Мектеп қабырғасында балада тәуелділіктің даму қаупі жоғары:
• оқушылардың ерте девиантты мінез-құлқы;
• әсіресе жоғары сыныптарда академиялық үлгермеушіліктің болуы;
• құрбыларымен және мұғалімдерімен қақтығыстар.
• тәуелді мінез-құлықтың ерекше себептері білім беру мекемесінің аумағында психобелсенді заттарды қолдану, сондай-ақ әкімшіліктің студенттер мен мұғалімдердің психобелсенді заттарды қолдануға (соның ішінде темекі шегуге) төзімділікпен қарауы болып табылады.
|
10, 11-слайдтар
|
5 мин
|
III. Тәуелді мінез-құлықтың алдын алу шаралары.
12-слайд. «Әкені көріп ұл өсер, ананы көріп қыз өсер»
Қазақ отбасында сан ғасырлар бойы әдет-ғұрып, салт-дәстүр, ұлттық құндылықтар қалыптасып келеді. Бала тәрбиесінде ата мен әкенің рөлі өте зор. Әке – ер адамның қандай болу керектігіне үлгі болатын тұлға. Бала тәрбиенің алғашқы сабақтарын өз шаңырағында алады. Баланың салауатты өмір салты дені сау толыққанды отбасында ғана қалыптасады. Қазақ отбасында әке балаға тек туған адам емес, ер-азаматтың үлгісі, ерліктің белгісі. Мінез-құлық үлгісі, сенімділік пен бедел көзі. Тәртіп тұлғасы. Қазақ халқында әкеге, үлкенге құрмет қашанда бірінші орында тұрған. Әкесімен, аға буынмен ақылдасып, ақыл, көмек сұраған. Жастар үшін әкенің ақ батасын алу – өте маңызды рөл атқарды. Жастардың өмір жолын бақылауға және олардан ежелгі дәстүрлер негізінде қалыптасқан салауатты мінез-құлыққа деген сұранысқа ықпал ететін басқа да құндылықтар болды.
«Әкені көріп ұл өсер, ананы көріп қыз өсер»
«Әкесі сусындаған бұлақтан баласы да ішеді»
«Ұлды тәрбиелегенің - ұлтты тәрбиелегенің, қызды тәрбиелегенің - ұрпақты тәрбиелегенің»
Отбасы тәрбиесінде қазақ халқы әрқашан баланың жас және жеке ерекшеліктерін ескерген. Бұл халық даналығын мына сөздерден аңғаруға болады: Балаңды бес жасқа дейін патшаңдай күт, бес жастан он үш жасқа дейін құлыңдай жұмса, он үш жастан асқан соң досыңдай сырлас.
Себебі, бала он үш жастан кейін «әке үйінен бөлек шығуға құқығы бар қожайын» болып саналады.
Қазақ отбасындағы тәрбиенің негізгі әдістері мен құралдары жылы, мейірімді сөз болған. «Жақсы сөз – жарым ырыс» демекші, жылы сөзбен бірге баланы қарапайымдылыққа, сыпайылыққа тәрбиелеу – ата-ана мен ұстаздың міндеті. Сондықтан балаға белгілі бір әрекеттерді жасаудан сақтану кезде тыйым салудың себептерін түсіндіру қажет, бұл әдіс теріс әрекетті қайта жасаудың алдын алуға көмектеседі және оны игі істердің жолына бұрады. Осылайша, үлкендер жастардың өмір жолын бақылап, олардан ежелгі дәстүр негізінде қалыптасқан дұрыс мінез-құлықты талап етті.
Тәрбиенің нәтижесі көбіне «Ұстазы жақсының ұстанымы жақсы» деп айтатын белгілі бір тұлғалардың күш-жігерінің нәтижесі болып табылады. Сен кімнен білім алдың? Сен не үйрендің? Осындай сұрақтарға берілген жауаптарда бала тәрбиесіне баға беріліп, тиісті қорытындылар жасалды. Қазақ арасында «әдепсіздік», «надандық» сияқты мінездер, балаға деген көзқарасқа қатты әсер ететін теріс тұжырымдардың қатарында болған.
Біздің ата-бабаларымыз қамқор, ата-аналарымыз мейірімді, ал балалары қарапайым, сыпайы болған. Ата-аналар баланы белгілі бір әрекеттерді жасаудан сақтандырып қана қоймай, оларға тыйым салудың себептерін де түсіндірді. Бұл тәсіл балаға теріс әрекеттерді қайталамауға мүмкіндік берді.
Отбасындағы тәрбиенің, құндылық мәдениетінің мақсаты – жаңа ұрпақтың өмірін ортақ мәңгілік игіліктермен байланыстыру және олардың маңызды бірлігін қалпына келтіру. Бұл баланың халық даналығын, халқымыздың мәдениетінің салт-дәстүрін құрметтеуге тәрбиелеуге ықпал етеді. Осылайша, қай жағдайда да қазақ отбасы бала кезінен өз заманының азаматын қалыптастырған білім ордасы болып қала береді.
|
12-слайд
|
10 мин
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
