Экономикалық көрсеткіштер

Бұл мысалда бірінші ауданға арналған суды тұтынуды үнемдеу шараларынан 1-ші 3-ші нұсқаулар эффектілі болып тұр, және пайдасызы тек 4-шісі. Екінші аудан үшін пайдалылары алғашқы екі нұсқа.

Бұл байланыста ренттік концепцияны өңдеу кезінде үш эффектті ажырата білу керек (дифференцияды эффект, ренттік эффект және рентік төлемдер), оларды түсіну мен баяндау өте ұқсас емес.

Дифференциялды эффект қоғамдық қажет шығындар индивидуалды шығындардан асуы шығындарды үнемдеуді білдіретін және де бұл ғылыми техникалық жетістіктерді қолдану арқылы, еңбекті дұрыс ұйымдастыру арқылы еңбек өнімділігін арттыру арқасында жүзеге асатын халық шаруашылығының кез-келген саласында пайда бола алады. Бұл эффект еңбек өндірісінің жоғарғы қарқыны барлық салаға жайылмайынлша сақталады.

Эффект сөз табиғат қорлары туралы жүргізілсе мүлде өзгеше сипатталады. Себебі диффнренциялдану, оның сипаттамалары және қорлардың шектеулігі әртүрлі шаруашылық обьектілері арқылы алынған эффекттердің теңелуі үшін обьективті кедергі болады.

Сонымен қатар табиғатта пайдалану саласындағы эффекттердің барлығы рентаға айналып кете алмайды. Бұған су кезінде әсіресе өзен жүйелерінде су қорларын пайдалану нәтижесінде алынған эффект нақты мысал бола алады. Әрине суы мол жылдарымаксималды экономикалық эффект алынуы мүмкін. Бірақ ренттік негізге оның қалыптасуы тұрақты табиғи факторлармен байланысты, орта статистикалық тұрақтылыққа ие бөлігі ғана ие бола алады.

Мысал ретінде күріш өсіруге арналған түсімділігі суаруға тәуелді алқапты алайық:

Жылдар	1	2	3	4	5	6	7	8
Жылдық су, тұтыну көлемі (мың м³/га)	6	6¸5	7	7¸5	8	8	8¸5	9
Шығымдылық (цпа)	18	20	21	22	24	25	23	22¸5

Осы кестеден көрініп тұрғандай, оптималды суару тәртібі 8¸0 мың м³/ га болып табылады, себебі бұндай суару нормасында максималды шығымдылық болады. Ал суарудың жоғары нормасында шығымдылық топырақ эрозиясы әсерінен, тұзданудан азаяды.