Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі № қазақ орта мектебі Ғылыми-зерттеу жұмысы тақырыбы: «Адам физикасын және адамның физикалық мүмкіндіктерін зерттеу»
Қосымша 2. Адамның физикалық параметрлері
жүктеу/скачать 377.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тығыздық параметр
- Жылдамдық параметр
- Қан тамырлар жүйесіндегі қан қозғалысының жылдамдығы
- Жұмыс параметр
- Қысым параметр
- Қан тамырларындағы қысым
- Тамырдың ішкі диаметрі, мм
- Қосымша 3. «Адам физикасы» бойынша оқушыларға арналған жадынама
- Адам теңіз деңгейінен әртүрлі биіктікке қалай шыдайды
- Адам ағзасы үшін маңызды температура (қалыпты қысым мен салыстырмалы ылғалдылықта)
| Қосымша 2. Адамның физикалық параметрлері
Масса және көлем
Тығыздық
Температура
Күш
Жылдамдық
Қан тамырлар жүйесіндегі қан қозғалысының жылдамдығы
Қуат
Жұмыс
Қысым
Қан тамырларындағы қысым
Қосымша 3. «Адам физикасы» бойынша оқушыларға арналған жадынама Сіз біздің ағзамыздың қызықты ерекшеліктері туралы білесіз бе? Адамның ДНҚ - сында шамамен 80 000 ген бар. Ежелгі Римде адамдар орта есеппен 23 жылдан аспайтын өмір сүрді, ал 19 ғасырда АҚШ-та орташа өмір сүру ұзақтығы 40 жылдан аспады. Ерлер 130 см - ден төмен, әйелдер 120 см-ден төмен болса ергежейлі болып саналады. Адам денесі 639 бұлшықеттен тұрады. Күлімсіреген кезде адамның 17 бұлшықеті жұмыс істейді. Адамның омыртқасында 33 немесе 34 омыртқа бар. Баланың денесінде туылған кезде 300-ге жуық сүйек бар, ересек жаста олардың тек 206-сы қалады. Адамның барлық сүйектерінің жартысына жуығы білек пен аяқта болады. Саусақтардың тырнақтары аяқтарға қарағанда шамамен 4 есе тез өседі. Адамның сүйектері 50% судан тұрады. Адамның әр саусағы өмір бойы шамамен 25 миллион рет бүгіледі. Адам ағзасының құрамына тек 4 минерал кіреді: апатит, арагонит, кальцит және кристобалит. Балалар тізе қабығынсыз туылады. Олар тек 2-6 жаста пайда болады. Адамның көзі 10 000 000 түс реңктерін ажырата алады. Адам күшті жарықтан көру қабілетін жоғалтатын құбылыс «қар соқырлығы» деп аталады. Орташа алғанда, сіз 5 миллилитр көз жасын бөлесіз - бір жылда үлкен бөтелке пайда болады. Минутына 20 рет жыпылықтау арқылы сіз көзіңізді ылғалдандырасыз. Бұл жылына 10 миллионнан астам бұлшықет жиырылуын құрайды. Ашық көзбен түшкіру мүмкін емес. Әйелдер көзі ерлерге қарағанда шамамен 2 есе жиі жыпылықтайды. Еркектер әйелдерге қарағанда түс соқырлығынан шамамен 10 есе көп. Көк көздері бар адамдар басқаларға қарағанда ауырсынуға сезімтал. Адам орта есеппен 6 секунд сайын жыпылықтайды, бұл өмір бойы біз қабақтарымызды шамамен 250 миллион рет түсіріп, көтереміз дегенді білдіреді. Орташа алғанда, адамның шашы айына 12 мм жылдамдықпен өседі. Аққұбаларда сақал қараторыларға қарағанда тез өседі. Адамның шашы сабын пленкасынан шамамен 5000 есе қалың. Тыныш күйде сіз минутына 16 рет дем алып, дем шығарасыз, осы уақыт ішінде өкпе арқылы 8 литр ауа өтеді. Бір жыл ішінде екі әуе шарды осындай мөлшерде ауамен толтыруға болады. Өкпенің беті шамамен 100 шаршы метрді құрайды. Адамның оң өкпесі сол өкпеге қарағанда көбірек ауаны ұстайды. Ересек адам күніне шамамен 23000 рет дем алады (және дем шығарады). Адамның өкпесінің бетінің ауданы шамамен теннис кортының ауданына тең. Адам ағзасындағы ең күшті бұлшықет-тіл. Адам ағзасында 2000-ға жуық дәмдік бүршіктер бар. Адамның аузында шамамен 40 000 бактерия бар. Орташа алғанда, адамның миының салмағы шамамен 1,3 кг. Адам миы бір күнде әлемдегі барлық телефондарға қарағанда көбірек электрлік импульстар тудырады. Туылғаннан бері адамның миында 14 миллиард жасуша бар және бұл сан өлімге дейін өспейді. Керісінше, 25 жастан кейін ол күніне 100 мыңға азаяды. 