Қазақстан республикасыныњ денсаулық сақтау министрлігі қараѓанды мемлекеттік медицина академиясы абдакаликов м. К., Зинин а. М., Джубаналиев е. З

№ 4 Д Ә Р І С

ЕМДЕУ-ЭВАКУАЦИЯЛЫҚ ШАРАЛАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ

Ұлы Отан Соғысында Советтік медицина емдік - эвакуациялық шара бойынша, алдыңғы орында, ал оның нәтижесін науқастың 72.3 жаралылардың 90.6-сы қатарға келгенін дәлелдейді.

Қазіргі ракета-ядролық соғысы болса медицина қызметінің жұмысының негізгі ерекшелігі берілген барлық күштің барлық сәйкес келмеуі және медициналық қызмет масштабы санитарлық жоғалтуы болып табылады. Сол себепті медициналық құрамнан емдік эвакуациялық шараның нақты ұйымдастырылуы талап етеді.

Қазіргі әскери жарақаттың ерекшелігін белгісін нақты білу, әр түрлі зақымдалу кезінде медициналық көмек көрсету ұшін тәжірибелік дағдылар болу керек. Медициналық эвакуация мен медициналық сорттауды нақты білу керек. Қазақстан Республикасы президентімен үкіметі ішкі бейбітшілік саясатын жүргізе отырып, ҚР қарулы күштерінің жоғары әскери дайындығын күшейтуге және оған керекті материалды техникалық базамен қамтамасыз ету әрқашан жұмысы болып табылады. Жоғарыда лекция материалын медициналық қамтамасыз ету ұғымымен таныстық. Оның негізгі болып емдік эвакуациялық шара табылады. Енді осыны қарастыруға кірісеміз.

Әскери медицина тарихы емдік эвакуациялық шараның үлкен әр түрлі мен тәсілін 2жүйе бөлініп шыққан дәлелдейді.

1-ші жүйе жергілікті емдеумен белгіленеді.

2-ші –эвакуациялық жүйе ол науқастар мен жаралылар ұрыс даласынан неғұрлым аласырақ әкету өткен соғыста екі жүйеде қолданылған.

Ұлы Отан Соғысы кезінде негізінен эвакуациялық жүйе егер ол мүмкін болмағанда жергілікті емдеу қолданған.

1915ж В.А.Оппель алғаш рет емдеу мен эвакуацияны тәжірибе түрінде байланыстырып, этапты емдеу жүйесін ұсынады. Этапты емдеу дегеніміз- менің түсінігімде эвакуация бұзбайтын міндетті түрдегі бөлігін деді ол. Бұл жүйе медициналық көмектің бөліктерін тұрады.

Жаралылар мен науқастарды тылға эвакуациялау жолында орналасқан медициналық пунктер мен емдік мекемелердің кезекті көмегі – этапты медициналық эвакуация деп аталады.

Оппелдің принципі өз заманында алға басты. Ал ресей патшалығы кезінде іске аспады. Тек революциядан кейін ҚК емдік эвакуациялар жүйесінде негіз болып этапты емдеу енгізіледі.

Этапты емдеу барысында «дренажды тип» бойынша құрылады. Барлық жаралылар мен ауруларды бірінен соң бірін жалпы ағысы мен эвакуациялау жолында орналасқан медициналық пунктік және госпиталдарға көмек түрінде байланыссыз барлығы әкелінеді. Бұл жүйе жетілмегендіктен қайта құруды талап етеді.

Ұлы Отан Соғысы кезінде белгіленген эвакуациялық этапты емдеу жүйесі қалыптасты.

Бұл жүйенің негізі болып уақыттылы медициналық эвакуация этапында емдік шараларды кезектеп өткізу.

Соғыс жылдары медициналық пункпен емдік мекемелерді ұрыс даласынан тылға кезекті көшіру қарастырылады. Бұл кезекте этапты емдеу жүйесі орнынан, олар жаралылар мен науқастар медициналық көмекті кейбіреуі ғана көрсеткен жаралылар мен ауруларға арнайы медициналық көмек көрсету үшін оларды арнайы әскер ұрыс даласынан тылдағы мекемеге көшіріледі. Этапты принцип соғыс кезінде жоғары хирургиялық белсенділігін танытып, өзін ақтап шығады. Бұл жүйенің кемшілігі арнайы кадрлар мен санитарлық транспорттың жетіспеушілік болып табылады.

Қазіргі емдік эвакуациялық шаралар этапты емдеу жүйесінің әрі қарай дамығанын көрсетеді.

Емдік эвкуациялар шаралардың қазіргі жүйесіннің негізі кезекті емдік шараларды медициналық эвкуациялық әртүрлі этаптағы жаралылар мен науқастардың арнайы емдік мекемелерге медициналық белгілер мен нақты жағдай жасау дан тұрады.

Бейбітшілік уақытта медициналық көмек көрсету емдеу тек емдеу процесінен тұрады. Оқиға орнында немесе ауырғанда дәрігер жедел жәрдем машинасымен келіп науқастарға немесе жәбір көрген адамдарға көмек жасайды не ауруханаға апарады. Ауруханада ауырған адамдарды емдейді. Бұл елдің процесстің бір жерде жүргізілетінін көрсетеді.

Соғыс кезінде ұрыс даласы маңында елдің мекемелердің орналастыруға және толық емдеп жазуға мүмкіндік болмайды. Жаралылар мен науқастар жолы созылады. Бұндай созылу соғыста мед. көмекті бөлшектеуге болады. Бұл бөлшектердің маңызы бейбітшілік негіздегі көмек бір жерден, жүргізілсе соғыс кезінде армия әрекетінде байланысты. Елдің шаралар бірнеше жерде жүргізіледі. Бұл көмектің барлығы эвакуациялық жолындағы елдің мекемелер мен мед. пункті белгілі бір кезекпен орналасады. Осы кезде мед көмек ұрыс даласынан тылдан сайын қиындай береді. Осындай мед пунк пен мекемелер этапты медициналық эвакуация деп аталады.

Медициналық эвакуациялық қызметтің күші мен жайын жолда орналастыру жаралылар науқастарды сорттау оларға медициналық көмек көрсету

емдеу мен алдағы эвакуациялық дайындық аталады.

Медициналық эвакуация этапты болып МПП, Омед,ОмедО, емдік мекемелер. Ұрыс даласының госпиталды базасы мемлекет тылының госпиталды табылады. Медициналық эвакуация этапында медициналық баталон пункті, егер ол орнында жұмыс істесе жатады. Медициналық эвакуация әрбір этапында эвакуацияны белгілі бір емдік профилактикалық шаралар ретінде жасайды. Әрбір этаптың келесі тапсырмаларды орындалады.

-жаралылар мен науқастарды қабылдау және сорттау- қабылдау –сорттау бөлімшесі.

-жаралылар мен науқастарды санитарлық емдеу киімі мен жарақаттарын заласыздандыру бөлімшесі.

-науқастар мен жаралылар медициналық көмек көрсету

-әрі қарай тылға эвакуацияланатын аурулар мен науқастарды орналастыру эвакуациялық бөлімінде.

-этап құрамында: штаб, дәріхана, зертхана, күзет, қойма кіреді. Этапты орналастыру орны барлық жағдайда да, белгілі талаптарға сай болуы қажет:

1. Эвакуациялық мен әкелу жолы жақын болуы керек.

2. Жау көзіне түспеу керек.

3. РВ, ОВ, БС-дан бос жерде

4. Алдынғы жағынан белгілі бір арақашықтықта болуы қажет. Жаралылар мен науқастар мед пунктарда түсуі үшін.

Ораласқан жері қызметтік бөлімдердің жасырынуына, қорғануына ыңғайлы, жақсы болуы керек.

Мүмкіндігінше мед пункті су көздеріне жақын жерде жасырынуы керек.

Медициналық көмек түрі деп емдік профилактикалық шараларда науқастар мен жаралыларды ұрыс даласында және медициналы эвакуациядағы көмек аталады.

Медициналық көмек көлемі дегеніміз - емдік профилактикалық щаралар жиынтығы. Оған мед эвакуация этапында аурулар мен жаралыларға байланысты көмегі жатады. Толық және қысқартылған түрлері болады. Қазіргі уақытты мед көмектің келесі түрлері бар: алғашқы медициналық көмек, дәрігерге дейінгі, алғашқы дәрігерлік көмек, квалификацияланған және арнайы медициналық көмек.

Алғашқы медициналық көмекті жараланған және аурған кезде аурудың өзі жолдастары, атқыш - санитарлар, санитарлық - инструкторлар көрсетді. Бірінші кезекте жеке байланған пакеті, жеке химиялық пакет, жеке аптечкадан көмек көрсетеді. Бұл көмектің мақсаты дәрігерлерге дейін жаралы өңіріне төнген қауіпті болдыртпау.

Алғашқы медициналық көмекке кіреді.

-жаралыларды құлаған үйлер, танк, астынан алу.

-жайып жатудан киімді өшіру

-жансыздандыратын затты енгізу

-босату ауруна асфиксиядан азайту

Тіл ішке кеткенде құсықта мұрыннан қан аққанда зардап шегушіні қырыннан жатқызады. Асфикция кезінде тіл ішке кеткенде түйрегішпен қадап бинтпен мойнына немесе шекке бекітіледі. Тыныс алу оқтағанда жасанды оттегі алмасуы өкпенің S - тәрізді түтікше немесе ауызға ауыз әдісімен қалпына келтіреді.

-сыртқа қан ағуды уақытша қолда бар заттар мен тоқтату қан тоқтататын жгут қысатын байлам салу саусақ пен басты тамырларды басу.

-жараға немесе күйік бетіне аспетикалық повязка салу алашық неваматоракс кезінде жеке байлам пакетінің сыртқы қабатын қолданады.

-зақымдалған аяқ-қолы қарапайым заттар мен иммобилизациялау

-химиялық қару мен зақымдалғандар антидот енгізу

-зақымдалған тері бөліктерін және киімнің жанындағы бөліктерді жеке химиялық қаруға қарсы пакеттегі сұйықтықпен дегазациялау

-Жеке аптечкалар мене антибиотиктар мен құсыққа қарсы заттарды беру.

-көз зақымданғанда көзге дәргерлік пленкаларды қолдану қазіргі соғыста , жалпылай зақымдану қаруларын есепке ала өзіне көмек көрсету ерекше орын алады.

Бұл қысқа уақытта медициналық қызметкерлері барлық жаралыларға өз күшімен көмек көрсете алмайды. Бұл кезде өзіне көмек көрсету алғашқы маңызды орынға шығады.Бұл кезде аз ғана уақытта көмек көрсетілу керек, себебі осы уақытта қарсыластарды територияны жайлап алу қаупін тудырады.

Дәрігерге дейінгі көмек, жарақаттау жеріне байланысты фелдшер, МПБ бастығы немесе МПБ –ның өзіне көмек көрсетіледі. Ол алғашқы медициналық көмекті толықтырады және өмірге қауіпті өзгерістер мен күреседі.
ДӘРІГЕРГЕ ДЕЙІНГІ КӨМЕК ҚАРАСТЫРАДЫ

-Асфикацияны жою;

-жгут қан ағуы тоқтамағанда дұрыстығын қадағалау;

-дұрыс салынбаған байламды салу және түзету;

-жансыздандырғыш заттарды енгізу;

-табельді заттарды қолдана отырып транспортты иммобилизацияны жақсарту;

-көрсеткіштерге қарай антидотты қайта енгізу;

-еттерінің ашық жерлерін және киімге тиген жерлерін дегазияциялау;

-төмен температурада жаралылар мен ауруларды жылыту қысқы уақытта ыстық сұйықтықтарды ішу;

-көрсеткіштерге қарай таныс алуды күшейтетін симтандық жүрек тамырлық заттар мен препараттарды енгізу;

Алғашқы дәрігерлік көмек полктің медициналық пунктерде жалпы квалификацияланған дәрігерлер мен көрсетіледі. Оның мақсаты жаралылар мен аурулардың өміріне қауіпті жою және асқынуларды алдын алу оларды алдағы эвакуацияға дайындау.

Барлық дәрігерлік медициналық алғашқы көмек жылдамдығында байланысты 2-ге бөлінеді.

1. Жаралыларға мен ауруларды өміріне қауіпті жағдайы кезінде көмектер.

2. Алғашқы медициналық көмектің көрсетуінсіз –ақ эвакуацияланатын жаралылар мен науқастар.

Жедел көмек көрсету шаралары:

-асфикацияны жою;

-сыртқы қарсы ағуды тоқтату;

-шоққа қарсы шараларды жүргізу;

-жұмсақ тканді ілініп тұрған аяқ-қолды кесу;

-несеп ағудың тоқтатуы кезінде құқыққа қатер қою немесе капитарлы пункция жасау;

-киімдерді десорбациялау газқағарды шешуге бағытталған шараларды жүргізу;

-қалтыраудағы қарсы, бронхтың кеңейуіне және құсыққа қарсы антидоттарды енгізу;

-Тұрақты ОВ түскен зақымдалған жараларды дегазациялау;

-асқазанға ОВ түскен жағдайда зонд көмегімен асқазанды шаю;

-бактериаларды токсинмен уланғанда және БО зақымданғанда спецификалық емес профилактика үшін антитоксикалық сырысу қолдану;

-тосуға болатын медициналық көмек көрсету;

-алғашқы медициналық көмек пен дәрігерге дейінгі жетіспейтін толықтырып түзету;

-ОВ жакрақаттың байламын ауыстыру;

-ашық жаралылар мен күйіктерде антибиотик инфекциясын, столбнякқа қарсы серопрофилактика жасау;

-зақымдаушы өніріне қауіп төндірілетін кезде әртүрлі заттарды қолдану;

Квалификациялық медициналық көмекті ОмедБ, Омедо және профильдегі госпиталды хирургтар терапевтер, көтрсетеді.

Көмектің мақсаты ауыр өмірге қауіпті асқынуларды жою эвакуациялауға дайындау және емдеу

Кваликацияланған шаралар хирургиялық және терапиялық болып 2 топқа бөлінеді.

Бірінші группада жаралылардың хирургиялық көмегінсіз өлім жағдайындағы шаралар.

Оған:

-афикацияны жою және адекватты тыныс алуды қалпына келтіру;

-жедел қан жоғалту шок, травмалық токсикозды комплексті емдеу;

-ашық пневматорды кезінде хирургия өңдеу және жараны тігу клапынды пневматоракста;

-кірген және жарық іш жарақатында ішкі мүшелердің зақымдалуындағы зертхана;

-аяқ-қолдың ауыр жарақаты кезіндегі ампутация;

-бас миының зақымдалуы кезіндегі компресивті емес трепонация ;

-ұзын түтікті сүйектер сынғандағы хирургиялық өндеу;

-хирургиялық көмекті нақты және қатаң регламенттер бойынша 2-ге бөлеміз 1 топ хирургиялық көмекті уақытша созу науқастың ауыр асуына әкеледі;

Оған:

-тік ішек пен несеп ағардың зақымдалуы кезінде шап үсті жылан көз салу;

-аяқ- қолдағы басты артериялрдың өтуін қалпына келтіру;

-кезде және аяқ қолдың терең церкулярлы күйігі тыныс алу және қан айналымда қатысы жоқ бұзылулар тудырмайтын- некротомия;

-РВ, ОВ және жұмсақ ұлпалардың зақымдалуы кезіндегі алғашқы хирургиялық өңдеу;

2. Уақытша хирург көмекті кешікендерде ауыр асқынуларға әкелмейді. Бұл асқынулар антибиотиктер мен басқа жаралардың төмендеуіне болуы мүмкін.

Оған:

• 
  жұмсақ ұлпаларды алғашқы хиругиялық өңдеу;
  
• 
  күйікті алғашқы өңдеу;
  
• 
  бет бөліктері зақымдалғанда пластикалы тігістер салу;
  
• 
  төменгі жақ сынғанда тістерді мегатуралық байлау;
  

-антитодпен ботулизмге қарсы сары су енгізу;

-жедел жүрек тамыр жеткіліксіздігі әртүрлі жүрек соғысының бұзылуындағы комплексті емдеу;

-өкпенің токсикалық ісігін емдеу;

-асфикция кезінде өкпенің жасанды вентиляциясын емдеу;

-суыққа қарсы, қалтырауға қарсы бронх кеңейтетін заттарды енгізу;

-жедел бүйрек жеткіліксіздігін комплексті емдеу;

-жедел реактивті жағдайда транквелизаторлар маен нейролептиктерді қолдану;

2-нші группаға:

-антибиотиктер мен сульфаниламидтерді профилактика ретінде енгізу;

-симтамдық дәрі-дәрмектерді енгізу;

-витаминотерапия;

-физиотерапиялық процедураларды жасау;

-арнайы медициналық көмекті емдік мекемелерде керекті сәйкес мамандықтары бар дәрігерлер көрсетеді. Арнайы медициналық көмектің жоғары түрі болып табылады.

Госпиталды базаларда келесі көмектер көрсетіледі.

-басы, мойны, омыртқасы зақымданғандар;

-күйгендерге;

-жеңіл жаралыларға және науқастарға;

-иондаушы сәулелермен зақымдалғанда;

-ОВ мен зақымдалғанда;

-неврологиялық аурулар;

-жалпы санитарлық аурулар;

-тері және венераологиялық аурулар, науқастар;

-инфекциялық аурулар;

-түберкүлезбен ауыратындар;

-әйелдерде тыныс мүшелерінің жарақатымен аурулары кезінде;

Медициналық көмектің көлемі ұрыс кезінде медициналық көрсеткіштері бойынша жаралылар мен науқастардың категориясы медициналық эвакуацияға қатынасы, емдікке профилактикалық шаралар жиынтығы.

Тәжірибелі медициналық қызметкерлердің көлемі мед эвакуацияның кей этаптарында өзгеруі мүмкін, ал өзгеріс ұрыс, тыл медицина жағдайдың нақты шартына байланысты санитарлық кезінде көптеген ұрыстар болады. Мұндай жағдайлар медициналық көмектің қысқартуын талап етеді. Кейде тыл жағдайында медициналық көмектің жағдайын төмендетеді. Сонымен бірге медициналық көлемі медициналық көмек жағдайына байланысты медициналық көмектің көлемінің қысқаруы келесі медициналық эвакуация этапында тек көлемін ғана емес кейде тіпті медициналық көмектің түрін де өзгертеді. Медициналық көмектің көлемінің қысқаруы квалификацияланған медициналық көмек пен ғана емес, жаралылар мен науқастардың көлемініңөсуіне байланысты алғашқы дәрігерлер көрсетіледі. Қазіргі емдік эвакуациялық жүйенің табысты реализацияларында жаралылар мен науқастардың медициналық эвакуация этаптарында медициналық көмектің кезектесуі қатал сақталуы керек. Ол кезектесу 3 негізге бөлінеді: патологиялық процесті бірдей ұғыну емдік шараларды әскери уақытпен сәйкес әдістер мен емдеу.

Нақты бірдей документация.

Алғашқы екеуі әскери мамандар мен ұрыстың басты мамандары институтармен қамтамасыз етіледі. Нақты бір документация жаралылар мен аурулардың алғашқы медицина картасының толтырылуы мен қамтамасыз етеді. Дұрыс толтырылған карта келесі дәрігердің дұрыс емдеуіне көмек болады. Қазіргі емдік эвакуация жүйенің маңызды талабы медициналық көмекті уақыттылы көрсету болып табылады. Алғашқы медициналық көмек 30 минутта дәрігерге дейінгі жараланған уақытта 2сағ. дейін жаралыларды МПП жеткізу 4-5 сағ. Омед Б 8-12 сағ ГР-ға 24-48 сағ жеткізу керек.

Ұлы Отан соғысы кезінде ашық пневматранспен жараланғандар операциясы кешіктірілсе өлім жағдайы 2 есеге жоғарланған.

Операциядан кейін перотонитке операция 24 сағатқа кешіктіріліп жасалғанда 2 есеге көбейген. Ұрыс пен операцияның медициналақ қамтамасыз етілудің дұрыс ұйымдастырылуы уақыттылы медициналық көмекті көрсетіледі.

-санитарлық жоғалтудың болған аймақтарында медициналық эвакуацияны максималды жақындау;

-жаралылар мен науқастар ұрыс даласынан іздеу, жинау, шығаруды нақты ұйымдастыру;

-барлық жеке құрамның жақсы әскери медициналық дайындықтың болуы;

-санитарлық және жалпы әскери транспортты жылдам эвакуациялау үшін қолдану;

-нақты ұйымдастырылған медициналық сорттау;
3 тарау. МЕДИЦИНАЛЫҚ СҰРЫПТАУ, ОНЫҢ НЕГІЗГІ, ТҮРІ ЖӘНЕ МАҒЫНАСЫ.

МЕДИЦИНАЛЫҚ ЭВАКУАЦИЯНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ЖҮРГІЗУ

Қазіргі кезде әскерде емдеу эвакуация жүйенің маңызды шарасы болып жаралылар мен науқастарды медициналық сорттаудан өткізу. Әсіресе қазіргі жағдайға байланысты оның шені өсуде.

Алғашқы рет теориялық және тәрбиелік түрде медициналық сорттауды әскери – дала хирургиясының әсері хирург НИ Пирогов ұсынған. Ол теориялық түрде ғана емес оның қай жерде жүргізілетін орнын көрсеткен.

Медициналық сорттау науқастар мен жаралыларға қажетті тектілік белгісі бойынша топтарға бөлінеді.

Медициналық сорттау процестің шешуіне байланысты 2-ге бөлінеді пунктішілік және эвакуациялық транспортты. Пунктішілік медициналық сорттау мақсаты жаралылар мен науқастар қандай және қай пункте көмек көрсетуін анықтайды. Эвакуациялы транспортты сорттау мақсатта науқасты қайда, қандай қалыпта, қандай транспортпен және қандай кезекте эвакуация жасау.

Жалпылай науқастар мен жаралылардың түсуі медициналық көмектің 2 түрінің күшімен дәрі дәрімек пен емдеуге қосады.

Медициналық эвакуацияның кез келген этапында науқастар мен жаралыларын сорттау негізгі 3 бағытта жүргізіледі.

1. Санитарлық өңдеу мен изолация керектігіне байланысты.

2. Медициналық көмектің көрсетілуіне байланысты.

3. Эвакуациялық белгілердің мүмкіндігімен келесі эвакуацияға кезегі мен тасымалдау әдісі.

Санитарлық өңдеу немесе изоляциялық қажеттілігіне байланысты жаралылар мен науқастар келесі негізгі топтарға бөлінеді.

-санитарлық өңдеу мен изоляцияға жататындар;

-изоляцияға жататындар;

-изоляция мен санитарлық өңдеуді қажет ететіндер;

-осы медициналық эвакуация этаптарда медициналық көмекті қажет етпейтіндер;

-өмірге сәйкес келмейтін ауыр жарақаттар;

Жаралылар мен аурулар медициналық көмекті қажет етпейтін, олардың эвакуациялық белгілер не байланысты келесі топтарда бар.

-келесі эвакуацияға жататындар;

-осы мед эвакуация этапын тоқтатып керекті емін алу;

-өз бөлімшелеріне қайтатындар;

Медициналық сорттаушы бригадаларына дәрігер 2медбике 2 тірекуші тасымалдаушы санитарлық звеносы кіреді. Мұғалім схемасын қолданып студентерге сорттау алаңында сорттау бригадасының жұмысы ретін көрсетеді.

Сорттау нәтижесі акрнйы сорттау маршы мен яғни носилканың ұқсас немесе жаралының киіміне медициналық құжаттарды бекіту.

Барлық келген жаралылар мен науқастар сорттау алаңына қатар мен орналасады.

Бос насилка қайта келген жаралыны орналастыруға тиым салынады.

Медициналық эвакуация ұғымына мыналар кіреді: жаралылар мен науқастар оқиға болған жерден медициналық пунктер мен емдік мекемелерге уақыттылы және толық медициналық көмек көрсету керек эвакуация кезінде жылдам және заттар қолданылады. Жаралылар мен науқастарда, тылға шығару және тасу медициналық эвакуация жолы деп аталады.

Медициналық эвакуация жолдардың жиындығы эвакуациялық бағыт деп аталады. Жаралылар мен науқастарды ұрыс даласынан эвакуациялау қиынырақ. Бұл кезде жаралыларды шығару санитарлдық транспортерлер арқылы іске асырылады. Оны штаттағы санитар тасымалдағыштар атқарады. Кейінгі эвакуация санитарлы транспорттармен атқарылады. Қазіргі кезде автомобильді санитарлы транспорт мед. эвакуациядан госпитальді базаға дейінгі негізгі болып табылады. Авиациялық транспорт үлкен қанатты алаңдарды талап етпейтіндер бұл түрді де қолдану өседі. Теміржол мен су санитарлық транспортр пен ұрыс даласының тылға эвакуациялайды. Ұлы Отан соғысы кезінде әскерлер тауда, шөлде, орманда, солтүстік аудандарда, ит, бұзылуларды транспорт ретінде пайдаланған кері тиілген транспорт ұғымына.

Ұрыс даласына қару жарақ материалдар техникалық заттар суық түлік ал қайтар жолда жаралылар мен науқастарды эвакуациялау қолдану.

Автомибильді түрі жеңіл жаралыларды ал авиациялық транспорт ауыр жаралыларды эвакуацияланғанда қолданылады. Кез келген транспорт жаралыларды эвакуацияланғанда медицина қызметкері болуы тиіс. Белгілі бір жерге келгеннен кейін жаралылар мен мед құжаттарды тапсыру керек.

