Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі «Кəсіпқор» Холдингі коммерциялық емес акционерлік қоғамы

101
Сұрақтар таксономиясын (грек. – орналасу, 
құрылым, рет) атақты американдық 
психолог жəне педагог Бенджамин Блум 
құрған. Бұл қазіргі білім беруде өте танымал 
жүйе. Бұл сұрақтар танымдық қызмет 
деңгейлерін топтастырумен тығыз 
байланысты: білу, түсіну, қолдану, талдау, 
жинақтау жəне бағалау. 
Алты жапырақ – сұрақтың алты түрі. 
Білу 
Қарапайым 
Кім?
Қашан? Қайда? 
Қалай? 
Түсіну 
Нақты 
Мен дұрыс 
түсіндім бе..? 
Қолдану 
Тəжірибелік 
Қалай қолдануға 
болады..? 
Одан не 
істеуге/шығаруға 
болады..? 
Талдау 
Интерпрета-
циялық 
Неге? 
Жинақтау 
Шығармаш-
лық сұрақ 
Егер..., онда не 
болады..? 
Бағалау 
Бағалауы 
сұрақ 
Қалай қарайсыз?
Қарапайым сұрақтар. 
Осы сұрақтарға жауап 
бере отырып, нақты 
мəліметті айтады, еске 
түсіреді, дəлелдемелер 
келтіреді. Бұл 
сұрақтарды бақылаудың 
дəстүрлі формасында 
құрады: сынақ кезінде, 
терминологиялық 
диктант жəне т.б. 
қолданылады. 
Анықтаушы сұрақтар. 
«Яғни сенің айтуыңша, 
Интерпретациялық (түсіндіруші) сұрақтар . 
Əдетте «Неге?» деген сөзбен басталады. Кей 
жағдайда ақталуға итермелейді, жəне ерсі 
қабылданады. Ал, басқа жағдайларда, себеп-
салдарды анықтауға арналады. «Неге 
ағаштың жапырақтары күзде сарғаяды». 
Егер оқушылар бұл сұрақтың жауабын 
білсе, онда ол интерпретациялықтан 
қарапайымға «айналады». Демек, егер оның 
жауабында тəуелсіздік элементі болса, 
сұрақтың бұл түрі жарамсыз болып қалады.
Шығармашылық сұрақтар. Сұрақты құруда 
шартты, жорамал, тұспалдау, болжам 
элементтері болады. «Егер адамдардың 

102
бұл...?», «Егер мен 
дұрыс түсінсем, 
онда...?»,«Мен 
қателесуім мүмкін, 
дегенмен, менің 
ойымша, сіз ..туралы 
...дедіңіз?». Бұл 
сұрақтың мақсаты 
сөйлеушінің не 
айтқанына орай кері 
байланыс ұсыну болып 
табылады. Кей кезде бұл 
сұрақтарды қосымша 
ақпарат алу мақсатымен 
де қойылады. 
Сұрақтарды қойған 
кезде жағымсыз 
мимикадан аулақ болған 
абзал. Анықтауыш 
сұрақтарға көпке 
танымал мысал 
келтірсек: (қасыңызды 
көтеріп, көзіңізді үлкен 
ашып): «Сен шынымен, 
деп ойлайсың ба?».
қолында бес саусақ емес үш саусақтан 
болса, əлемде не өзгерер еді?», «Сіз қалай 
ойлайсыз, жарнамадан кейін фильмнің 
желісі қалай өрбиді?»
Бағалаушы сұрақтар. Бұл сұрақтар қандай да 
бір оқиға, құбылыс, дəлелдемелерді бағалау 
критерийлерін анықтауға бағытталады. 
«Неге сəтті болды/сəтсіз болды?», «Бір 
сабақ басқа сабақтан қалай ерекшеленеді??» 
жəне т.б. 
Тəжірибелік сұрақтар. Егер сұрақ теория 
мен тəжірибенің арасында өзара байланыс 
орнатуға бағытталған болса, онда оны 
тəжірибелік сұрақ деп атаймыз. «Күнделікті 
өмірде диффузияны қай кезде байқайсыз?», 
«Əңгіме кейіпкерінің орнында болсаңыз не 
істер едіңіз?» 

жүктеу/скачать 1.55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: