Аллаһын елчиси

АЗАДЛЫГ Вә ГАНУН

Һәр бир ҹәмијјәт мүәјјән инамлары әсас ҝөтүрүр. Иҹтимаи ән’әнәләр бу әсаслара азад фәалијјәт ҝөстәрә биләр. Һәр бир ҹәмијјәтдә азадлығы чәрчивәјә салан ән’әнәләр вардыр. Тутаг ки, иҹтимаи асајиш бир ме’јардыр. Фәрдләр вә групларын азадлығы бу ме’јар позмалардыр. Кимсә «мән азадам» дејә бу асајиши поза билмәз. Иҹтимаи әгидәләрә ҝөрә бу азадлыг јох, азадлығын зиддидир. Чүнки бу һәрәкәт башгаларынын азадлығыны позур. Кимсә «мән азадам, башгаларынын асајишини поза биләрәм», дејә билмәз. Бу азадлыгдан пис мәгсәдлә истифадә етмәкдир.

Дини бир ҹәмијјәтдә әсил һәдәф илаһи вә инсани дәјәрләрин ҝерчәкләшмәсидир. Иҹтимаи азадлыг да бу илаһи дәјәрләр чәрчивәсиндән чыхмамалыдыр. Азадлығын һәдләри бу дәјәрләрин чәрчивәси илә мәһдудлашыр. Она ҝөрә дә бу дәјәрләрә тохунан истәр фәрди вә ја үмуми бир фәалијјәт дини сијаси гурум тәрәфиндән гәбул олунасы дејил. Чүнки һеч бир ҹәмијјәт јол вермәз ки, азадлыг ады алтында ону гајда-ганунлары позулсун.

әҝәр дини бир ҹәмијјәтдә инсан дәлил-сүбута бахмајараг өз јанмыш әгидәсиндә галмышса, она истәдији азадлыг верилә билмәз. Чүнки һәмин шәхс тәблиғат јолу илә башгаларыны да јолдан чырара биләр.

Дини ҹәмијјәтдә илаһи дәјәрләрин зиддинә јөнәлмиш вә она зәрбә вуран истәнилә бир фәалијјәт азад дејил. Дин инсанлар иҹтимаи азадлыг верәндә ҝүнаһ вә фитнә азадлығыны нәзәрдә тутулур. Әксинә, инсани дәјәрләр зиддинә олан бүтүн фәалијјәтләрин гаршысы алыныр. Сөһбәт бу илаһи дәјәрләрә е’тинасызлыг ҝөстәрәнләрин доғру јола дә’вәтиндән вә ја мәс’улијјәтә ҹәлб олунуб, тәнбеһ олунмасындан ҝедир.

Азадлығы һәдијјә ҝәтирмиш Рәсулуллаһ (с) ону дини дәјәрләрлә әсасландырмышдыр. Јалныз бу һалда инсани дәјәрләр горуна биләр. Бу дәјәрләри вуруб кечән азадлыг бәладыр вә дини ҹәмијјәт онунла барышмаздыр. Рәһмәт пејғәмбәри олан һәзрәт (с) белә һалларда рәһм олунмамасына чағырыр. Инсани дәјәрләри тапдајан шәхс ҹидди шәкилдә тәнбеһ олунмалыдыр. «Аллаһа вә ахирәт ҝүнүнә инанырсынызса, Аллаһын дини барәсиндә үрәјиниз онлара јумшалмасын вә мө’минләрдән бир дәстә дә онларын әзабына шаһид олсун» («Нур» 2). Бу әмр азадлыг мәһдудлашмыр. Садәҹә, азадлыг әсасландырылыр вә гануниләшдирилир.

Рәсулуллаһын (с) илаһи сијаси ҹәмијјәтиндә халг мәдәни, иҹтимаи-сијаси саһәләрдә азад шәкилдә иштирак едир. Дини ҹәмијјәт тәгва вә паклыға әсасландығындан азадлыг инсани дәјәрләрлә мәһдудлашыр.

РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә АИЛә

Ҹәмијјәт үчүн һәјат вә үмид олан дин тәравәтли вә чалышган бир ҹәмијјәт гурур. Бу ҹәмијјәтин әсасы кими аилә ҝөстәрилир. Дин, хүсусилә дә ислам аилә оҹағынын тәшкилини төвсијә едир вә тәнһалыгдан чәкиндирир. Аилә гурмаг сакитлик, паклыг кими танытдырылыр. Аилә гурмагдан имтина инсанын сәадәти үчүн тәһлүкәли сајылыр. «Ода ҝирифтар оланларын чоху субајлардыр» («Вәсаил» 14-ҹи ҹилд). Диндән ән јахшы бағлылыг евләнмә, ән пис ајрылыг бошанма һесаб олунур. «Аллаһ јанында евләнмәдән әзиз бир бағлылыг јохдур» («Вәсаил» 14-ҹи ҹилд). «ән мәнфур ајрылыг аилә әсасынын дағылмасыдыр» («Вәсаил» 15-ҹи ҹилд). Дин аилә бүнөврәсинин мөһкәмлијини дүшүнүр вә бу бүнөврәни мөһкәмләндирир ки, һадисәләр селинә давам ҝәтирсин.

АИЛә ГУРМАГДА МәГСәД

Дин аилә әсасларыны мөһкәмләндирмәк үчүн ики мөвзуну илкин шәрт билир. Аилә гурмагда нәслин давамы, иҹтимаи таразлыг, нәфс истәкләринин тә’мининдән әлавә бир мәгсәд үнсијјәт вә үлфәтдир. Белә ки, илаһи вәһј ајнасында һәјат јолдашы бу мәгсәдә ҝөрә мүгәддәс танытдырылыр. «Сизин үчүн онларла үнсијјәт едәсиниз дејә өз ҹинсиниздән зөвҹәләр хәлг етмәси, аранызда достлуг вә мәрһәмәт јаратмасы да Онун гүдрәт әламәтләриндәндир» («Рум» 21). Әвәзолунмаз һәјат јолдашы илә јахынлыгдан јаранан сакитлик јорғунлуғун, изтирабларын арадан галхмасына сәбәб олур. Аллаһ-таала өз зикрини вә јухуну сакитлик сәбәби билдији кими аилә вә һәјат јолдашыны да сыхынтыларын әлаҹы кими тәгдим едир. Аилә јахынлығы бир чох изтирабларын гаршысыны алыр.

АИЛә әСАСЛАРЫ

Үлфәт, јахынлыг аиләнин әсасыдыр. Бу әсасы гүввәтләндирән һәр бир амил дин тәрәфиндән исрар олунур. Даһа чох ики амилә диггәт јетирилир вә бу амилләр аиләнин әсасы һесаб олунур. Бунлардан бири мәһәббәт, диҝәри исә ҝүзәштә ҝетмәкдир. Һәр ики амил үлфәт вә бағлылығын јаранмасында мүһүм рола маликдир. Иликин рол ики һәјат јолдашынын мәһәббәтинә аиддир. Иҹтимаи һәјат боју бүдрәмәләр чох олдуғундан ҝүзәштә ҝетмә дә мүһүм рола маликдир. Чүнки һәр бүдрәмә, һәр нөгсанын ардынҹа дүшмәк күдурәтә сәбәб олур. Амма һәр кәс өз сәһвинә ҝөрә утаныб, гаршы тәрәфи бағышласа вә өз сәһвини ислаһ етсә, нәтиҹәдә пис олмаз. Һәр икисинин сону үлфәт вә бағлылыгдыр.

Аллаһ-таала бу сәбәбдән дә ики әсасы – әр-арвад бағлылығынын бүнөврәси кими хатырлајыр. Әр-арвад бир-бирләринә бағлы олмалы, бир-биринин нөгсаныны бағышламалыдырлар. «Сизин аранызда ики бағ гәрар верилмишдир – бири мәһәббәт, диҝәри исә ҝүзәштә ҝетмә».

Һәјатынын бүтүн саһәләри өрнәк олан Рәсулуллаһ аилә гурумунда да һамы үчүн нүмунәдир. О, аиләдә даим үлфәт вә мәһәббәтин варлығы үчүн нөгсанлары бағышлајыр. Кимсә бу ме’јарлара һәзрәт гәдәр диггәт јетирмәмишдир. Һәзрәт һәјат јолдашына мәһәббәти намаза мәһәббәтдән ајырмыр.

«Сизин һәјатынызда үч шеј мәнә севимлидир: әтир, һәјат јолдашы. Амма сакитлик намазда ҝөзүмдүр» бу мәһәббәт һаггында ән ҝөзәл сөз һәзрәтиндир: Кишинин гадын үчүн ән ҝөзәл, јаддан чыхмајан сөзү «мән сәни севирәм» сөзүдүр. («Вәсаил» 14-ҹи ҹилд).

Рәсулуллаһ (с) ҹәмијјәтин ән сыхынты чәкән фәрдләриндән олан гадынлара мәрһәмәтли иди. Бујурур: «Ики дәстәјә зүлм етмәкдән чәкинин: Јетимләрә вә гадынлара». Һәзрәт һәјат јолдашына јахшылығы фәзиләтин үстүн ме’јар билирди. «Сизин ән јахшыныз аиләси үчүн јахшы оланыныздыр вә мән өз аиләм үчүн ән јахшысыјам». Һәзрәт өз аиләси илә хош рәфтар едәр, зарафатлашарды. Онларын сәһвини бағышламагла мәһәббәти артырарды.

О, өз гадынларыны һеч бир ишә мәҹбур етмәзди. «Мән вә фәзиләтсевәр үммәтимдән оланлар кимсәјә бир иши зорла иҹра етдирмәкдән узағыг». О, өз шәхси ишләрини өзү ҝөрәр вә ев ишләриндә јолдашларына көмәк едәрди. («Бәһар» 16-ҹы ҹилд).

Һәзрәт сојуглуг јарадан бүтүн ишләрдән чәкинәрди. Онун аиләси мәһәббәт долу бир һәјат јашајар, деди-годудан узаг оларды. Һансы ки, онун бир јох, бир нечә һәјат јолдашы варды.

жүктеу/скачать 0.7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: