Қазақ тілінің түркі тілдері жүйесіндегі орны



бет2/4
Дата04.01.2024
өлшемі318.32 Kb.
#488476
түріҚұрамы
1   2   3   4
Қазақ тілінің түркі тілдері жүйесіндегі орны

А.Н.Самойлович (1880-1938) – белгілі орыс кеңес түркітанушысы. 1922 жылы Петроградтағы Шығыс тілдері институтын бітірген. 1925 жылдан КСРО Ғылым академиясының корреспондент-мүшесі, 1929 жылдан академигі, 1934 жылдан КСРО Ғылым академиясы жанындағы Шығыстану институтының директоры. А. Н. Самойлович өз дәуірінің талантты, білгір түркітанушыларының бірі блып есептеледі. Ол түркі тілдері бойынша 300-ге жуық ғылыми мақала жазған адам.

  • А.Н.Самойлович (1880-1938) – белгілі орыс кеңес түркітанушысы. 1922 жылы Петроградтағы Шығыс тілдері институтын бітірген. 1925 жылдан КСРО Ғылым академиясының корреспондент-мүшесі, 1929 жылдан академигі, 1934 жылдан КСРО Ғылым академиясы жанындағы Шығыстану институтының директоры. А. Н. Самойлович өз дәуірінің талантты, білгір түркітанушыларының бірі блып есептеледі. Ол түркі тілдері бойынша 300-ге жуық ғылыми мақала жазған адам.

Түркі тілдерін А.Н.Самойловичтің 6 топқа бөліп қарастыруы

Ол түркі тілдерін 6-топқа бөліп қарастырды:

  • 1) Бұлғар немесе чуваш тобы;
  • 2) Ұйғыр немесе Солтүстік шығыс тобы;
  • 3) Тау тобы, қыпшақ немесе солтүстік-батыс тобы;
  • 4) Тағылық тобы, шағатай, оңтүстік-шығыс тобы;
  • 5) Тағлы тобы, қыпшақ-түрікмен немесе орта топ;
  • 6) Ол тобы, түрікмен немесе оңтүстік-батыс тобы.
  • А. Н. Самойловичтің бұл классификациясында көптеген бөлулердің бүгінгі көзқараспен ұштасып жатқандығы байқалады.

Н.А.Баскаковтың жіктемесі бойынша да, қазақ тілі «батыс ғұн тілдері» бұтағының «қыпшақ тобының» құрамына кіреді. Қыпшақ тобына жататын қазіргі түркі тілдерінің тілдің барлық ярустарындағы типологиялық, генетикалық бірлігі, ұқсастығы немесе параллельдігі, сөз жоқ, оладың өзара тығыз байланыстағы тарихи үдерістерді басынан кешіргенін білдірсе керек.

  • Н.А.Баскаковтың жіктемесі бойынша да, қазақ тілі «батыс ғұн тілдері» бұтағының «қыпшақ тобының» құрамына кіреді. Қыпшақ тобына жататын қазіргі түркі тілдерінің тілдің барлық ярустарындағы типологиялық, генетикалық бірлігі, ұқсастығы немесе параллельдігі, сөз жоқ, оладың өзара тығыз байланыстағы тарихи үдерістерді басынан кешіргенін білдірсе керек.

Мәселен, «Қыпшақ тілдерінің Көне Бұлғар мемлекеті тұрғындарының тілімен жанасуынан қыпшақ-бұлғар негізді татар, башқұрт тілдері қалыптасты». Қыпшақ-ноғай тобындағы қазақ, қарақалпақ, ноғай тілдеріндегі айқын тілдік параллельдер жөнінде де солай деуге болады. Десек те, оған қазақ және татар тілдеріндегі қолданылып жүрген параллель фразеологизмдерге жалпы семантика тұрғысынан сипаттама бергенде көзіміз анық жете түседі.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет