Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі т. М. Мендебаев, Е. С. Асқаров
жүктеу/скачать 3.11 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5. Сәйкестілік
- 4.8–сурет
| 4. Салыстыру әдісі – бҧл ӛлшеммен салыстыру әдісі, мҧнда ӛлшенетін
шаманы белгілі шамамен салыстырады (бір иықта ӛлшеу әдісі). Кеңінен қолданылатын Бордо әдісінің негізі мынада: таразының бір кесесіне ӛлшеу объектісін қояды, таразыны теңдікке келтіреді, ол ҥшін келесі кесеге, мысалы ағаш сияқты жҥктерді қояды. Теңдікке қол жеткізген кезде ӛлшеу объектісін алып тастайды және оның орнына қайтадан теңдікке жеткенге дейін гірлер қойылады. Теңдікке жеткенге дейінгі қойылған гірлердің жалпы массасы ӛлшеу объектісінің массасын қҧрайды. Осылайша, ӛлшеу нәтижелерінен таразы иықтарының ҧзындықтары дайындалуының қателігі алынып тасталынады. 5. Сәйкестілік – әдіс шкала белгілері мен периодты дабылдардың сәйкестілігін қолданады, ӛлшеу шкала белгілері мен периодты дабылдардың сәйкестілігі арқылы алынатын ӛлшенетін шама мен шама ӛлшемінің айырымы ӛлшеммен, салыстырумен жҥргізіледі. Мысалы, штангенциркульдердегі Нониус шкалалары. Бҧл шкаланың 0,9 мм-ден тҧратын 10 бӛлігі бар. Нониус шкаласының нӛлдік белгісі штангенциркульдің негізгі шкалаларының белгілерінің арасына келсе, бҧл миллиметрлердің бҥтін санына Х-тің, миллиметрдің оннан бір бӛлігін (0,1 Х), қандай да бір кӛлемде санын қосу керек дегенді білдіреді. Х санын анықтау ҥшін негізгі шкала белгілеріне сәйкес келген Нониус шкаласының белгісін тауып аламыз. Осы белгі Нониус шкаласының n-мәніндегі белгісі болсын. Ӛлшенетін 0,1 Х миллиметрдің бӛлінген бӛлігі штангенциркульдің негізгі шкаласына бойынша миллиметрдің бҥтін саны мен нӛлдік белгіден сәйкес келетін белгіге дейінгі Нониус шкаласы Х L A Ӛлшем Ӛлшеу объектісі 4.8–сурет 125 бойынша арақашықтықтың ӛзара айырымына тең. Нӛлдік белгіден сәйкес келетін белгіге дейінгі арақашықтық 0,9 n-ге тең. Негізгі шкаланың белгілері бойынша арақашықтық n-ге тең. Теңдікті: n n X 9 , 0 1 , 0 деп жазуға болады, сонда Х=n. 4.10-суретте Нониус шкаласының 6 белгісі сәйкес келді, олардың ӛлшемі 80,6 мм-ге тең. Сәйкес келу қағидасы ӛлшеу негізінде интерференцияның, соғудың, стробоскоптық эффекттердің пайда болуына негізделеді. Соғудың пайда болуын радиотехникада екі жиілігі жақын тербелістерді салыстыру ҥшін қолданылады. Екі жиілігі жоғары тербелістердің амплитудасы сәйкес келгенде қосылады, содан соң олар фаза бойынша сәйкес келуін тоқтатып, қарама-қарсы фазада болады. Осылайша соғу деп аталатын жиілігі тӛмен тербелістер тҥзіледі. Олар соғудың пайда болу уақыты бойынша тіркелуі мҥмкін, осының арқасында ӛлшеніп жатқан объектінің тербеліс жиілігі анықталады. жүктеу/скачать 3.11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|