Арнаулы бiлiмдендiру министрлiгi
Меңгеріле байланысқан есімді сөз тіркестері
жүктеу/скачать 1.02 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сұрақтар мен тапсырмалар 1.
- Пайдаланатын əдебиеттер
| Меңгеріле байланысқан есімді сөз тіркестері. Сөз тіркестерінің басыңқы
сыңарлары есімді, етістікті бағыныңқы сөздердің байланысу формасына, тұлғасына қарап бірнеше топқа бөлінеді. Соның бірі – меңгеріле байланысқан есімді сөз тіркестері. Меңгеріле байланысатын сөз тіркестерінің ерекшелігін олардың құралу тұлғасынан қарап айырамыз. Олар барыс, шығыс, табыс жатыс, көмектес жалғауларының бірінде болады да, басыңқы сөз сол жалғаудағы сөзді керек ететін етістік не есім болады. Осыдан меңгеріле байланысқан сөз тіркестері жасалады. Меңгеруші сөз жетектеуші де, меңгерілуші оның жетегіне еруші сөз болады. Септік жалғаулары сөзбен сөзді байланыстырумен қатар, түрлі-түрлі синтаксистік қатынасты білдіреді. Мысалы, барыс септігіндегі сөз беталысты, бағытты, мақсатты, мезгілді т.б. білдіреді. Сондай мағыналық қатынастар тек жалғау жалғанған сөздердің əртүрлі болуынан ғана тумайды, тұтас сөз тіркестерінің қарым-қатынасынан туады. Жоғарыда аталған септік жалғауларын меңгеріп, түрлі-түрлі мағыналық қатынастағы сөз тіркесін құрайтын сөздер, негізінде етістіктер болады. Солай болатындықтан меңгеріле байланысқан есімді сөз тіркестері сирек қолданылады. Сұрақтар мен тапсырмалар 1.Сөз тіркестеріне топтастыру принциптері ? 2. Есімді сөз тіркестері қалай жасалады? 3. Есімді сөз тіркесінің қандай түрлері бар? 4. Қабыса байланысқан, матаса байланысқан, меңгеріле байланысқан сөз тіркестерінің түрлері қандай? Пайдаланатын əдебиеттер 1. Аманжолов С. Қазақ əдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы Алматы. 1992. 2. Əміров Р., Əмірова Ж. Жай сөйлем синтаксисі. Алматы. 1996 3. Балақаев М., Сайрамбаев Т. Қазіргі қазақ тілі. Алматы. 1997 4. Балақаев М. Қазіргі қазақ тілі. Алматы. 1992. 5. Бектұров Ш.Қазақ тілі. Алматы. 2006 6. Cайрамбаев Т. Сөз тіркестері мен жай сөйлем синтаксисі. 1991. жүктеу/скачать 1.02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|