйярляри дя мцщцм ящямиййят кясб едир. Дин, яхлаг, щцррийят, ядалят вя бунлара дайанан бцтцн мяняви дяйярляр миллятин йашама щаггына баьлы дяйярлярдир.

Бу мадди вя мяняви дяйярляри вящдятдя эютцрян Тцрк халгы тарихин амансыз сынагларындан шяряфля чыхараг щяйатда йашама щаггы газанмышдыр. Тцрк башланьыъыны мцкяммял бир сойдан алан, тякамцл йолу иля формалашан язямятли бир миллятин адыдыр.

Тцркляр бу бялалы Йер кцрясинин ъяфакеш ювладлары олмуш, Онлара «Йеткин Инсан» анламына эялян «Тцрк» адыны Танры Юзц вермишдир (Мащмуд Кашгарлы).

Бяшяр тарихиня юзцнцн мяняви – яхлаги дамьасыны вурараг гябиля, тайфа, халг вя нящайят миллят мярщялясиня йцксялмиш Тцрк кимлийи инсанлыьын йеткинлик, камиллик зирвясиня улашмышдыр. Тцрк кимлийиндян сойундурулмуш, тяърид едилмиш бяшяр тарихи гуру, ъансыз бир ъясядя бянзяйяр. Бцтювлцкдя бяшяр тарихи бир Бядяндирся, Тцрк онун Рущудур. Бядяни Рущсуз тясяввцр етмяк, Каинаты Танрысыз тясяввцр етмяк демякдир. Бцтцн бунлары нязяря алан вя Тцрклярля бирбаша ялагядя олан дцнйанын бир чох мцдрик вя дащи шяхсиййятляри эюстярмишляр ки:

«Тцркляр щансы ишя ял вурарса, мцтляг баъарар. Бясрянин ядяби, йунанын щикмяти, Чинин сяняти Тцрк цчцн чохдан мялум шейлярдир» (Ъащиз).

«Кяся Тцрк дилиндя щям дадлы, щям дя щейбятли даныша билмяк цчцн Тцрк доьулмаг лазымдыр. Бунунла беля Тцрк дилини юйрянмяйим мяним цчцн ян бюйцк хошбяхтлик олду» (Голланд).

«Тцрклярин галибиййятляри кими мяьлубиййятляри дя шанлы вя ибрятлидир. Онлар юзляриня йарашан бир иэидлик вя гящряманлыгла юлмяйи баъарырлар» (Еуэен).

«Константинаполу 1204 – ъц илдя ишьал едян христианларла мцгайисядя 1453 –ъц илдя ишьал едян Тцркляр олдугъа щуманист щярякят етмишляр» (Успенски).

«Истанбулда галырам. Чцнки Тцркляри севирям. Онлар Ъяннятдян бир эушя олан бу бянзярсиз мямлякятя йарашан бянзярсиз инсанлардыр» (Бонневал).

«Тцркляр христианлардан фяргли олараг хачпярястлярля чох эюзял давранмышлар. Динляриня, мцлкляриня, дилляриня, щятта ганун вя идаряляриня дя тохунмайыблар» (Ургущард).

«Тцркляр дяфялярля эцзяшт етмяк мяъбуриййятиндя галан, щийля вя интригайа ясасланан дипломатийаны Юз фатещлик вя алиъянаблыг ляйагятляриня йарашдырмазлар» (Ванда).

«Тцркляр диэяр динляря гаршы кин дуймазлар. Онлар йалныз бцтпярястлярля динсизляри кичик тутарлар» (Дозй).

«Истанбул бцтцн эюзяллийи вя щяшямяти иля Тцркя йарашыр. Тцрк узун ясрляр ахтара – ахтара юзц цчцн йарадылан бу Ъяннят эушясини тапды» (Тщеопил Эантиер).

«Эялин, Тцркцн язяли вязиййятляри, тарихи фязилятляри вя йцксяк габилиййятлярини инкар етмяйяк» (Беаъон Спиел).

