16
Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне
қойылатын тамақтанудың қалыпты мөлшері
1- кесте
Азық-түліктердің атауы
Балалардың жас шамасы
3 жасқа дейін
3 жастан 7 жасқа дейін
Мектепке дейінгі ұйымдарда болу ұзақтығы
9 – 10,5
сағат
12 – 24
сағат
9 – 10,5
сағат
12
сағат
24 сағат
1
2
3
4
5
6
Бидай наны
55
55
80
95
100
Қара бидай наны
25
25
60
65
70
Бидай ұны
15
15
15
15
15
Картоп ұны
3
3
3
3
3
Дәнді-дақылдар, бұршақ
тұқымдастар, макарон өнімдері
30
30
40
45
45
Картоп
120
125
180
180
180
Көкеністер барлығы
250
250
300
310
320
Жемістер барлығы
150
150
130
140
150
Кептірілген жемістер
10
10
10
10
10
Қант
35
35
50
52
55
Кондитерлік өнімдер
4
7
10
10
10
Ет
90
90
110
110
120
Балық
30
30
50
50
55
Жұмыртқа (дана)
0,25
0,5
0,5
0,5
1,0
Сүт
Сүт қышқылы өнімдері
500
500
500
500
500
Сүзбе
40
50
60
60
70
Қаймақ
5
5
15
15
15
Ірімшік
3
6
8
8
10
Табиғи сары май
12
12
23
23
25
Өсімдік майы
6
6
7
9
9
17
Шай
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
Кофе
1
1
2
2
2
Какао
1
1
2
2
2
Тұз
2
2
5
5
8
Ашытқы
1
1
1
1
1
Алмастырушы азық-түліктер
2 - кесте
№
Алмастыруға
жарайтын өнім
Граммдық
өлшемі
Алмастырушы өнім
Граммдық
өлшемі
1
Сиыр еті
100,0
Сүйекті ет 1
санаттағылар: қой,
жылқы, қоян еттері
100,0
Сүйексіз ет
1санаттағылар:
қой, жылқы, қоян еттері
80,0
1 санаттағы жылқы еті
104,0
Үзілген құс еті
100,0
Құс еті
120,0
1 санаттағы қосымша ет
өнімдері: бауыр, бүйрек,
жүрек
116,0
Қайнатылған шұжық
80,0
Консервіленген ет
120,0
Жаңа ауланған балық
150,0
Жартылай майлы сүзбе
250,0
Жаңа сауылған сүт
600,0
2
Сауылған сүт
100,0
айран
100,0
Қоюлатылған сүт
40,0
Кілегей
20,0
Майлы сүзбе
30,0
18
3
Қаймақ
100,0
Кілегей
133,0
Сүт
667,0
4
Сүзбе
100,0
Сүт
333,0
Ірімшік
40,0
Сүзбе-ірімшік
80,0
Қаймақ
50,0
Кілегей
66,0
5
Ірімшік
100,0
Сиыр сүті
50,0
Қаймақ
125,0
Ірімшік
250,0
Сүзбе-ірімшік
200,0
Сүт
825,0
Жұмыртқа
3 шт.
6
Жұмыртқа
1 шт.
Сүзбе
33,0
Қаймақ
40,0
Сүзбе
80,0
7
Балық
100,0
Ет
67,0
Тұздалған балық
100,0
Балықтың жұмсақ еті
70,0
Сүзбе
168,0
Ірімшік
50,0
8
Жеміс-жидек
100,0
Жидек шырыны
100,0
Кептірілген алма
20,0
Кептірілген өрік
8,0
Қара өрік
17,0
Миіз
22,0
Қарбыз
300,0
Қауын
200,0
19
(«Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» Санитарлық талаптар № 10 Қосымша)
Жасына сәйкес ұсынылатын тамақ мөлшерін граммен есептеу
Тамақ ішу
Жасы
3 жасқа дейін
3-7 жас
7-11жас
11-18 жас
1
2
3
4
5
Бірінші тағам:
150
200
300-400
400-450
Екінші тағам:
Гарнир
100
130
150-200
210-250
Ет,котлет, балық,
құс еті
60
80
100
120
Көкеністен,
жұмыртқадан,
сүзбеден,еттен
жасалған тағам
және ботқа
150
200
300
400
Салат
40
60
70-80
100-150
Үшінші тағам
150
180
200
200
(«Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» Санитарлық талаптар № 11 Қосымша)
Тез бұзылатын өнімдерді сақтау және тұтыну
№
Өнімнің атауы
Сроки хранения и реализации
при +2 – 6 °С температурада
сақтау және тұтыну, сағаттан
аспауы керек
1
2
3
1
Жартылайфабрикатты үлкен ет тілімдері
48
2
Қатырылған бауыр
48
3
Мұздатылған бауыр
18
4
Мұздатылған құс еті мен қоян еті
48
5
Қатырылған құс еті мен қоян еті
– 18 °С температурада 2 немесе 20
тәулік
20
6
Қайнатылған шұжықтар:
Жоғары сұрып
72
Бірінші сұрып
48
7
Жоғары, бірінші және екінші сұрыпты ет
шұжықтары
48
8
Қайнатылған сүт, ацидофилді кілегей
36
9
Айран
36
10 Сүзбе: майлы , майсыз, диеталық
36
11 Майсыз сүзбе
24
12 Қаймақ 20, 25, 30%
72
13 Сметана 15% и ниже
36
14 Ірімшік-сүзбелі өнімдер
0 – 2°температурада 36
15 Майлы ірімшіктер:
16
Полистирол және басқа да полимерлік
материалдардан жасалған қораптардағы:
жемісті, тәтті
48
17 ащы
72
18 Мұздатылған балықтың барлық түрлері
0 – 2°температурада 48
19 Катырылған балықтың барлық түрлері
0 – 8°температурада 48
20 Аршылмаған қайнатылған көкеністер
6
Балабақшада, технологиялық картаны бас аспаз дайындайды. Осы ретте,
қазіргі таңда, көптеген компьютерлік бағдарламар бар.
Технологиялық карталарды қолданудың тиімділі:
-
аспаздық өзгеріске ұшыраған тағамдардың химиялық құрамы мен
тағамдық құндылығының есебін жүргізу ;
-
100 граммдық мөлшердегі тағамға қосылатын өнімдердің есебі;
-
"тағамдағы тамақ" технологиясы бойынша, тағамдардың рецебіне
өзгерістер енгізуге мүмкіндік.
БАЛАЛАР ТАМАҒЫН ДӘРУМЕНДЕНДІРУ
Аскорбин қышқылы тәуліктік қажеттілік есебінен:1 жасқа дейінгі
балаларға 30 мг; 1-6 жастағыларға 40 мг. Дәрумендендіру – дайын тамақтарға,
ас әзірлейтін бөлмеде, бас медбике, емдәм медбикесінің және т.б.
21
медициналық қызметкерлерінің, арнайы осы мақсатқа тағайындалған,
қадағалауымен іске асырылады. Дәрумендендірілген тағамдарды қайта
жылытуға кеңес бермейміз, өйткені тағамдар, құрамындағы аскорбин
қышқылын жоғалтады.Тағамдарды аскорбин қышқылымен (С дәрумені)
дерумендендіру
үдерісі
жыл
сайын:
бөбекжайларда,
бөбекжай-
балабақшаларды, балалар үйінде, балабақшаларда, мектеп-интернеттарда,
емханалар мен шипажайларда, перзентханаларда жүргізіліп отырады.
Күнделікті дәрумендендіру: бірінші және үшінші тағамдар мен шайға
жүргізіледі.
- Тәулік бойы балалар тұратын білім және тәрбие беретін ұйымдардың
балалары мен жасөспірімдерінің ағзасында қорғаныштық қабатының әлсіреуін
болдырмау үшін мұздатылған сусындарды (жеміс қайнатпасы, кисель)
жасанды жолмен дәрумендендіру.
- Қайнатпа сусындарын дәрумендендіргенде температура +15°С-ден
аспауы керек, кисельге аскорбин қышқылы +30 – 35°С температураға дейін
мұздатылған жағдайда ғана қосылады. С дәруменінің тәуліктік мөлшері:
бөбекжайдағы балаларға - 50 миллиграмм, мектепке дейінгі жастағы балаларға
– 60 мг.
Достарыңызбен бөлісу: |