Ќазаќстан Республикасыныњ Білім жѕне ѓылым министрлігі
Зат бөлшектері толқындық қасиеттерінің тәжірибеде расталуы
жүктеу/скачать 4.78 Mb.
|
| Зат бөлшектері толқындық қасиеттерінің тәжірибеде расталуы
Дэвиссон және Джермер тәжірибелері. Бөлшектердің толқындық қасиеттері анық байқалған тәжірибелерге америка физиктері К.Дэвиссон (1881-1958) және Л.Джермер (1896-1971) тәжірибелері жатады (1927ж.). Тәжірибе схемасы 3.1-суретте көрсетілген. және үдеткіш кернеу U=54 В болғанда шағылған электрондардың әсіресе айқын максимумы байқалған; ол полярлық диаграмма түрінде 3.2а-суретте көрсетілген. А б 3.1-сурет 3.2-сурет Осы максимумды мына формулаға сәйкес периоды жоғарыда келтірілген жазық дифракциялық тордан алынған бірінші интерференциялық максимум ретінде түсіндіруге болады; бұл 3.2б-суретте көрінеді. Осы суреттегі әрбір қара ноқат сурет жазықтығына перпендикуляр түзу бойында орналасқан атомдар тізбегінің проекциясын береді. периодты тәуелсіз жолмен, мысалы, рентген сәулелерінің дифракциясы бойынша аннықтап алуға болады. (3.5) формула бойынша есептелінген U=54 В үшін дебройльдық толқын ұзындығы 0,167 нм-ге тең. Осыған сәйкес (3.6) формуладан табылған толқын ұзындығы болса, ол 0,165 нм-ге тең. Осы дәл келуден алынған нәтижені де Бройль жорамалының расталуы ретінде қабылдау керек. Дэвиссон және Джермердің басқа тәжірибелерінде түсу бұрышын тұрақты етіп (демек, ) алып, U үдеткіш кернеудің әртүрлі мәндерінде шағылған электрондық шоқтың I интенсивтілігі өлшенген. Теориялық тұрғыдан осы жағдайда рентген сәулелерінің кристалдан шағылуына ұқсас интерференциялық шағылу максимумдары байқалуы тиіс. Тәжірибе кезінде және мәндері тұрақты етіліп алынатындықтан (3.6) формуласынан (3.7) б олатындығы шығады, яғни шағылу максимумдары пайда болатын мәндері 1,2,.... бүтін сандарына пропорционал, басқаша айтқанда, бір-бірінен бірдей қашықтықтарда болулары тиіс, мұнда U Вольтпен, ал d нанометрмен алынған. 3.3-суретте Дэвиссон мен Джермердің никель монокристальмен жүргізген ( ) тәжірибелерінде алынған қисық келтірілген. жүктеу/скачать 4.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|