Квалификациялау медициналық көмек этапты аурулар мен жаралылар да арнайы әскери дала госпиталда эвакуациялаудан басталады. Белгіленген эвакуация деп науқастар мен жаралылар медициналық эвакуация этапына арнайы емдік мекмелерге медициналық көмектің соңғы түрі көрсетіледі. Бағытталған эвакуация кезінде жаралылар мен науқастар барлығымен бүкіл этаппен өтеді.

Соңғы принцип Ұлы Отан соғысында тән болды. Қазіргі уақытта бағытталған эвакуация ұрыс даланың квалификациялық медициналық көмек этапында дейін жүреді.
Қорытынды
Студенттер! мырзалар болып жатқан революциялық өзгерістер біздің қоғамда халықаралық қатынастардың өзгеруі біздің әскердің қорғаныстың әскери докторға өтуі, жоғары сапалы соғыс дайындығын талап етеді. Бұл әскери медиктарын медициналық қамтамасыз ету түрлерінің әрдайым дамуын талап етеді. Емдік эвакуация шаралар кешеннің барлығын білу кемшілік медициналық қызметтің офицерлері ретінде практикада қолданылып жаңа түр мен тәсілдер іздеуге көмек береді.

Әскери қызметкерлердің денсаулығын жақсаттып, соғысу және еңбек қабілетін сақтау арқылы біздің әскердің соғысу және еңбек қабілетін сақтау арқылы біздің әскердің соғысу дайындығын жоғарлатуда медиктер өз үлестерін қосады.

Санитарлы - эпидемиялық, санитарлы - гигиеналық шаралары. Медициналық қамтамасыз етудің маңызы.

Әскерді эпидемияға қарсы қорғаудағы ең маңызды шара болып табылады. Қарсыласты жаппай зақымдайтын, оның ішінде бактериологиялық қаруларды қолданған жағдайда соғыс тапсырмасын орындауда, әрбір студенттерден әскерді эпидемияға қарсы қорғауды ұйымдастыру және жүргізу ерекшеліктерін білуді талап етеді.

Барлау - бұл «көзі және құлақ» қажетті деректерді дер кезінде алу және әскерді соғысқа дайындау он мыңдаған адамдардың өмірін сақтап қалады. Бұрын болған соғыстарда, көптеген адамдар инфекциялық ауруға душар болған. Мысалға келтіретін болсақ,1733-1865 жылдары Европа соғысында 1,5 млн адам уланған және жұқпалы аурумен 6,5 млн өлген адамдарды тапты. Түрік –орыс соғысы 1829 ж ұрыс армиясында 100 адам өлгенде, 500 адам аурулардан өлгенін тапты. УОС (АОА) санитарлы аурулар шығыны Смирновкада 9 % болған.

2. Соғыс уақытында әскердің арасында жүргізілертін эпидемиялық қарсы шаралардың жекелеген топтардың мазмұны мен спецификасы. Эпидемиға қарсы шаралармен қамтамасыз ету үшін келесі сұрақтарды шешіп алу керек.

-ҚР қарулы күштер әскерінің эпидемияға қарсы қорғаумен әрбір мед қызметкерлері ротаның санитардық инструкторынан бастап, армияның фронттың медицина қызметінің бастығына дейін айналысады;

-санитарлық – эпидемиологиялық мекемелер сол аудандағы тылдық қызметтің құрамды бөліктері болып табылады;

-санитарлық эпидемиологиялық мекемелер басқа медициналық мекемемен тығыз байланыста жұмыс жасайды;

Олар медициналық қызметтің аранайы тапсырмаларын орындайды. ПМП полктық медпункі, ЖМО жекелеген мед пунк, ӘДИГ әскери дайындық инфекциялық госпиталь; ӘДАҚЖАГ әскери далалық аса қауіпті жұқпалы аурулар госпитальі;

-санитарлы-эпидемиологиялық мекемелер медицина қызметінің бастығының бұйрығы бойынша жұмыс жасайды (құрылымдар, армия, фронт)

-әскерді эпидемияға қарсы негізгі күштер мен құралдар мен қамтамасыз ету фронттық ауданда шоғырланады, олар қысқа мерзім ішінде шараларды жүргізеді.

• 
  санитарлы – эпидемиялық мекемелердің жоғары құрылымда бөлімшелердің болуын қарастырады. Олар төмендегі звенолаларда орын айырбастайтын адамдар мен қамтамасыз етеді;
  
• 
  армиялық және фронттық санитарлы эпидемиялық мекемелер екі тапсырманы орындайды;
  
• 
  өэ ауданын эпидемияға қарсы шаралармен қамтамасыз ету;
  
• 
  төменде тұрған звеноларды құралдармен қамтамасыз ету;
  
• 
  әскери эпидемиология бейбітшілік және соғыс уақытында жерді эпидемияға қарсы күштермен қамтамасыз ету қағидалары мен тәжірибелерін ойластырады.
  