«Тцркляр йалтаглыг, йалвармаг, алдатмаг, икицзлцлцк, йаланчылыг, кяляк, щийля, достларына гаршы тякяббцр, йолдашларына гаршы фяналыг, пис ниййят нядир билмязляр» (Ъащиз).

«Мян Тцрклярин миллятляри идаря едя билмяляриндяки сиррини дя анлайырам. Онлар миллятляря бир дяфя галиб эялир. Газандыглары зяфяри рущларында вя нясиллярдя йашатмаьы баъарырлар» (Эенерал Чернйайев).

«Тцрклярин гонагпярвярликляри, ящдя сядагятляри, изтираб чякянляря гаршы шювкят вя мярщямятляри диллярдя дастандыр» (Сезар Ъанту).

«Истанбулда йашадыьым мцддятдя танымаг фцрсятини булдуьум Тцрк халгына гаршы дярин вя ичдян эялян бир симпатийа дуйурам» (Ъулес Лермина).

«Тцрк сяссиз, сакит вя ъидди, бюйцк бир аьыл сащиби вя йахшы бир мцшащидячидир. Анъаг иш щяйатында щийляэяр вя йаланчы дейил. Тиъарятдя уьур газанмамасынын сябяби дя будур» (Бусбуъг).

«Зцлмц гябул етмяйян бир иэидлик сащиби, эениш гялябя ешги, мцщитляри юзцня уйьунлашдырмаг зювгц, мейли вя габилиййяти Тцрклярин ясрляри долдуран тарихиндя ачыг – айдын эюрцнцр вя охунур» (Щаммер).

«Мцяззям рущлу Тцрк миллятинин арасында Вятяними унутмагдан горхурам. Вятян чох язиздир, лакин Тцрк дя язиз вя чох язиздир» (Гонте де Бонневал).

«Тцркляр Императорлуьун шяряф вя инкишафы цчцн щяйат вя зякаларыны сярф едянляри мцкафатландырдыглары кими, фязифялярини йериня йетирмяйянляри дя ъязаландырмагдан эери галмазлар» (Ванда).

«Тцрклярин црякляри тямиздир. Онларда бош фикирляр, яъаиб дцшцнъяляр йохдур. Тцрклярин вцъудлары вя сясляри кими данышдыглары дил дя язямятлидир» (Ъащиз).

«Тцрк ясэярляринин гящряманлыьы, ъясурлуьу бцтцн Бирляшмиш Миллятляря вя хцсусиля Америка халгына бир илщам гайнаьы олмушдур» (Росс).

«Чох мярд вя ляйагятли эюрдцйцм Тцрк халгыны йахындан таныдыьым заман мямнунлуг дуйдум» (Щенри Киссинъер).

«Тцрклярин эюстярдийи гящряманлыг садяъя Тцрк халгы цчцн дейил, бцтцн дцнйа тарихи цчцн ящямиййятлидир» (Росс).

«Бцтцн синифлярин бярабяр олмасы дуйьусу, щикмят вя ащянэ долу сайсыз – щесабсыз аталар сюзляриндя ифадясини тапмыш мцтляг тянасцб, бир нюв патриархал садялик, щяр ъцр байалылыьы юзцндян узаг тутан Тцрк халгынын ян эюзял хцсусиййятлярини тяшкил едир» (Карл Бартщ).

«Анъаг мярд, бюйцкцрякли Тцрклярин йанында йер алдыьымызы эюстярмяк вя Онлары (Тцркляри) щагг, щягигят, ядалят наминя мцгяддяс щесаб етмяк цчцн биз дя ейни шейи едяъяйик, тарихи эур сясля чаьыраъайыг» (Вилйам Питт).

«Тцркляр юз араларында йашамаьа изн вердикляри вя ещтигадсыз таныдыглары инсанлары Авропанын бир чох йериндя ясрлярля едилдийи кими одда йандырмадылар» (Байрон).

«Тцрклярин тарихдя эюрдцйц ишляри бир кялмя иля гящряманлыг адландырмаг олар. Бунун цчцндцр ки, Тцркляря щейранлыьым бир гат даща атмышдыр» (Росс).

«Фикир азадлыьына, виъдан азадлыьына тохунмайан адил Тцрклярин варлыьы щеч олмаса сабащ беля бир юлкянин вар олаъаьыны мяня щисс етдирир» (Кампанелла).

«Тцрклярин динляриня вя бюйцкляриня сядагятляри нящайятсиздир. Бу сядагяти башга миллятляря ашыламаьы беля дцшцндцляр» (Байрон).

«Щеродотун Тцркинаус, Тювратын Тогарыма дейя щаггында данышдыьы Тцрк, бу тарихчидян вя бу мцгяддяс Китабдан даща гядим ясрлярин таныдыьы бир миллятдир» (Щаммер).

«Тцрк ясиллярин яслидир. Сцни олмайан бу йцксяк ясилзадялик Она (Тцркя) Тябиятин щядиййясидир» (Пйерре Лоти).

«Шярг щийля вя яфсаняляр алямидир. Тцрк о рянэарянэ алямин эюзцдцр, дилидир, ишыьыдыр вя йашайан щягигятидир» (Пйерре Лоти).

«Тцрклярин мядяниййят ясриня эирмяляри цчцн йалныз гядим кечмишляриня дюнцб бахмалары кифайятдир» (Зийа Эюйалп).

«Бюйцк Тцрк! Сянин бюйцклцйцнцн щцдуду йохдур» (Ататцрк).

«Тцркляри юлдцрмяк олар, анъаг мяьлуб етмяк олмаз» (Наполеон).

«Тцркляр бир сой, бир миллят олараг Йер цзцнцн ян шяряфли инсанларыдыр (Ломартин).

«Тцркляр дцшмянля вурушаркян амансыз бир гасырьайа, горхунъ бир дянизя, инсафсыз бир илдырыма бянзярляр. Онлар дост гаршысында бир сящяр мещи,айдын бир эюлдцр» (Тассо).

«Инсанлыьа шяряф верян Тцрк миллятинин дцшмяни олмаг инсанлыьа дцшмян олмагдыр» (Ломартин).

«Тцркляр йа юлярляр, йа щиърят едярляр, фягят гул олмазлар» (Ялибяй Щцсейнзадя).

«Мяним бир ордум вар, адына Тцрк дейярляр. Ким Сяня (Пейьямбяря) табе олмаса, Мян Юз Ордуму о халгын цзяриня йеридярям» (Щядис).

«Тцрк дилини юйрянин, чцнки Онлара (Тцркляря) узун мцддятли щакимиййят верилмишдир» (Щядис).

«Дцшмяня щцъум едякян илдырыма бянзяйян Тцрк, дост йанында вя силащсыз галмыш дцшмян юнцндя бир сящяр мещи, шяффаф бир дяниздир» (Тассо).

«Гылынъы инсафсыз бир мящарятля ишлядян Тцрк яли, мяьлуб етдийи дцшмянин йарасыны сарымагда да устадыр» (Байрон).

«Биз Тцрклярин кобудъасына тапданмыш щагларыны да мцдафия етмяк истяйирик. О Тцрклярин ки, севдикляри йеэаня шей щагдыр, щягигятдир, щеч бир щагсызлыг етмядикляри щалда щагсызлыьа мяруз галмышдыр» (Вилйам Питт).

«Бцтцн Тцркляр бир фикир цзяриндя дцшцнъяйя далмыш философлара бянзяйирляр. Инсан пашадан тутмуш кичик бир баггала гядяр бцтцн Тцрклярин ейни мяктябдя йетишмиш, ейни мяртябяйя сащиб олан сенйорлар олдугларыны зянн едир» (Карл Бартщ).

«Тцрклярин алиъянаблыглары алынларында вя ямялляриндя йазылыбдыр» (Ломартин) вя с.

Бцтцн бу фикир вя мцлащизяляр бир йеря топланса мцкяммял бир китаб олар.

Тцрк Танры тяряфиндян бяшяриййятя ярмяьан едилян хцсуси миссийа сащибидир. Тцрксцз бяшяр тарихи етибарсыз, ичибош, мянасыз, юлц мязарыстана бянзяйярди.

