Қазақстан Республикасында көлiк инфрақұрылымын дамыту жөнiндегi 2010 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекiту туралы
Қоршаған ортаны қорғау әсерiн бағалау
жүктеу/скачать 1.09 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Темiр жол көлiгi
- Әуе көлiгi
- Су көлiгi
- 6. Қажеттi ресурстар
- 7. Қазақстан Республикасында көлiк инфрақұрылымын дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары
Қоршаған ортаны қорғау әсерiн бағалау Автомобиль көлiгi Көптеген iрi қалаларда әуе бассейнiнiң ластануына автокөлiктер зиянды шығарындылардың жалпы көлемiнiң 60% астам үлесiн қосып отыр. «Көлiк» қосалқы санатындағы отын жағу Қазақстандағы парниктiк газдың эмиссия көздерiнiң маңыздылығы бойынша алтыншы болып отыр, ал оның жалпы ұлттық эмиссияға қосар үлесi шамамен 4% құрайды. Жыл сайын ауаға зиянды заттарды шығару автомобиль көлiгiнiң еншiсiне тиесiлi, ең алдымен, Қазақстан Республикасының ең iрi қалаларындағы автомобиль паркiнiң өсуiне байланысты, көлiк құралдарынан шығарылатын зиянды заттардың ауаға шығарылымы жылына 1 млн. тонна, тұрақты көзден шығарылым жылына 2,5 млн. тоннаны құрайды. Автокөлiк көздерiнiң ластану ерекшелiгi төмендегi жағдайда айқындалады: 1) тұрақты көз санының өсуiмен салыстырғанда автокөлiктер санының қарқынды өсуi; 2) тұрақты көз шығарылымымен салыстырғанда автокөлiк шығарылымдарының улағыштығының жоғарылығы; 3) жылжымалы көздердердегi қорғаныш құралдарын ластанудан қорғауды техникалық жүзеге асырудың күрделiлiгi; 4) тұрғын аудандарға тiкелей жақын орналасуы; 5) автомобильдердiң кеңiстiктегi бөлiнуi. Жылжымалы көздерден шығарылатын зиянды заттар шығарылымдарының ең көп мөлшерi Алматы қаласында, онда жыл сайын көлiк шығарындылары орташа алғанда тәулiгiне 507 тонна, жылына — 150-200 мың тонна немесе шығарындылардың жалпы көлемiнiң 90% құрайды. Басқа аймақтарда көлiктiң жылдық шығарындысы: Қостанай облысында - 163,2 мың тонна, Алматы облысында - 131,0 мың тонна, Оңтүстiк-Қазақстан облысында - 106,0 мың тонна, Қарағанды облысында 100,0 мың тонна құрады. Байқаулардың мәлiметтерi бойынша Қазақстанның iрi қалаларындағы қозғалыс жылдамдығы 13-17 км/сағатқа төмендеп келедi. Бұл жағдай қаланың әуе бассейнiнiң пайдаланылған газдардың улы құрамымен ластануының жоғарылауына алып келедi. Автомобильдер қозғағыштарының пайдаланылған газдарында 170-тен астам зиянды құрамдар болады, олардың шамамен 160-ы - қозғалтқыштағы отынның толық жанбауынан пайда болатын туынды көмiрсутектер. Олар ауада бiрнеше минуттан бастап 4-5 жылға дейiн сақталады. Автомобильдердiң пайдаланылған газдарының қатты шығарындыларының құрамында адам организмiне барынша зиянды әсер ететiн күйе мен қорғасынның қосылыстары бар. Автомобильдердiң пайдаланылған газдарының құрамы негiзiнен қозғағышының түрi мен оның техникалық жағдайына, қолданылатын отын мен майларының түрiне, пайдалану жағдайына т.б. байланысты болады. Автокөлiктердiң пайдаланылған газдарының 1 тонна жанған жанар майының құрамында 12-ден 24 кг дейiн азот тотығы, 0,5 кг-нан 5 кг дейiн көмiрсутектер мен аммиак, 4-5% дейiн көмiртек тотығы болады. Бiр автомобильдiң жылдық пайдаланған газында - 800 кг көмiртек тотығы, 40 кг азот тотығы және 20 кг астам әртүрлi көмiрсутектер болады. Автокөлiк құралдарының зиянды шығарындыларының деңгейiн төмендету жөнiндегi маңызды шаралардың бiрi Еуро экологиялық стандарттарын кезеңмен енгiзу болып табылады. 2009 жылдың 15 шiлдесiнен бастап Еуро-2 экологиялық стандартына сәйкес келмейтiн автомобильдердi ел аумағына әкелу және өндiруге шектеулер енгiзiлдi. Аталған шара Қазақстанның iрi қалаларындағы экологиялық жағдайды жақсарту, автомобильмен тасымалдау қауiпсiздiгiн көтеру және елiмiздегi автомобильдер паркiн жаңартуға арналған жағдайлар жасауға бағытталған. Экологиялық проблемаларды шешу үшiн 2011 жылдың 1 қаңтарынан бастап Еуро-3, 2014 жылдың 1 қаңтарынан бастап Еуро-4 экологиялық стандарттарын кезең-кезеңiмен енгiзу қарастырылған. Жалпы алғанда 2015 жылға қарай пайдалану мерзiмi 12 жылдан асқан автокөлiк құралдарының үлестiк салмағы 63%-дан 50%-ға дейiн төмендетiледi. Экологиялық стандарттарды енгiзу қолданыстағы автокөлiктер паркiн жаңартуға, экологиялық проблемалар (әсiресе үлкен қалаларда) мен жолдардағы қауiпсiздiк деңгейiн жоғарылату проблемаларын шешуге жағдай жасайды. Автокөлiктердiң зиянды заттарды шығаруы жөнiндегi техникалық регламенттiң ережелерiн жүзеге асыру ҚР-на Еуро стандарттарына сәйкес келмейтiн автомобильдердi әкелуге және өндiруге шектеу қояды. Автокөлiк құралдарын алдын ала өлшеу және автоматты түрде классификациялауды ұйымдастыру жолымен жүк көлiк құралдарының қолданыстағы технологиялық жүйесiн жаңғырту, жүк автомобильдерiнiң қолайлы жүктемесi және ауаға шығарылатын зиянды заттардың шығарындысының ең төменгi деңгейiне (артық жүктемемен қозғалысқа қатысты) жеткiзетiн тiкелей экологиялық жағынан әсер етедi. Автомобиль жолдарын пайдалану кезiнде қоршаған ортаға жағымсыз әсерi байқалады. Автомобиль жолдарындағы автокөлiк құралдары қозғалысының артық жүктемелiлiгiне және қозғалыс жылдамдығын төмендетуге байланысты ауаға көмiртек тотығын шығару ұлғаюда. Төмендегi шаралардың негiзiнде ластану деңгейiн төмендетуге болады: 1) қанағаттанғысыз техникалық жағдайдағы жолдарды қайта жаңғырту және жөндеу, яғни жол жабындыларының жағдайы жақсарады, тиiсiнше көлiк ағымының орташа жылдамдығы көтерiледi; 2) қозғалыс қауiпсiздiгi бойынша iс-шаралар кешенiн жүзеге асыру жол жағдайларын жақсартуға мүмкiндiк бередi, көптеген жол қиылыстары мен автобус аялдамаларында өту-жылдамдық қозғалысы жолақтары орнатылатын болады. Жолдарды салу, қайта жаңарту, күрделi жөндеу кезiнде қабылданатын жобалық шешiмдердiң қоршаған ортаға әсерiн бағалау жобаның барлық орындалу кезеңдерiнде