Б. Ж. Қоқымбаева, Ж. А. Кожахметова Қазақ музыкалық МӘдениеті
жүктеу/скачать 6.27 Mb. Pdf көрінісі
|
| Негізгі бөлігі
Қазақ музыкасы (күйлер) Заманауи еуропа музыкасы (классика) 1. Күй – көшпенділер қандай да бір күйге түсү үшін тындайтын музыкасы. Бүкіл пайғамбарлар азиялықтардан – көшпелілерден шықты. Көшпелілердің азат оймен жер-көкті шарлап-барлай алатын қасиетінен қазақ музыкасы тамыр тартады. 1. Еуропалық классикасы – отырықшы қауым (егіншілер) музыкасы. Бұл музыкасының нобайы Крест жорығы кезінде Шығыстан алынған. 2. Ғарыш бүлкілі – күйдің жаны. Еркін метро-ырғақ жетекші рөл атқарады. Музыканың Көкпен байланысы бар- жоғын жан-дүниеңмен сезуге болады. Төрт құбыласы түгел музыка қатты шықса да адамның мазасын қашыр- майды. 2. Бесінші саты халқының музыкасын- дағы рөл әуен мен гармония жетекші рөл ойнайды. Көпдауыстылық екі немесе үш еселеніп оңтайланған метро- ритмге сүйенеді. 3. Күйдің көп адамды бір күйге түсіре алатын қасиеті бар. 3. Еуропа музыкасына әсер сыйлау, қиялға батыру тән. Бах, Моцарттардың рухты музыкасы – күй әлемінің табыл- дырығы. 4. Күйдің ұзақтығы 2-5 минут, дәлірек айтқанда – 120-300 сек. Бұл – күйге ену үшін жеткілікті уақыт. Қабаттас дүние- ге бірнеше секундта өтуге болады. Орындаушы қабаттас дүниеге рухын сайлап, тазарып баруы шарт. 4. Еуропа музыкасы (симфония, кон- церттер) 30 минуттан 1,5 сағатқа дейін созылады. 5. Қазақ музыкасына суырып-салмалық тән. Күйлерді нотамен шектеу немесе билігін дирижёрге беру ғарыш бүлкі- лінің ырғағын бұзады. Ырғақты күйші- импровизатордың өзі ғана сезіп, жеткі- зе алады. 5. Импровизацияға жол берілмейді. Бұл үшін музыканы нотамен тастай қылып байлап, тізгінің дирижёрдің қолындағы арқанның ұзындығымен шектелген шеңберден шығып, еркін самғай алмайды. 6. Музыка орындаушы мен тыңдарман- ды тұтастырып жібереді. Хан-қара, үлкен-кіші демей, бәрін бір күйге түсі- ретін музыка – халықтың басын бірік- тіруші өнер. 6. Музыка тұтыну белгілі бір дайын- дықты талап етеді. Қандай әлеумет мүшесі екенің де маңызы бар. Орын- даушы(лар) мен тыңдарман алқақотан жайғаспай, сахна-зал болып екі әлемге 53 бөлінеді. Тыңдарман әлеуметтік мәрте- бесіне қарай партер, ложа, галёрка- ларға жіктеліп жайғасады. 7. Ғарыш сипаты қазақ музыкасы бесінші сатының қолдау-қарсылығына алаңсыз өмір сүріп келеді және сүре береді. 7. Еуропалық музыка бесінші сатының Эволюциялық тұйығына тірелуде. Бірақ алтыншы саты музыкасына кіру арқылы өз эволюциясын жалғастыра алады. Қорытынды Уақыт шиыршығының бойымен музыка қайтадан Шығысқа, бірақ та едәуір жоғары деңгейде – САҺАРАҒА оралуда. Жиһан Желтоқсан. Ақ Сарбаз – І-тарау, 1-ші бөлім. Сонда. – VІІ-тарау, 4-ші бөлім. Едихан Шаймерденұлы келтірілген кестенің жалғасы ретінде тағы да бір кесте келтіреді: жүктеу/скачать 6.27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|