Тцркцн доьушу Ъащан цчцн байрам, юлцмц матямдир. Тарих бойу ядалятя дайанан бир щакимиййят гуран Тцркляр милли, дини вя инсани дуйьулара баьлы галараг бунларын ащянэи ичярисиндя Ъащан щакимиййяти идеалына инанмыш, ясрляр бойу Чин, Орта Асйа, Сибир,,Щиндистан, Русйа, Яфганыстан, Хорасан, Йахын Шярг, Иран, Азярбайъан, Гафгаз, Ираг, Анадолу, Сурйа, Румели, Шярги вя Орта Авропа, Балканлар, Мисир вя бцтцн Шимали Африкада щюкмранлыг етмиш, тарих бойу бир чох дювлят вя императорлуглар гурмушлар. Бунлардан Шярги Щунлар, Гярби Щунлар, Аь Щунлар, Хязярляр, Эюй Тцркляр, Уйьурлар, Гарлуглар, Булгарлар, Гараханлылар, Гязнявиляр, Харязмляр, Сялъуглулар, Моьоллар, Тулуниляр, Ихшидиляр, Османлылар, Елханиляр, Гарагойунлулар, Аьгойунлулар, Сяфявиляр, Яфшарлар, Гаъарлар вя с. тарихин данылмаз дювлят вя императорлугларыдыр. Бу мцяззям табло Тцрклярин ики мин беш йцз иллик бир мядяниййятя сащиб олдугларынын эюстяриъиляридир.

Танрынын бцтцн Каината щакимлийини гябул едян Тцркляр Ъащан щакимиййятини онлара Танрынын щяваля етдийи дцшцнъясиня инандыгларындан бу Танры яманятиня сайьы эюстярмяк цчцн тякъя юзляринин дейил, щаким олдуглары бцтцн мямлякят, халг вя динлярин щамиси кими чыхыш етмяйи юзляриня боръ билмиш вя цч гитядя щаким олдуглары мин иллик щакимиййятляри дюняминдя бу Танры боръуну йериня йетирмяйя сяй эюстярмишляр. Бир йандан сайы бялли олмайан сяккизайаг хярчянэ Чинля, бир йандан гойун дярисиня эирмиш ъанавар перслярля, бир йандан нцфузлу вя яридиъи Бизанс Императорлуьу иля, бир йандан барбарлыгларыны щяля там атмамыш славйанлар, латынлар, эерманлар, англо – саксларын истила алятляриня чеврилмиш мцртяъе кился христианлыьы иля узунмцддятли мцъадиляляр беля Тцркляри сарсыда билмямиш, яксиня Иса Мясищдян он сяккизинъи ясря гядяр тяк бир гялябя эюстяриля билмяз ки, о нятиъя бахымындан Тцркляринки гядяр бюйцк вя ъащаншцмул олсун.

Тябиятля бирэя аддымлайараг бишян, Тябият вя Ъямиййят ганунларыны гаврайан, мцсбят дцшцнцб мцсбят давранан Тцркляр инсанлыг цчцн сюзцн щягиги анламында бир Танры немяти олмушдур. Яэяр Тцркляр олмасайды хачлыларын вя яряб ортодоксларынын ялиндя бяшяр сивилизасийасындан, мядяниййятиндян ясяр – яламят беля галмазды. Шяргин илк рюнесансы – интибащы Тцрклярин ады иля баьлыдыр. Авропанын ХВЫ яср рюнесансыны Тцркляр ХЫЫ ясрдя щяйата кечирмишдиляр. Толерантлыьы дцнйайа бяхш едян илк миллят дя мящз Тцрклярдир. Беля ки, хачлыларын вя яряблярин дин говьалары иля харабазарлыьа чеврилян Шярг Сялъуг, Османлы вя Сяфяви Тцркляринин сайясиндя йенидян ъанланды, бюлэяйя бир сакитлик, бир сцлщ щаким олду. Тцркляр Йахын Шяргя цмуми бир низам – интизам, сабитликля йанашы бир доьрулуг, бир ядалят эятирмякля Ромалыларын «Щагг эцълцнцндцр, зорундур» тезисини тарихя эюмдцляр. Бцтцн дцнйа щцгугу бу эцн беля Тцрклярин «Щагг ядалятдядир» тезисинин дамьасыны дашымагдадыр. Бу дамьа иля юзц вя цзц гапгара бир алямя Тцркляр йалныз доьрулуьу, бир – бири иля анлашма зещниййятини, ядаляти эятирмямиш, щям дя онлары ямялляри иля йериня йетирмишляр. Тцркляр щагг, ядалят йолунда милйонларла шящид вермиш бир миллятдир.