40 жастан кейін мидың деградациясы күрт жеделдейді, ал 50 жастан кейін нейрондар (жүйке жасушалары) кебеді және ми көлемі азаяды. Адамның миында бір секундта 100000 химиялық реакция жүреді. Адам-түзу сызықтар салуға қабілетті тіршілік әлемінің жалғыз өкілі. Өмір бойы орташа адам өсіретін бас шашының ұзындығы-725 шақырым. Кішкентай капиллярлық қан тамырлары адамның ең жұқа шашынан 50 есе жұқа. Капиллярдың орташа диаметрі шамамен 0,008 мм. Жас теріде керемет су мөлшері бар-8 литр. Күн сайын сіз тері арқылы 2 литрге дейін су жоғалтасыз. Тері жасушаларының өлу процесі 120 күнге созылатындықтан, сіз бір жылда теріңізді үш рет өзгертесіз. Өмір бойы адамның терісі шамамен 1000 рет ауыстырылады. Сіздің жүрегіңіз тыныштықта минутына 80 рет соғып, 5 литр қан айдайды. Бір жыл ішінде жүрек 42 миллион жиырылу шығарады және қанның көп мөлшерін айдайды, сондықтан оны бірнеше бассейндермен толтыруға болады. 36 800 000 - бір жылдағы адамның жүрек соғу саны. Адамның жүрегінің мөлшері оның жұдырығының мөлшеріне тең. Ересек адамның жүрегінің салмағы 220-260 г құрайды, адам ағзасындағы жүйке импульстары секундына шамамен 90 метр жылдамдықпен қозғалады. Ересек адамның денесінде шамамен 75 шақырым нервтер бар. Адамның асқазан сөлінде 0,4% тұз қышқылы (HCl) бар. Адамның шамамен 2 миллион тер бездері бар. Орташа ересек адам әр литр термен 540 калория жоғалтады. Еркектер әйелдерге қарағанда шамамен 40% көп терлейді. Адамның аш ішегі тірі кезінде ұзындығы шамамен 2,5 метрді құрайды. Ол қайтыс болғаннан кейін, ішек қабырғасының бұлшықеттері босаңсыған кезде оның ұзындығы 6 метрге жетеді. Адам ағзасында өмір сүретін бактериялардың жалпы салмағы 2 килограмды құрайды. Адам тек бес иісті тани алады: гүлді, ерекше (лимон, алма және т.б.), күйдірілген (кофе және т. б.), шіріген (шіріген жұмыртқа, ірімшік және т. б.) және эфирлік (бензин, алкоголь). Қалың тұман немесе боран кезінде адасқан адам әрдайым дерлік шеңбер бойымен жүреді, бұл біздің денеміздің асимметриясымен, яғни адам денесінің оң және сол жақ жартысы арасында толық тепе-теңдіктің болмауымен түсіндіріледі. Адам тек жылыну үшін дірілдейді екен. Күніне бір қорап темекі шегетін адам жылына жарты кесе шайыр ішеді. Адам теңіз деңгейінен әртүрлі биіктікке қалай шыдайды? Өлім аймағы-8 км-ден астам: адам бұл биіктікте тыныс алу аппаратынсыз қысқа уақыт - 3 минут, ал 16 км биіктікте - 9 секунд, содан кейін өлім болады. Критикалық аймақ - 6-дан 8 км-ге дейін: дене қызметінің ауыр функционалдық бұзылыстары. Толық емес өтемақы аймағы-4-тен 5 км-ге дейін: жалпы әл-ауқаттың нашарлауы. Толық өтемақы аймағы-2-ден 4 км-ге дейін: дененің резервтік күштерін жұмылдырудың арқасында жүректің, сезім мүшелерінің және басқа жүйелердің кейбір бұзылыстары тез жоғалады. Қауіпсіз аймақ - 1,5-тен 2 км-ге дейін: адам ағзасында айтарлықтай ақаулар жоқ. Адам ағзасы үшін маңызды температура (қалыпты қысым мен салыстырмалы ылғалдылықта) Көптеген адамдар үшін қалыпты температура 36,3-тен 37 С-қа дейін. Сананың жоғалуымен бірге жүретін критикалық температура -42С-тан жоғары. Өлім температурасы -43 С жоғары. Ми процестерінің баяулауына әкелетін температура 34 С-тан төмен. Сананың жоғалуымен бірге жүретін критикалық температура-30 С-тан төмен. жүктеу/скачать 377.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||