Мысалы:
Мен бармақ (бармақшы)
емеспін, сен (айтпақшы)
емессің. Ол келмек
(келмекші)
емес.т.с.
3.
Ауыспалы келер шақ. Сөйлемдегі өзге сөздерге байланысты бірде
осы шақтық, бірде келер шақтық ұғым тудыратын етістіктің түрі
а у ы с п а л ы к е л е р ш а қ деп аталады.
Ауыспалы келер шақтың жасалуы ауыспалы осы шақта айтылғандай.
Тұлғалық жағынан бұл екеуінің ешқандай айырмасы жоқ. Бір грамматикалық
тұлға
бірде осы шақтың, бірде келер шақтың ұғымын беретін болғандықтан,
ауыспалы деп аталады. Бұл тұлғаның сөйлемде
қай шақты білдіріп тұрған-
дығы сол сөйлемдегі мезгілдік ұғымы бар өзге сөздер арқылы беріледі, айқы-
ндалады. Мысалы:
Мен Алматыдағы жолдасыма хат жазамын. Мен жол-
дасыма хатты ертең жазамын. Ол бұрын бізге жиі келетін. Ол келетін
шығар. Ауылға да жиі баратын. Ауылға баратын шығар. Бұл сөйлемдердегі
азамын, келетін, баратын деген сөздердің тұлғалық жағынан айырмасы жоқ.
Сөйте тұрса да, бірінші сөйлемде
ауыспалы осы шақ, екінші сөйлемде
ауыспалы келер шақ. Үшінші, бесінші сөйлемдерде-ауыспалы өткен шақ,
төртінші, алтыншы сөйлемдерде – ауыспалы келер шақ.Өйткені
сөйлемдердегі
ертең, бұрын деген мезгілдік үстеулер,
шығар көменкші
етістігі
жазамын, келетін, баратын деген етістіктің шақтық
мағынасын
дәлдеп, істің әлі істелмегендігін, алдағы уақытта істелетіндігін білдіріп, келер
шақтың ұғымын білдіріп тұр.
Достарыңызбен бөлісу: 