Тцрклярин бу ядалятли вя инсани дцнйа низамы мяфкуряси вя онун тятбиги сайясиндя эюрдцкляри ишлярин нятиъясидир ки, тарихян Яряб Хилафяти вя Бизанс Императорлуьундан тязйиг вя зцлм эюрян бир чох халглар, хцсусян, христиан халглары орта ясрлярдя юз милли варлыгларыны вя динлярини горуйуб сахламаг цчцн Тцркляря сыьынмыш, онлары юзляринин хиласкары санмыш, Тцрк щакимиййятини кюнцллц олараг гябул етмишляр. Орта яср Тцрк, Ислам гайнаглары иля йанашы христиан мянбяляри дя Тцрклярин бир щами, бир гуртарыъы олдугларыны тясдиглямякдядир.

Тцркляр тарихян щакимиййятляри алтында олан халгларла юзляри арасында щеч бир айры – сечкилийя йол вермямишляр. Бцтцн бунлар христианлыьын «Йашамаг цчцн говьа» тяфяккцрцнцн яксиня олараг Тцрк сцлщ вя ямин – аманлыьы, ядалят вя доьрулуьу Тцрклярин орта яср дцнйасына ня бяхш етдийини бир даща тарих гаршысында сярэилямякдядир. Яэяр Тцрклярин Ъащан щакимиййяти идейасы ядалятя, инсанлыг дуйьуларына, миллятлярин арзу вя истякляриня ясасланмасайды, Тцрк щакимиййятинин язямят вя гцдрятинин узун ясрляр бойу йашамасы да мцмкцн олмазды. Тцрклярин ядалятя, инсанлыг дуйьусуна, щаким олдуглары халгларын арзу вя истякляриня ясасланмасынын нятиъясидир ки, Онлар инэилислярин анъаг йцз ил щаким ола билдикляри Щиндистанда доггуз йцз ил, Гярби Авропалыларын ялли – атмыш ил ясарятдя сахлайа билдикляри яряб юлкяляриндя тягрибян мин ил щюкмранлыг етмишляр. Чцнки Тцркляр Авропалылардан фяргли олараг йерли халглара икинъи дяряъяли халг кими бахмамыш, онлара ня юз диллярини, ня дя мянсуб олдуглары динлярини зорла гябул етдирмямишляр. Тцрклярин бу инсани давраныш вя сийасятляри щяр шейдян яввял Онларын Юзляринин илащи мяншядян эялмясиня инанмалары вя Ъащан щакимиййяти мяфкурясиндян иряли эялмишдир. Бу щисс вя дуйьулар Тцрклярин Ислам дин вя мядяниййятиня йийялянмяляри иля даща да эцълянмишдир. Ислам динини Юз Ъащан щакимиййяти вя дцнйа низамына уйьун эюрян Тцркляр диэяр динлярдян фяргли олараг Ислам динини даща мцнасиб билмиш, бу дини Юз Рущ вя инанъларына даща уйьун щесаб етмиш, ону цмуми бир дин щалына эятирмякля Танрынын Щязряти Мящяммяд Пейьямбяря (с) буйурдуьу истяйи шяряфля йериня йетирмишляр. Истяр Гараханлы, истяр Гязняви, истяр Сялъуглу, истяр Теймури вя истярся дя Османлы вя Сяфяви Тцркляри бу тарихи миссийаны йериня йетиряркян щаким олдуглары яразилярдя сийаси игтидары, иътимаи ядаляти, динляр арасы ащянэи горумуш, Тцрк щаггында мяшщур щядисдяки «Ъунди – Аллащ » - Аллащын ордусу адыны доьрултмушлар.