инвестициялар салу мен жер бөлiп беруден бастап жолды пайдалануға дейiн жүргiзiледi, сонымен қатар экологиялық зардаптардың болжамдарына негiзделедi. Одан басқа, жол объектiлерiн салу, қайта жаңарту, күрделi жөндеу барысында жүргiзiлетiн экологиялық мониторингке жатады: 1) барынша экологиялық таза жұмыс технологиясын қамтамасыз етуге қабiлеттi, сонымен бiрге жобада қарастырылған табиғат қорғау талаптарын орындайтын мердiгерлiк мекеменi таңдау; 2) тапсырыс берушiнiң (қажет болғанда тәуелсiз сарапшылар) қоршаған ортаға объектiнiң әсерiн болдырмайтын немесе жұмсартатын жобалық құжаттарға енгiзiлген шараларды толық және дәл орындауын бақылау; 3) табиғатты қорғау және қорғаныш құрылыстарын салуды қадағалау; 4) бүлiнген жерлердегi топырақ құнарлылығын қалпына келтiру жұмыстарын мерзiмiнде және дұрыс жүргiзiлуiн бақылау; 5) құрылыс жұмыстарын жүргiзу кезiнде жобада қарастырылған iс-шаралардың тиiмдiлiгiне талдау жасау және қажет болған жағдайда оларға түзету енгiзу. Жолдарды пайдалану процесiнде мынадай қосымша шаралар қабылданады: 1) су эрозиясын болдырмау және су бетiнiң ағымын ұйымдастыру үшiн жер төсемiнiң жақтауларын бекiту; 2) асфальт-бетон зауыттарының шығарылымдарын тазарту жүйелерiн жетiлдiру; 3) жолда үй және жабайы жануарлардың пайда болуын болдырмайтын, сондай-ақ автомагистральдар арқылы олардың қауiпсiз өтуiн қамтамасыз ететiн құрылғылар орнату; 4) қысқы жолдардың мұзқалаққа қарсы материалдардың жағымсыз әсерiн азайтуға мүмкiндiк беретiн технологиялар қолдану. Темiр жол көлiгi Темiр жол саласында тасымалдау процесi кезiндегi зиянды шығарылымдардың негiзгi көзi тепловоз болып табылады, күш берудiң экологиялық таза түрi электровоз, ол атмосфераға зиянды заттар шығармайды. Тепловоздардың мүкәммал паркi 1141 бiрлiк, электровоздар 578 бiрлiк құрайды, осындай арақатынас темiр жолдардың электрлендiрiлген учаскелерi 29% немесе темiр жолдардың жалпы ұзындығының (14 200 км) 4 100 км құрайтындығына байланысты байқалады. Сондықтан тепловоздардың зиянды заттарды шығаруының жылдық орташа көрсеткiшi 1 темiр жол желiсiнiң 1 км 3,15 тонна құрайды, соның iшiнде: 36% - көмiртек оксидi, 52% - азот диоксидi, 4,5% - күкiрт оксидi, 7,5% - күйе. Темiр жол учаскесiн салудың қоршаған ортаның құықтық, экологиялық және әлеуметтiк аспектiлерiн айқындайтын және экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге, шаруашылық қызметтiң табиғи экологиялық жүйелерге зиянды әсерiн болдырмауға және биологиялық әр түрлiлiгiн сақтауға, табиғатты ұтымды пайдалануды ұйымдастыруға бағытталған құқықтық құжатттамалар ҚР-ның «Экологиялық кодекс» заңына сәйкес орындалады. Қабылданатын шаруашылық шешiмдердiң экологиялық және өзге де зардаптарын анықтау мақсатында көзделетiн қызметтiң қоршаған табиғи ортаға әсерiне бағалау (бұдан әрi - ҚОҚӘБ) жүргiзiп, қоршаған ортаны сауықтыру, табиғи экологиялық жүйелер мен табиғи ресурстардың жойылып кетуiн, құлдырауын, зақымданып, жүдеуiн болдырмау жөнiнде ұсынымдар әзiрленуде. Темiр жол желiлерi бойынша қоршаған ортаны қорғау мақсатында темiр жол жолға екi жағынан 50 м тең санитарлық-қорғаныш аймағы бар және станциялар қиылысқан аудандарда 100-200 метрге дейiн ұлғайтылуда. Ғимараттар мен құрылыстарды, инженерлiк қамтамасыз ету жүйелерiн (сумен жабдықтау, кәрiз, көлiк және байланыс құралдары) жобалау: 1) ластаушы заттарды атмосфералық ауаға шығарудың шектi рұқсат етiлген мәндерiнiң нормативтерiн сақтау; 2) зиянды қалдықтарды залалсыздандыру және пайдаға жарату; 3) топырақтың су және жел эрозиясына ұшырауын, олардың батпақтануын болдырмау; 4) жерлер мен карьерлердiң топырақ құнарлылығын қалпына келтiру ескерiлiп орындалады. Қабылданған жобалық шешiмдердi талдау жаңа темiр жол желiлерiн салу қоршаған табиғи орта құрамдастарына қайтымсыз зиянды әсер етпейтiндiгiн көрсеттi. Барлық әсер түрлерiн кешендi бағалау нәтижелерi бойынша темiр жол салудан әуе басейнiнiң әсерi сәл ғана өзгередi. Ластаудың жаңа стационарлық көздерiнiң қуаты аз, олардың шығарылымдары жер қабатында ШРЕҚ асатын ластаушы қоспалар құрамайды. Жалпы жаңа темiр жол желiлерiн пайдаланғанда жүк және жолаушылар тасымалдаудың жолы мен уақытын едәуiр қысқарту есебiнен зиянды заттарды атмосфераға шығару көлемiн жылына 2 619,5 тоннаға төмендету мүмкiн. Жобаланатын объектiлердiң су ресурстарын әсерi аз, өйткенi негiзгi су шығындары шаруашылық-тұрмыстық тұтынуға кетiп, жергiлiктi ресурстар есебiнен қамтамасыз етiлуi мүмкiн. Бүкiл жол бойы жалпы су шығыны өндiрiстiк объектiлер бойынша тәулiгiне - 289,3 текше метрден және азаматтық ғимараттар бойынша 1875,2 текше метрден аспайды. Жобаланатын объектiлерде өндiрiстiк ағындар жоқ. Кәрiз желiсiне барлық станцияларда заманауи тазарту құрылғыларын биологиялық тазартудан өтетiн тек шаруашылық-тұрмыстық ағындар түседi. Жер ресустарына әсер трасса өтетiн жерлер - бұл қазiргi уақытта ауыл шаруашылығы айналымында пайданылмайтын жерлер болғандықтан төмендейдi. Жер бедерiн салғанда жер қазу жұмыстарының үлкен көлемiнiң әсерi бұзылған жерлердiң құнарлылығын қалпына келтiру, эрозияға қарсы шаралармен, көгалдандырумен, ағаштар отырғызу және станциялық ауылдар мен темiр жол желiлерiн абаттандырумен өтелетiн болады. Жаңа желiлер трассасы мемлекеттiк орман қорының, ұлттық табиғи парктер аумақтарын айнала өтiп салынған. Малды кедергiсiз көшiру үшiн жобалау көзделген жасанды құрылғылар (бұдан әрi - ЖҚ) қызмет ететiн болады. ЖҚ темiр жол жолағын шайылып, бұзылудан қорғауға арналған, бiрақ сонымен бiрге табиғат қорғау мiндеттерiн атқарады: су бетiнiң кедергiсiз ағуын қамтамасыз етедi, жабайы жануарлар үшiн өту жолдары болып табылады. Әуе көлiгi Әуе көлiгi саласында АОН (GАМА) ұшақтарын өндiрушi қауымдастығымен авиация саласының атмосфераға шығаратын диоксид көмiртегiнiң эмиссияларын түбегейлi қысқарту бойынша ықтимал шаралар талқылануда. Осыған байланысты Бүкiл авиакөлiк саласының қалдықтарын реттеу туралы бағдарлама әзiрленуде, бұл 2020 жылға дейiнгi жыл сайынғы парниктiк газдардың эмиссияларын кезең-кезеңiмен орташа алғанда 2% қысқартуды көздейдi (ИКАО-ның ұсыныстары). Тасымалдаушыларға өндiрушiлермен ынтымақтастықта балама түрде өз бетiмен неғұрлым экологиялық таза материалдарды, тиiмдi күшi бар қондырғылар мен жаңа технологияларды пайдалана отырып, отын шығындарын төмендетудi бастау ұсынылды. Осы мақсатта Қазақстан Республикасы авиакомпаниялары бар парктердi жаңартуды жүргiзуде. Су көлiгi Су көлiгiнiң қоршаған ортаға жағымсыз әсерi аз және кемелердi қауiпсiз пайдалану мен ластануды болдырмау бойынша теңiздегi адам өмiрiн қорғау саласындағы табиғатты қорғау заңнамасы мен халықаралық конвенциялар талаптарына, сондай-ақ ИСО 14001:2004 халықаралық стандарттар талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Өндiрiстiк қызметтi оңтайландыру, қоршаған ортаға техногендiк күш салуды төмендету, су көлiгi саласындағы кәсiпорындарға қоршаған ортаның ластануын болдырмау шараларын қамтамасыз ету мақсатында экологиялық менеджмент жүйелерi енгiзiлiп, табиғат қорғау шаралары айқындалған. Ақтау портында жеке тазарту құрылғылары, қалдықтарды орналастыратын полигон мен қоқыстарды пайдаға асыратын станциялардың болмауын назарға ала отырып, кемелерден қабылдап алынған сұйық және қатты тұрмыстық қалдықтар пайдаға жаратумен айналысатын мамандандырылған ұйымдарға жiберiледi. Мұнайдың төгiлуiн оқшаулап, жою үшiн «Ақтау халықаралық теңiз сауда порты» РМК тиiстi жабдықтар сатып алынған. Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторы жағдайында 2007 жылы Баутин портында жылына қуаты 5000 кеме кiруiн үйлестiретiн кемелер қозғалысын басқару жүйесi енгiзiлген. Осындай жүйелердi Құрық, Атырау, Ақтау порттарында құру жоспарлануда. Қосымша порттардағы мұнай мен мұнай өнiмдерiнiң төгiлуi нәтижесiнде болатын көлiк оқиғаларына тиiмдi әрекет ету мақсатында құтқару операцияларын басқарудың аймақтық жүйесiн құру жоспарлануда. Бұл жүйеге Ақтау портында орналасқан құтқару операцияларын басқару кiредi. Баутин, Құрық, Атырау порттарында жергiлiктi, Каспий теңiзiнiң қазақстандық жағалауында 30 км қашықтықта орналасқан ретрансляциялық тарату пункттерi кiредi. Аталған жүйелердi енгiзу сауда және қосалқы кемелердiң жыл сайынғы өсуi жағдайында көлiк ахуалының тәуекелiн азайтуға мүмкiндiк бередi. 2010 жылы танкерлiк флот бiрлiгiн екi бiрлiкке ұлғайту жоспарлануда. Бүгiнде қазақстандық флот құрамында соңғы бес жыл iшiнде жасалған және барлық заманауи, соның iшiнде табиғат қорғау талаптарына сай жүк көтерiмдiлiгi 12-13 мың тонналық 7 танкер пайдалануда. Танкерлерде екi корпус, төгiлуге әрекет ету жүйесi, тиiстi құтқару жабдығы бар. Iшкi су жолдарында бүгiнде тозуы шамамен 80% құрайтын мемлекеттiк техникалық флот кезең-кезеңiмен жаңартылуда. Кемелердi жаңарту су жолдарын ұстау тиiмдiлiгiн арттыруға мүмкiндiк бередi. Жол жұмыстарын жүргiзу қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органның келiсiмiмен мiндеттi iс-шарадан өтедi. Су көлiгi саласындағы төтенше жағдай туындау тәуекелдерiн төмендетуге, соның iшiнде жүргiзiлетiн қызметтiң қоршаған ортаға әсерiн бағалап, Ертiс маңында төмен орналасқан елдi мекендердiң суға кетуiне жол бермеуге бағытталған шлюздердi қайта жаңартып, жаңғырту жөнiндегi жобалық құжаттар талаптарға сай орындалады. 6. Қажеттi ресурстар Бес жылдық кезеңге арналған республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң болжамды көрсеткiштерiне сәйкес жылдар, шаралар мен қаржыландыру көздерiне қарай қаржыландыру көлемi. Бағдарламаны iске асыру үшiн қаржы ресурстарының жалпы көлемi 2 831 705,0* млн. теңге құрайды, соның iшiнде: 1) республикалық бюджет - 1 114 749,9* млн. теңге: 2010 жыл - 178 106,4* млн. теңге; 2011 жыл - 153 171,0* млн. теңге; 2012 жыл - 181 443,3* млн. теңге; 2013 жыл - 312 807,7* млн. теңге; 2014 жыл - 289 220,4* млн. теңге. Республикалық бюджет есебiнен қаржыландырылудың жалпы көлемi келесi мемлекеттiк органдар бойынша бөлiндi: 1.1) ККМ - 927 854,5* млн. теңге: 2010 жыл - 130 527,5* млн. теңге; 2011 жыл - 119 156,0* млн. теңге; 2012 жыл - 133 017,3* млн. теңге; 2013 жыл - 265 894,2* млн. теңге; 2014 жыл - 279 259,4* млн. теңге. 1.2) ИЖТМ - 186 187,4* млн. теңге (050, 051 бюджеттiк бағдарламалары): 2010 жыл - 47 578,9* млн. теңге; 2011 жыл - 34 000,0* млн. теңге; 2012 жыл - 48 362,3* млн. теңге; 2013 жыл - 46 285,5* млн. теңге; 2014 жыл - 9 961,0* млн. теңге. 1.3) БҒМ - 708* млн. теңге (012, 059 бюджеттiк бағдарламалары): 2011 жыл - 15,0* млн. теңге; 2012 жыл - 65,0* млн. теңге; 2013 жыл - 628,0* млн. теңге. 2) концессия - 643 585,0 млн. теңге: 2011 жыл - 97 959,0 млн. теңге; 2012 жыл - 234 606,0 млн. теңге; 2013 жыл - 271 820,0 млн. теңге; 2014 жыл - 39 200,0 млн. теңге. 3) қарыз қаражаты - 616 585,0* млн. теңге: 2010 жыл - 103 475,3* млн. теңге; 2011 жыл - 170 681,6* млн. теңге; 2012 жыл - 188 432,5* млн. теңге; 2013 жыл - 81 647,5 млн. теңге; 2014 жыл - 72 311,0* млн. теңге. 4) компаниялардың жеке қаражаты - 456 822,2** млн. теңге: 2010 жыл - 48 426,7** млн. теңге; 2011 жыл - 122 796,1** млн. теңге; 2012 жыл - 75 165,6** млн. теңге; 2013 жыл - 123 268,2** млн. теңге; 2014 жыл - 87 165,6** млн. теңге. Ескертпе: * - қаржыландыру көлемi тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджеттi қалыптастыру кезiнде нақтыланатын болады; ** - қаражатты iшкi және сыртқы параметрлерi мен факторлары өзгерiсiнде түзету мүмкiн. 7. Қазақстан Республикасында көлiк инфрақұрылымын дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары
жүктеу/скачать 1.09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||