Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Даос дәстүрi
|
2.11.3. Даосизм Даосизмнің негізін б.д.д. мен V-ІІI ғғ. ӛмір сүрген Лао Цзы (Қарт ұстаз) салды. Даосизмнің қайнар кӛзі – «Дао-Дэ-цзин» деп аталатын философиялық трактатта кӛрсетілген. «Дао» – «жол, алғашқы бастама, алғашқы түпнегіз» деген мағынаны білдіреді. Дао-заттардың табиғи ӛсу, ӛнуімен бірге, дүниенің негізін құрайды. Бүкіл әлем Дао заңына бағынады. Даосизм философиясының негізгі мәселесі – ұлы Дао туралы, жалпылама Заң және Абсолют туралы ілім. Даоны ешкім жасаған жоқ, бірақ бәрі де содан тараған. Дао барлық жерде, әрқашан, әр уақытта, шексіз ӛз үстемдігін жүргізеді. Оны сезім арқылы кӛруге, естуге болмайды. Дао табиғаттың, қоғамның, адам мінезі мен ойының табиғи, бірақ кӛрінбейтін заңы. Оның бастамасы да, аяғы да жоқ. Сондықтан ол атаусыз. Ол уақыт пен кеңістіктен тәуелсіз, солай бола тұра, жарық дүниедегі барлық нәрсенің негізі мен бастамасы, аты мен түрі. Дао сансыз заттарды жасаса да, әрекетсіз күйін сақтайды; бос қуыс сияқты, бірақ мәңгі, таусылмайды, оларды әруақытта реттейді. Ұлы аспан да Даоның ықпалында. Ӛмірдің мәні де, мақсаты да, оны танып білу, соның тәртібіне еру, сонымен жарасу. Даоны тану дегеніміз табиғаттың заңын ұғыну және сол тәртіпке үйлесе білу. Даолықтар ӛз ӛнер- бiлiмдерiн мұқият қорғады. Дао дәстүрлерi, сонымен қатар барлық қытай мәдениеті, «Ӛзгерiстердiң кiтаптарына» шығады. Олар содан соң ӛте белгiлi екi классикалық шығармалар «Дао-дэ цзин» және «Чжуан-цзы» қатарда айтылған оқушыға мұғалiмнен ауызша таратылды. Оларда әбден жетiлдiрудi рухани-дене тәжiрибе суреттеледi. Басты мақсат ежелгi және қазiргi даос – бұл үшiн рухтың iздестiруi, бұқара қарбаластың бас тартуы және майда алулары дүние жүзi ӛзiне сыйғызғандай етiп. Даосизм түсінігі бойынша дiн де тәңiр жоқ, онда философия да онтология жоқ, гносеология да, тек қана алып пайдаланған космогенез бар. Даос дәстүрi – бұл адамгершiлiктiк (рухани және физикалық) адамды түпкілікті жетiлдiрудің жеке жолы (дүниелiк жол болжағыш), Дао және Дэ (табыс) мистикалық жарықтанушы мектеп. Дао – бұл оқудың негiзгi ұғымы, қытайлықтар оның мәндерi бекiтілмейді деп түсiндiредi. Дао (жань Цзы) ӛзiмен-ӛзi бар болатын мүмкiн емес мәңгi, шексiздігін анықтайтын кернеу, жасандылық, зорлықтың iздерiн алып жүрмейдi. Лао Цзы қытай дәстүрi үшін келесілерді iстемеудi қағида еткен: - «Әлемді ауладан шықпай тану мүмкiн. Таңдаудың жолы мүмкiн терезеге қарау болар. Алыста жүрсең – аз бiлесiң. Даналар сондықтан ешқайда бармай-ақ зерттеді: кӛрмей аңғарды; жұмыс iстемей жасады». «Iстемеудi қағида, табиғи жүрiске араласпау бойынша ұғынылған күш болжағыш бiлдiредi. Сӛйткенде, олардың пiкiрi бойынша, болмыстың толықтығын адамды алады. жүктеу/скачать 1.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|