Тцрк халгы тарихляринин илк чаьларында сийаси тяшкилат вя щярби габилиййятляри сайясиндя гоншуларыны мяьлуб едяряк цстцнлцк газанмышлар. Гядим Тцрк йазылы абидяляри вя Тцрк дастанларынын тядгиги эюстярир ки, Тцрк халгы щяля гядимдян чох йцксяк бир милли дуйьу вя шцура малик олмушдур. Бу милли дуйьу вя шцурла милли щакимиййятлярини йарадыб эцъляндирян Тцркляри бу вязиййят тямин етмядийиндян нятиъядя Онлар Дцнйа Щакимиййяти идеалына баьланараг бу ишя сяйля эиришмишляр. Инсани, милли вя дини дяйярляря йийялянян Тцркляр цммятчилик идеалына йийялянмиш, бу идеала садиг галараг ясрляръя йалныз юзляриня дейил, бцтцн инсанлыьа хидмят етмишляр.

Тцркляр милли вя инсани дуйьулары иля тарих сящнясиня чыхмыш, бцтцн мювъуд динляри йашайараг сийаси тяшкилатланма вя щярби габилиййятляри иля Ъащан Щакимиййяти давасына эиришмиш, цч гитя арасында динляри, мядяниййятляри чульалашдырараг бяшяр мядяниййяти тарихини зянэинляшдирмишляр. Елми, дини, иътимаи, игтисади вя сийаси бахымдан дурмадан йцксялян Тцркляр Асийа вя Авропа халгларыны бир – бири иля гайнадыб гарышдырараг цмумбяшяри мядяниййятин йаранмасында явязсиз хидмятляр эюстярмишляр.

Тцрк халгынын, Онун гящряман щюкмдар вя сяркярдяляринин гцдряти вя дцщасы сайясиндя артыг ХВЫ ясрдя Йер кцрясинин бюйцк бир гисми айры – айры Тцрк халгларынын щакимиййяти алтында иди. ХВЫ яср тарихя «Тцрк ясри» кими дахил олмушдур.

Бцтцн бу хидмятлярин явязиндя чох тяяссцфляр олсун ки, узун сцрян хачлы йцрцшляри бяшяриййятин иллярля ялдя етдикляри мядяниййятляри алт – цст етмиш, Шяргин Гярбя гаршы бир шцбщя, бир яндишя бяслямясиня сябяб олмушдур. Бу Сялиб йцрцшляри Тцрклярин универсал дцнйаэюрцшлярини зядялямиш вя нятиъядя дцнйаны ики дцшмян мязщяб говьасына сцрцклямишдир. Тцрклярин бу хачлы йцрцшляринин гаршысыны ганлары бащасына алмасы бяшяриййяти бу гохунъ тящлцкядян хилас етди.

Тцркляр ган верди, ъан верди гоъа Шярги тякъя Юз щакимиййятиня алмады щям дя Ону горуду, тарихи миссийасыны шяряфля йериня йетирди.

