77.Үсік кезінде алғашқы көмек және емі, шұғыл емдеу. Үсіктің алдын алу Алғашқы көмек Зардап шегушіні лажы барынша дереу бөлмеге жеткiзу керек. Үсікке өте жиi (45% жағдайда) кол немесе аяк шалдығады. Оларды iшiнде 18-20°С суы бар аяктык немесе кол моншасына 20-30 минут бойы салып, оны 39-40 °с жоғарылатумен бiруакытта колмен немесе сабынданған губкамен, монша жөкесімен кол-аякка абайлап, перифериядан орталыкка карай ыскылауды жүргiзедi. Жылытудан және ыскылаудан 30-40 минуттан кейiн терi жылы және кызгылттанады. Кол-аякты кургатады, теріні 70% спиртпен өндеп, асептикалык танышты салады: мактанын калын кабатымен жылытып, бинт пен бекітеді. Зардап шегушіні үстелге жаткызып, кол-аякка жоғарылатылған калып беріледі, ыстык сұйыктык (шай, кофе), аздап алкоголь бередi. Кулак калкандарынын, мұрыннын, ұрттардын усiк шалуында оларды жылы колмен немесе жұмсак матамен кызарганга дейiн ыскылайды. Содан сон 70% спиртпен ендеп, залалсызданган вазелин майын жағады. Кармен ыскылауды колдануға ешкашан да болмайды, себебі, бұл одан әрi суык тиюге әкеледі, ал муздын кристалдары терiнi закымдайды, осынын нәтижесінде инфицирлену және тiлменiң дамуы мүмкін. Дененiн закымданған бөлiгiн белсенді жылытуды жүргiзудiн мүмкіндігі болмаған жағдайда, жылу сактайтын тангышты колданады, онымен жылу жоғалтуды және закымданған аймактын әрі карай салкындауынын алдын алады. Дененiн закымданған бөлiгiне залалсызданған майлыктарды, онын устiне - тек мактанын кабатын (жаксысы сұр мактамен) бинтпен бекітеді. Жылулыкты сактау үшiн жүн көрпенi, улбiр киім-кешектерді пайдалануға болады. Жылулыкты сактайтын тангыштын көмегiмен кан айналымды кайта калпына келтiру үшiн 5-6 сагат кажет, ал белсенді жылыту кезiнде - 40-60 минут. Далалық жағдайда кол-аякты жылыту үшiн алау, жылыткы сиякты жылу көздерін пайдаланады. Закымданган кол ұшын зардап шегушiнiн немесе көмек көрсетушiнiн колтык асты, курсагына, сандарынын арасына аймағына кiргiзуге болады. Барлық жағдайда алгашкы көмектi көрсеткенде, жылу түзiлуiн жоғарылату және зардап шегушiнi жылыту есебiнен жылу белiнуiн азайту, ыстык iшiмдiк беру, спазмолитикалык заттарды енгізу. Реактивтi кезеңге дейін өз уакытындағы және дұрыс жүргiзiлген көмек тіндердің біріншілік некрозынын алдын алуға мүмкіндік береді.
Емі.Бұзылган кан айналымды кайта калпына келтiрудi, жергiлiктi закымданудын терапиясын, жукпалы аскынулардын алдын алуды және емдеудi карастырады. Емдеудiн консервативті және оперативті әдістерін колданады