Әскерге инфекциялық ену жолдары: жергілікті тұрғындар үй жануарлары, демалыстан келгендер, т.б арқылы.

Инфекциялық енуін болдырмайтын барерлер;

• 
  әскерге шақыру пункті;
  
• 
  карантин (запастағы полк);
  
• 
  әскер бөлімдегі медициналық қызметтер;
  
• 
  санитарлық бақылау пункті(СБП);
  

Бұл өте маңызды, себебі соғыс уақытында эпидемиялық аурулардың пайда болуын дамуына жағдайлар жасалады, тұрғындар мен әскер арасында тұрмыс жағдайларының нашарлауы қарсыласты БҚ қолданған кезде қауіп төнеді, сондықтан әскерді бактериологияға қарсы қорғау мәселелері ең маңызды шаралар болып табылады.

Қазіргі замандағы эпидемиология жұқпалы аурулармен күресудің үш жолын қарастырады.

Оларға жататындар:

1. 
   Жұқтыру кезінде бағытталған шаралар;
   
2. 
   Сыртқы ортадағы инфекциялар берілу жолдары бағытталған шаралар (кенелер безгек қоздырғыштарын тасымалдайды, адамнан- адамға биттер бөртпе сүзеген тасымалдайды);
   
3. 
   Адам организімін ауруға қарсылы күшейтуге бағытталған шаралар;
   

- жұқтыру кезінде бағытталған шаралар - әскердің санитарлық жағдайын жақсартуға байланысты негізгі шаралар болып табылыды.

Эпидемияға қарсы шаралар жатады:

-жұқпалы аурулар ды эвакуациялаған кезде инфекциялық таралуыне ескерту шаралары;

-жұқпалы аурулармен қатынаста болған адамдарды анықтау формалы киімдермен дезинфекциялау толық санитарлық өңдеуден өткізу немес карантин тағайындау;

-жұқпалы аурулармен созылмалы түрімен ауыратындарды, бактерия тасымалдаушыларды жүйел түрден анықтап, тізімге алып емдеу;

-эпид ошақта дезинфекция жүргізу;

-әскердің жеке құрамына жұқпалы ауруларға қарсы профилактикалық иммунизация жүргізу;

-жаңадан қосылғандарды медициналық бақылауды жүргізу;

-жойылған эпидемиялық ошақты эпид бақылау;

Әскерді эпидемияға қарсы қамтамасыз ету жүйесі әрекеттегі армияның эпидемия ерекшеліктеріне толығымен байланысты болады.

Эпидемиялық процестің ерекшеліктеріне жатады:

-жеке құрамының бактериология қарумен жаппай зақымдалуы қарудың техникалық бактериология қаруды индикациялау ұзақтығы мен күрделігі;

-БҚ түрі және оны қолдану тәсілі;

-қысқа мерзім ішінде жұқпалы аурулар жаппай пайда болуы мүмкіндігі;

-ауруды диагностикалаудың қиындығы;

-бактериологиялық қарумен зақымдалған кейін пайда болған жарақаттар, күйіктер радиоциясымен улы заттармен зақымдалуы;

-медициналық эвакуация сатысында қарулармен зақымдалғандар арасында сырқаттанушылар таралуын болдырмау мақсатанда режимдік шаралар жүргізілуі қажет;

-соғыс әрекетінің түрі мен сипты жыл мезгілі ауа райы әскердің санитарлық- гигиеналық жағдайы аудандағы әскердің орналасуы,

-армия ұжымдарында эпидемиялық процес ішкі факторлардың әсер етуінен пайда болуы;

Эпизотикалық ауданда орналасқан әскердің эпидемия жағдайларын анықтайтын сыртқы факторлар да маңызды мағынасы бар.

Қазіргі кезде әскер араснда эпидемиялық процестің даму ерекшеліктері және жалпы схемаға сүйене отырып, әскерді эпидемияға қарсы шаралармен қамтамасыз етудің 8 топтарын бөліп алуға болады.

1. Оңашалау

Емдеу диогностикалық және режимді шек қою.

2.Ветеринарлық – санитарлық және дератизация.