Тарихдя щяр бир миллятин йцксялиш вя ениш дюврц олур. ХВЫЫЫ ясрдян етибарян эцълянмяйя башлайан Тцрк дцшмянъилийи йени елми – техники тяряггийя йийяляняряк Тцркляри мяьлуб дурума салды. Тарихдя щяр щансы бир халг бу гядяр басгыйа, суигясдя мяруз галсайды, щеч шцбщясиз ки, тарих сящнясиндян силинярди. Лакин Тцрк инсаны бу мяьлубиййятин, эерилмянин там чюкцшя дцшмямяси цчцн ня етмяк щаггында фикирляшмяйя щям вязиййятдян чыхма цмиди, щям Гярби Авропайа чатма дцшцнъяси бейинлярдя щаким кясилмяйя башлады. Чох тяяссцфляр олсун ки, бу цмид вя дцшцнъяни бцтцн зийалыларымыз вя дювлят адамларымыз дярк етмяди. Она эюря дя фяргли «ресептляр» ортайа чыхды. Гярбдян вя Шималдан мярщяля – мярщяля сыхышдырылан Тцрк дцнйасы ХВЫЫЫ ясрдян башлайараг сцрятля йцклядийи зирвядян цзц ашаьы йуварланмаьа башлады вя нящайят, ики йцз ил ярзиндя бцтцн газандыгларыны итиряряк сонда мяьлуб дурума дцшдц. Лакин Тцрклярин сойларындан эялян дахили енеръиси, динамик гцдряти, идарячилик габилиййяти Онлары щяйатын йцклядийи аьыр имтащанлардан шяряфля чыхарды, Тцркц ХХЫ ясря алты мцстягил дювлятля дахил етди. Инди беля Тцрклярин бу дурумуна гысганълыгла, дцшмянъя йанашанлар Онлары щяр вяъщля тарих сящнясиндян силмяйя чалышыр, щяр фцрсят дцшдцкъя зярбяляр вурмагда давам едирляр. Тарихян Тцрк дцшмянляри «Тцрк» сюзцня гаршы беля дцнйанын бир чох юлкясиндя саваш башламышлар. Чцнки «Тцрк» ады бу ады дашыйанлар цчцн ня гядяр гцрур гайнаьыдырса, Тцркцн дцшмянляри цчцн бир о гядяр горху, ващимя гайнаьыдыр. Бу ващимяни, бу горхуну ортадан галдырмаг цчцн дцнйадакы Тцрк дцшмянляри узун мцддят баш сындырмыш вя нящайят, Тцркц парчалайараг она Татар, Юзбяк, Газах, Гырьыз, Тцркмян, Башгыт, Азярбайъанлы вя с. адлар гойдулар. Инди артыг айыг – сайыг олмалыйыг, дцшмянлярин щяр бир фитня – фясадына, щямлясиня лайигинъя ъаваб вермяйя чалышмалыйыг. Бунун цчцн илкин шярт мювъуд Тцрк дювлят вя халгларынын бейнялхалг алямдя бир – бирляриня дайаг дурмалары, бир – бирляри иля мядяни, игтисади, сийаси вя щярби ялагялярини эенишляндирмяляридир.

Тцрк олмаг щяля Тцркц севмяк, Онун йцксялмясиня чалышмаг демяк дейил. Тцркц севмяк, Онун йцксялмясиня чалышмаг илк юнъя Она вяъдля вурьунлугдан кечир. Бу вяъдля вурьунлуьун ясасында Тцркцн тарихини, дилини, ядябиййатыны, мяняви дяйярлярини дяриндян юйрянмяк дурур. Унудулмамалыдыр ки, тарихдя ян бюйцк гцсурумуз «юз ялимизля йаратдыьымыз вя йашатдыьымыз хариъи эюзялляря ашиг олуб онларла евлянмяйимиз», йяни юз дилимиз вя ядябиййатымызын явязиня щакимиййятимиз алтында олан халгларын дил вя ядябиййатларыны зянэинляшдирмямиз олуб. Тцрклярин тарихиндя мин ил рясми сийаси – щярби щакимиййятля милли дил вя милли мядяниййят щакимиййяти цст – цстя дцшмядийиндян ярябъя вя фарсъа йазан шаир, ядиб вя философларымызын йаратдыьы мадди – мядяниййят нцмуняляри башга халгларын адына йазылмыш, щятта Тцркцн ганы, ъаны бащасына гурдуьу дювлятляри башгаларынын адына чыхмышлар. Таих бир ибрят дярсидир. Бу бюйцк хятамызы бир даща тякрар етмямялийик. Тарих бойу Ващид Танрыйа, мин ил ярзиндя Ислам дининин тялгин етдийи Аллаща тапынмыш, щагг вя ядалят уьрунда милйонларла шящид вермиш бир миллятин – Тцрк миллятинин илащи щимайя вя йардымы иля ябяди йашайаъаьына, йенидян Юз тарихи миссийасыны шяряфля йериня йетиряъяйиня варлыьым гядяр инанырам.

Улу Танрым Юз щимайя вя йардымыны Тцркдян ясирэямясин.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет