Территорияның орташа шұғыл басымдылықта тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуының және бәсеке артықшылықтарын, негізгі мәселелерінің, тәуекелдіктерінің, ұстап тұру факторларының кешенді сипаттамас

2.2. Территорияның орташа шұғыл басымдылықта тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуының және бәсеке артықшылықтарын, негізгі мәселелерінің, тәуекелдіктерінің, ұстап тұру факторларының кешенді сипаттамасы

• 
  аталған аумақтағы халықтың өмір сүруіндегі әлеуметтік тиімділігі (халық сапасы);
  
• 
  аталған аумақта халықтың өмір сүру шарттары (аумақтың ыңайлылығы);
  
• 
  аталған аумақтағы халықтың өмір сүру түрі мен нәтижесі (аумақтың өнімділігі);
  
• 
  Әлеуеттің арту мен қайта қалыпқа келуі (қоғамдық өндірістің сипаттамасы).
  

• 
  2014 жылғы қорытындыға сәйкес, адами даму индексі 0,7534-ке жетеді – бұл Қазақстанның басқа өңірлерімен салыстырғанда 8 орын, сонымен қатар әлемнің 187 елімен салыстырғанда бұл жоғары деңгей болып саналады жәге 72-орынға тұрақтады. Сонымен қатар, бұл Қазақстаннан 2 саты төмен.
  
• 
  өзін-өзі толық қамтамасыз етіп өмір сүруді қалайтын, я мүмкіндігі бар халықтың үлесі жыл сайын төмендеп жатыр және 2014 жылғы статистикаға сәйкес бұл 54% құрап отыр, сонымен бірге, Қарағанды облысы экономикалық белсенді халықтың үлесі бойынша республикада 3-орынға тұрақтаған (7443 мың адам);
  
• 
  миграциялық лектердің белсенділігі жөнінен өңір Қазақстанның басқа аумақтарымен салыстырғанда 9-орынға ие, 2014 жылы аймақаралық көші-қонның облыстағы теріс балансы ауылдық жерден кетуі есебінен артқан (4883 адам), ал қалалық миграция көрсеткіші салыстырмалы деңгейде төмен (2021 адам).
  

-халықтың ақшалай табыстарының сатып алу қабілетінің болмауы байқалады – Қарағанды ​​облысының табыс өсу қарқыны ТБИ бойынша респбликалық көрсеткіштің орташа құнынан 3 % -ға төмен (1.01 ұлттық орташа құнына қарсы 0,98);

Қарағанды облысының аудандарының табыс мөлшерлері арасында теңсіздіктер байқалады: 18 ауданның 6-ауданында еңбекақы мөлшері инфляция есебінен азайып отыр; 3 ауданда еңбекақы құнының өсу қарқыны инфляциядан 5% асады;

-туу кезінде күтілетін өмір сүру ұзақтығы орташа мәндеріні соңғы бес жылда 6%-ға өсті, бірақ республикалық орташа көрсеткішке қарағанда 2 %-ға төмен (70,3 жас көрсетсе, ол шама 71,6 жасты құрауы тиіс), әлемнің алғашқы 30 елдері көрсеткіштің бәсекеге қабілеттілік рейтингісінде бұл шама орташа 78 жысқа жетеді. Облыста жасалған денсаулық сақтау шараларының артқанын ескерсек, бұл көрсеткіш қоршаған ортаның қолайсыз екенін дәлелдейді;

-соңғы бес жылда 5-19 жастағылар 4% азайса да, 7-17 жастағылардың жалпы орта білім берумен қамту ауқымы өзгерген жоқ, оның шамасы республикалық орташа көрсеткіштен 5% төмен (93% қарсы 97,6%); мектепке дейінгі мекемелерде 100 орынға келетін бала индексі республиканың орташа көрсеткішпен салыстырғанда 2% артық (107,4 адам 105 адамға қарсы.) ал соңғы бес жыл динамикасында халықтың 5-9 жастағы үлесі 18%-ға өсу кезеңінде ол 3,2% -ға өсті;

-халықты баспанамен қамтамасыз ету республикалық орташа көрсеткіштен жоғары, ал аймақтағы тұрғын үйге қолжетімділік индексі 8.9 жыл - ұлттық орташа құны (14,4 жыл) қарағанда жақсы, Алайда, БҰҰ енгізген әлеуметтік стандарттарға сәйкес, жан басына шаққандағы 30 шаршы метр құрауы тиіс, ал Қазақстан бәсекеге түсетін елдерде тұрғын үй сатып алу мерзімі 5,5 жыл - Қарағанды облысының көрсеткіштен 1,6 есе төмен;

- өңірдің қоғамдық-саяси жағдайы жалпы алғанда тұрақта. Борыштары бар және бірқатар компаниялардың, жасырын жұмыссыздық банкроттығымен байланысты әлеуетті жергілікті шиеленістері бар (кейбір өнеркәсіптерді толық емес жұмыс уақыты режиміне көшіру);

- өзге аймақтарда салыстырғанда тұлғаның үйлесімді дамуы үшін өте қолайлы жағдай жасалған: мәдениет қанағаттану республиканың орташа көрсеткіштеріне (100 адамнан 76 100 72 қарсы қанағаттандырылды) қарағанда 6 %-ға жоғары және жүйелі дене шынықтырумен және спортпен (28,5 % қарсы 23,2%) айналысатын халықты түгел қамту шамасынан 21,4 % жоғары.

Нақты өмір сүру жағдайларындағы халықтың өмірі, елдің басқа өңірлерімен салыстырғанда, орташа өнімділікке ие және өсудің оң динамикасы бар, бірақ басқа аумақтармен салыстырғанда облыс көрсеткіштері төменірек:

- 2010 жылғы 8,6%-дық көрсеткіш 2014 жылы 7,7% -ға түскеніне қарамастан, барлық өңірдің ЖІӨ салмағында Қарағанды облысы дамудың жоғарғы динамикасына ие, сонымен бірге, Астана қаласынан кейін 4-орынға ие. Жалпы алғанда, жыл ішінде жалпы өңірлік өнімнің өсімі 155 % құрады, және 2 908 696.80 млн теңге деңгейін қамтамасыз етті.

- Жан басына ауданда шаққандағы жалпы өңірлік өнім көлемі бойынша 2012 жылмен салыстырғанда бір сатыға төмендеп, Қазақстан өңірлері арасында 7-ші орынға тұрақтады. 2014 жылғы қорытындыға сәйкес жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнімнің үлесі 153%-ды құрады да, 2160,5 мың теңгеге жетті, алайда бұл 4%-ды құрайтын республикалық орташа көрсеткішке жетпеді. Бұл – өңірдің бәсекеге қабілеттілік деңгейінің төмендігінің көрінісі.

- 2011 жылдан бастап 2014 жылға дейінгі кезеңде республикалық бюджеттен трансферттер деңгейі РБ барлық трансферттерің 5,4 % -6,4 % шамасында болды. Бұл көрсеткіш облыс бойынша орташа дейгейде (сандық және пайыздық мәнде 2014 жылы Республика бойынша 9- орын).
2.2.3.1. Өндірістік қызмет

Қарағанды облысының халқының өндірістік қызметі тау-кен және металлургия және көмір салаларындағы аумағында тарихи дамуына тығыз байланысты. Су көздерінің болуы және аймақтағы ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу электр энергиясын өндіру қуаты, энергетика, химия өнеркәсібі, тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарының болуы шикізаттың әртүрлілігін қамтамасыз етеді. Индустриялық-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламасы белсенді машина жасау, үлкен әлеуетке иеметалл өңдеу және құрылыс индустриясы саласында дамыту арқылы қолдау. Облыс ЖІӨ-нің жан басына шаққандағы ЖӨӨ-нің орташа республикалық деңгейден төмен үлес салмағы жоғары табиғи ресурстарды байлығын көрсетеді, бірақ соңғы өнімнің бәсекеге қабілеттілігін әлі де жеткіліксіз дамыған.

Өндірістің ЖӨӨ құрылымындағы үлесі - 42,1%, ауыл шаруашылығы - 3,2%, құрылыс - 6,2% , сауда - 13%, көлік - 8,3 %, басқа да қызметтер - 27,2% құрайды.

Қазақстанда барлық өндірілген тауарлардың 19,3%-ын өндіретін өңір басқа аумақтар арасында 1 орынға ие, сонымен қатар, өңірлік экономиканың негізгі қозғаушы күші өңдеуші өнеркәсіп болып табылады. Қарағанды облысының өңдеуші өнеркәсіп құрылымында 10,8% астамы - азық-түлік өнімдерін өндіреді, соның ішінде сусындарды өңдеу де бар, 68,3 % - металлургия өнеркәсібі, 6,8 % - машина жасау алып жатыр.

Қазақстанның ішкі қолданысындағы Қарағандылық өнімнің ақырын түсуі тұтынушылық және инвестициялық сұраныстың басты сегменттерінде импорт басымдылғын дәлелдейді. 2014 жылғы қорытындыға сәйкес, Қарағанды өндіріс орындары тар шеңберлі мамандануының және негізгі серіктес елдермен салыстырғанда өндірістің көптеген қалыптасқан төмен бәсекелестік деңгейінің төмендегіне орай даму әлеуетін әлі де пайдалана алмай отыр. (Қытай, ЕО елдері, Ресей, Белорусия):

• 
  Қарағанды облысының химия өнеркәсібінің шығару Қазақстан Республикасының ішкі тұтыну 25,0 % қамтиды;
  
• 
  Қазақстан Республикасының ішкі тұтынуының 25,0 % қамтиды;
  
• 
  Металлургия өндірісінің шығарылымы - 20,4% , ішкі сұраныстың қамту Қарағанды ​​облысында өндірілген өнім жыл сайын төмендеді: 2012 жылы – 32,0% деңгейіне қол жеткізілді, 2013 жылы - 25.3%.
  
• 
  құрылыс материалдарын өндіру (өзге де металл емес минералды өнімдер өндіру) – 6,8%, 2013 жылы үшін 7,9 % деңгейінде өскен болатын;
  
• 
  резеңке және пластмасса бұйымдары – 4,1 %;
  
• 
  ет пен субазық өнімдері – 4,1%;
  
• 
  сүт өнімдері – 2,4%;
  
• 
  машиналар, жабдықтар , көлік құралдары, аспаптар мен құрылғылар - 1,0%.
  

Өндіру экспортының жоғары үлесі сыртқы факторларға тиісті осалдықты тудырады.

2014 жылдың қорытындысы бойынша, Қарағанды ​​облысында ауыл шаруашылығы өндірісі еліміздің ауыл шаруашылығы өнімінің тек 5,6 %-ды құрады, бұл еліміздің өңірлері арасында 8-ші орынды алады. Ауыл шаруашылығы халықты өндірілетін мал шаруашылығы өнімдері (61%), оның 56%-ы ауыл шаруашылығының жалпы өніміні, яғни, бұл негізінен өнімдердің көбі жеке тұтыну үшін болып табылады. Бірақ ауылдық жерлерде ірі тауар өндірісін дамыту, қажетті технологияларды кеңінен пайдалану, қазіргі заманғы әдістерін пайдалану ауыл шаруашылығы өнімдерін терең өңдеу арқылы жүзеге асыру, селекциялық жұмыстар жүргізу, ветеринарлық қызмет көрсету сапасын арттыруға және отандық, сонымен бірге, нарықта бәсекеге қабілетті болуға мүмкіндік береді.
2.2.3.2. Денсаулық сақтау және қоршаған ортаны қорғау
2014 жылғы деректерге сәйкес, Қарағанды облысында республикадағы денсаулық сақтау мен елдің әлеуметтік барлық қызмет шараларының 7,77% іске асады. Бұл аймақтар арасында - 6 орын.

Көрсеткіштің оң нәтижелілігімен, 2014 жылғы өлім-жітімнің көрсеткіші облыс бойынша орта республикалық көрсеткіштен 1,3 есе жоғары. (ҚР-да – 7,65):

• 
  ҚАЖУ өлімі соңғы жылдары кеміді 36,5% болды (аоның ішінде 2013 жылы 16%, 2014 жылы 24,4% болды), алайда орташа республикалық көрсеткіштен жоғары 48% болып отыр;
  
• 
  Ісік ауруларынан өлу 18,3% төмендеген (оның ішінде 2013 жылы 2,8%, 2014 жылы 15,9%), алайда орташа республикалық көрсеткіштен жоғары 18,6%;
  
• 
  Туберкулезден өлу - 13,8% төмендеген, алайда орташа республикалық көрсеткіштен жоғары 65%;
  
• 
  Ана өлімі орташа республикалық көрсеткіштен жоғары 40%.
  

• 
  Ауаның ластану индексі есептері бойынша 2014 жылы Қазақстанның 7 қаласы жоғары деңгейдегі латаушы қалаларға жатқызылды. Оның 3 қаласы Қарағанды облысында, Қарағанды, Жезқазған, Теміртау;
  
• 
  Су бетін гидрохимиялық көрсеткішпен бақылау нәтижесі «өте лас» класын көрсетіп отыр, оған қазақстанның 2 өзені жатқызылды (р. Шерубайнұра, р. Қара-Кеңгір), екеуі де қарағанды облысында, Самарқанд су қоймасы және Ертіс қарағанды каналы да «кір» класына жатқызылды Балқаш көлі «аздап кірлеген» класқа жатқызылып отыр.
  
• 
  Теріс фактор артқанда қоршаған ортаны қорғау белсенділігі аталған аумақта өмір сүрудің қолайлы жағдайын құруды тереңдету проблемасын көрсетіп отыр:
  
• 
  Тазартылмаған ағынды су үлесі артып отыржәне ол көрсеткіш 92,5% құрап отыр жалпы ағынды су көлемі соңғы 5 жылда 1,36 есеге кемітілді;
  
• 
  Зиянкестермен күресу үшін топыраққа пестициттер енгізіледі және оның көлемі артып отыр (енгізілетін пестицид саны алаң бірлігінде кг/га); олар бұзылған жерді қалпына келтіру үшін және жерді ауылшаруашылығына қайтару үшін жасалып отыр, ол жұмыстар соңғы жылдары тоқтап тұр;
  

• 
  2011-2013 жылдары ТҚҚ қоқыстарын қайта өңдеу жұмыстары жүргізілмеген, 2014 жылы облыс бойынша ТҚҚ қайта өңделген қоқыстардың үлесі 1,5 % немесе 10 мың тоннаны құрайды.
  
• 
  
  

• 
  кедергісіз ортаны қамтамасыз ету үшін өндірістік қызмет жеткіліксіз екенін шектеулі балалардың жалпы санынан инклюзивті білім беру мүмкіндігі қамтылғанынан көруге болады -2014 жыл ішінде оның деңгейі 32,5% көрсеткішіне жетті, ол орта республикалықтан -18,2% төмен
  
• 
  техникалық және кәсіби білімді жастардың (14-24 жас) қамтуы 2011 жылдан бастап 20,7% 2014 жылға дейін 19,3% көрсеткішіне қарамастан, техникалық және кәсіби білім беретін оқыту мекемелерін бітіріп кеткен жастардың бірінші жылы жұмыспен қамтылу көрсеткіші 10,2% орта республикалық көрсеткіштен жоғары. Жалпы алғанда, Қарағанды облысының білім беру жұмыстарын ұйымдастыру көрсеткіші кәсіби бағдар және адам капиталының бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету бойынша жақсы деңгей көрсетті
  

Тұрғын үй-коммуналдық қызмет көрсетумен қамтамасыз ету қарқынды дамып келеді- 2011 жылғы деңгеймен салыстырғанда орташа есеппен барлық көрсеткіш бойынша 124% өсуі байқалады, бірақ коммуналдық инфрақұрылыммен жеткілікті қамтамасыз ету және қанағаттандырылған деңгейі төмен :

• 
  орталықтандырылған сумен жабдықтау деңгейі қалады 83,9 %, ауылдық жерлерде -53,2 % құрады;
  
• 
  қалалық тұрғын үй фондының жалпы үлесі: ыстық сумен қамтамасыз етілген -63% (республикада орта есеппен 56% ), орталық жылытумен қамтамасыз етілген -76,9% (республикада орта есеппен 62% ), кәрізбен қамтамасыз етілген-91,7% (республикада орта есеппен 80% ), газбен қамтамасыз етілген - 64,4 % (республикада орта есеппен 88%);
  
• 
  ауылдық тұрғын үй фондының жалпы үлесі: сумен қамтамасыз етілген -87,7 % (республикада орта есеппен 94% ), орталық жылытумен қамтамасыз етілген -7,3% (республикада орта есеппен 4% ), кәрізбен қамтамасыз етілген-37,9% (республикада орта есеппен 24% ), газбен қамтамасыз етілген – 87,8 % (республикада орта есеппен 88% ), ыстық сумен қамтамасыз етілген -4,4 % ( республикада орта есеппен 2%).
  
• 
  
  

Қызметтің өнімділігі азаматық қоғам мен мемлекеттің қарым-қатынасына оң баға берген тұрғындардың үлесі бойынша анықталады.

2014 жыл мәліметіне сәйкес облыста Қазақстанның өнер өнімдерінің, ойын-сауық қызметінің және дем алудың 7,22% жүзеге асады. Аймақ бойынша - 5 орын.

Аймақтағы мәдени қызметтердің өнімділігі орта республикалық көрсеткіштен орта есеппен 80 % асады, оның ішінде мәдени іс- шаралады ұйымдастыру жұмыстары- соңғы 5 жылда келушілердің орта есебі 35 % өскен және 2014 жылы олардың саны 1000 адамға шаққанда 1 283,4 –ті құрады.

Аймақтың қатысуын орындарға орналастырылған келушілерге қызмет көрсеткенімен сипатталады, ол соңғы 5 жылда 30% өскен, бірақ республикалық көрсеткіштен резидент бойынша 2% және резидент емес бойынша 67% төмен. Жақсы және қанағаттандырылған қалыптағы облыстық және аудандық көрсеткіш пен автокөліктерге арналған жолдар бірлесе отырып 74% құрауы туристтік инфраструктураың өз деңгейінде дамымағанын көрсетеді.

Мәдени-тарихи орындарға баруды көбейту мәселесі ақпараттық және коммуникациялық, тұрғын үй-коммуналдық және көлік инфраструктурасымен тығыз байланыста.
2.2.4. Қарағанды облысы әлеуетінің қалыпқа келуі мен дамуы

Өнімнің есебіндегі жалпы қосылған құнның 2010 жылдан бастап 2014 жылға дейін 56% өсуі және металлургиялық өнеркәсіптегі еңбек өнімінің 80% өсуі өнім шығарудың қарқынды кеңейтілген нәтижесін көрсетеді. Ондағы өнімнің көлемі кейінгі циклде өсіп, өнімнің сапасы ұйымдастырушылық және экономикалық қарым-қатынастарды жетілдірілгеннен өнім шығарудағы факторлардың жетілуінен көтеріледі:

- Қарағанды облысының ЖҚҚ орта республикалық көрсеткішінен 7 % жоғары және мемлекет аймақтарының ішінде 4 орынды қаматамасыз етеді;

- металлургиялық өнеркәсіптегі еңбек өнімінің өсуі осыған ұқсас мемлекет көрсеткішінен 23 % озады;

- 2014 жыл қортындысына сай Қарағанды облысы негізгі капиталға салынған инвестициялар бойынша 7 орында, 2010 жылдан бастап 2014 жылға дейін бұл көрсеткіштің деңгейі 95 % өсіп, 411 852 млн. тенге құрады. Ол орта республикалық көрсеткіштен 2% төмен.

- Облыстың ЖӨӨ-нің энергия сыйымдылығы 2013 жыл нәтижесіне сәйкес 13%төмендеген.

Аймақты дамытудың негізгі бағыты көмір өндірісін өңдейтін, түсті және қара металлургия өнеркәсібін дамыту болып табылады. Өндіріс салаларының басты міндеті қосылған құнын арттыру мақсатында жаңа инновациялық және бәскеге қабілетті өнеркәсібін құру болу керек. Сонымен бірге индустриалдық саясат индустрияландыру кезеңінде пайда болатын экология мәселелерін шешу керек.

Аймақта карбонаттық шикізаттың құрылыс тастарының шығатын жерінің болуы өзіндік мұқтаждықтарын, шет елідерге, басқа елге экспортқа шығаруды қанағаттандыруға қабілетті құрылыс материалдар өнеркәсібін дамытуға мүмкіндік береді.

Қарағанды облысында мал шаруашылығын дамытудың маңызды әлеуеті бар.

Демалу мүмкіндіктері жоғары объектілер мен аймақтардың (табиғи саябақтары – Қарқаралы және Бұйратау, табиғи кіші қорықтары, Балхаш көлі) және тарихи-архитектуралық мұралар мен мұражайлардың негізінде экотуризмдерді дамыту керек.

Қарағанды облысын әлеуметтік-экономикалық болашағын тиімді пайдалана отырып, тұрақты дамытуға жағдайлар жасау. Экономикалық орталықтар облыс аудандарын мамандандыруға негізделу керек. Халықты орналастыру жылдам дамитын қала – Қарағандымен байланысты (2020 жылғы болжамдық саны 496,4 мың адам – ол 2020 жылғы бүкіл Қарағанды облысының халық санының үштен бір бөлігі – 1383,5 мың адам).

Туристік және рекреациялық (демалатын жерлерді) дамытуды тездету халықты тиімді орналастыруды қамтамасыз етеді.

- Тұрақты дамытудың негізгі шарттарының бірі әлеуметтік, инженерлік-көліктік инфрақұрылымды, экологиялық жағдайды дамыту болып табылады:

– әр елді мекенде мектепке дейінгі білім беру қызметіне жағдай жасау;

– жалпы білім беретін мектептерде МТБ және күрделі жөндеу жұмыстарын бекіту;

– білім беруге: ыстық тағам, тасып жеткізу, медициналық қызмет көрсетуге оңтайлы жағдай жасау;

– қашықта орналасқан ауыл аймақтарында тасымалды дәрі-дәрмек пунктін ашу, ертеректе табылған онкопатологияларды амбулаторлық деңгейде жеңілдікті негізде мұқтаж ететін адамдарды дәрі-дәрмектермен қамтамасыз ету;

– ана мен бала өлім көрсеткіштерін төмендетудің халықаралық бағдарламаларын енгізуді жалғастыру;

– аймақтағы халықтың жұмыспен тиімді қамтылуын арттыру, жұмыс күшінің сапасын мен бәсекеге қабілетін көтеру бойынша іс шаралар өткізу, еңбек, медициналық сақтандыру, кәсіби білім беру саласында әлеуметтік кепілдікті, басқада бірқатар әлеуметтік стандарттар мен нормативтер жасауға кепілдік беруді қамтамасыз ету;

– А классы Астана-Қарағанды көлік жолының талсымалдау дәлізін жалғастыру;

– залалды заттардың шығарылуын төмендетуге мүмкіндік беретін табиғаттық технологияны пайдаланатын кәсіпорындарын енгізу.

Қарағанды облысының орнықтылығын экономикалық бәсекелеске қабілетті мамандарды дамыту керек.

Еліміздің ірі әртараптандырылған индустриалдық орталығы үшін көмір қазбаларының мен тау-кен қазбаларының шоғырлануын өңдейтін, үлкен әлеуетті инновациялық өнеркәсібінің секторын дамытуда төменде аталғандар қамтылады:

–дәстүрлі өнеркісптерді қалпына келтіру;

–озық және ерекше технологиямен жұмыс жасайтын жаңа жоғары өндірістік кәсіпорындар құру, қолданыстағы кәсіпорындарды жаңаландыру;

–отандық ғылыми әзірлемеліктерге іріктемелі қолдау беру болып табылады.

Дәстүрлі өндірісті қалпына келтіру:

–металлургия - қосынды құны бар өнімді өндіру, шикізатты кешенді пайдалануды арттыру және өндіріс қалдықтарын қайта өңдеу, өндіріс барысын экологояландыру және ақпараттандыру. Металлургияны дамыту өнімді сатылас әртараптандыруға және келешекте қайта өндіруді іске асыруға орта және кіші бизнестің кәсіпорындарына негізделген.

–машина жасау және металл өңдеу әлеуетін қалпына келтіру. Тау-кен өндірісіне қажетті жабдықтарды (таушахта және газ-мұнай жабдықтар, жер үстіндегі құралдар, әуе және су көлігі, олардың бөлшектері мен қажетті заттары, машиналар, жабдықтар мен механизмдер, электротехникалық жабдықтар, космос саласындағы жабдықтар) өндіруді ұйымдастыру.

–электр қозғалтқыштарын, электр жабдықтарын, басқару жүйелерін, компьютерлер өндіру. Құрылыс арматураларын, рельстер, әртүрлі диаметрлі және түрлі тағайынды құбырлар, түсті металлургия мен мыс сымдарын өндіруді өрістету.

–химия өндірісі. Ең келешегі мықты жұқа органикалық синтез бен полимерлер химиясы, тұрмыстық және өндірістік химия, экохимия, резинатехникалық және полимерлік бұйымдарды өндіру химиясы болып табылады.

–құрылыс материалдар өнеркәсібі – цемент және оның бұйымдарын, темір бетон құрылымын, кірпіш, керамикалық қабырғалы панельдер, отқа төзімді керамикалық бұйымдар өндіру болып табылады.

Қолданыстағы кәсіпорындарды жаңаландыру, үдемелі және мықты технологиясы бар саладағы жаңа жоғары өнім беретін кәсіпорындарды құру:

–тау-кен өнеркәсібі пайдалы қазбаларды табатын геологиялық барлау жұмыстарын ұйымдастыруға, қолданыстағы кәсіпорындарда өндіріс және қайта өңдеу жұмыстарының көлемін арттыруға және жаңа өнімдер түрі мен жаңа өндірістерді құруға бағытталған.

– химиялық өндіріске, мотор отыны мен тұрмыстық газдың шикізатын, дәстүрлі емес экологиялық таза энергиятасушыны пайдалану мақсатында көмір метан өңдеу технологиясын құру.

– метан табу және өңдеуді өндірісте меңгеру

Отандық ғылыми әзірлемеліктерге іріктемелі қолдау беру дегеніміз:

– барлау бойынша, көмір қыртысында метан қорын есептеу және бағалаудың әдістерін әзірлеу бойынша ғылыми және геологиялық барлау жұмыстарын жүргізу;

– аймақта технопрак пен инновация орталығын, жоғары технологиялық өнеркәсіпті дамыту.

Агроөндірістік кешенінде бәсекеге қабілетті секторында болашақта шаруашылықты кеңейту және техникалық жетілдіру, өнім өндірісін кеңейту, аймақтағы ірі кәсіпорындар қолдау көрсетсе қосымша шаруа құру болып табылады:

– Қазақстанда ет пен құсқа қажеттілігін игеру мүмкіндігін пайдалану керек;

– мал шаруашылығы өндірісін қайта жаңғырту үшін еткомбинаттарын жетілдіру керек;

– құс шаруашылығын қайта дамыту үшін құс фабрикаларын қайта жаңғырту және бойлер фабрикасын құруды қажет етеді;

– сақталып тұрған өсімдік шаруашылығын пайдалану керекпіз, мұнда өсімдікті егудің заманауи технологиясын, өнімді өсіруді 1,5-ке дейін қамтамасыз ететін ылғалды сақтайтын технологиясын қолдану маңызды болады;

– аймақтың континенттік ауа райы болғанда жыл бойы көкөністермен қамту үшін жылыжайлардың үлкен пайдасы бар;

– балық шаруашылығын қалпына келтіру керек, мұнда балық аулаудың оны ұқсату көлемін, балық ұнын өндіруді ескеру керек.

Елді мекеннің өмір сүру деңгейін көтеру үшін жағдай жасау керек, ол өнеркәсіптерде және қызмет өндірісінде жұмыс орындарын құрумен байланысты. Көлік және көтерме-бөлшектеп сату, қайта өңдеу салаларын дамыту халықтың жұмысқа тартылуын арттыруға ықпал етеді.

Жаңа жұмыс орындарын құру және бәсекелік басымдығын артттыру бойынша іс-шаралар халықтың жан басына ЖӨӨ өсуіне ықпалын тигізеді.

2.2.6. Қарағанды облысының дамуын SWOT-талдау

ХАЛЫҚ САПАСЫ

Күшті жақтары Әлсіз тұстары

ЭБХ-тың кқп болуы Орташа АДИ Теріс Көші-қон айырмасы

Мүмкіндіктері Қаупі:

Урбанизацияның жоғары деңгейі Табиғи өсім төмендеуі Халық тығыздығының төмендеуі ӨмІР СҮРУ ЫҢҒАЙЛЫЛЫҒЫ Мықты тұстары Әлсіз тұстары -Мектепке дейінгі мекемелердегі орындардың жеткілікті болуының жоғары деңгейі -Халықтың тұрғын үймен жоғары қамтамасыз етілуі. Орта республикалық көрсеткішке қарағанда аймақта тұрғын үймен қамтамасыз етілу жақсырақ -Жалпы алғанда тұрақты әлеуметтік-саяси жағдай -Мәдениетпен қанағаттанудың жоғары деңгейі -Физкультура мен спортпен айналысатын барлық жастағы халықты қамтудың жоғары деңгейі Тұрмыстық табыста сатып алушылық қасиеттерінің жеткіліксіз болуы Туылу кезінде өмір сүру ұзақтығының төмен көрсеткіші -7-17 жастағылардың орта, жалпы біліммен қамтылудың төмен деңгейі Локальды, жергілікті шиеленіс ошағы бар Мүмкіндіктері Қауіпі БҰҰ-ның әлеуметтік стандарттары бойынша, бір тұрғынға 30 шаршы метр келуі керек. Қазақстан бағдар алып отырған бәсекеге қабілетті мемлекеттер деңгейі бойынша үй сатып алу үшін 5,5 жыл керек ӨМІР СҮРУДІҢ ӨЗІНДІК ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІ МЕН ӨНІМДІЛІГІ Мықты тұстары Әлсіз тұстары Қарағанды облысы мемлекеттің ірі өнекәсіп орталығы болып табылады және ұзақ уақыт бойы ЖӨӨ көрсеткіші бойынша алдыңғы төрттікте келе жатыр Макроэкономикалық көрсеткіштің тұрақтылығы Орыс және қытайлық бәсекелестерге қарағанда қазақстандық өнімдердің бәсекелестік қабілетінің төмен болуы Аймақтың жалпы экспорттық көлемінен шикізаттық емес тауарларының экспорттық үлесінің төмендеуі Мүмкіндіктері Қауіпі ӘЛЕУЕТТІ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ МЕН ДАМЫТУ Мықты тұстары Әлсіз тұстары ЖҚҚ-ның өсуі Металлургиялық өндірісте өнімділіктің өсуі ЖӨӨ-нің энергия сыйымдылығының төмендеуі Облыста инновациялық дамуға арналған инфраструктура құрылды Экономикалық және саяси тұрақтылықты сақтап тұратын қолайлы бизнес-климат Аймақта табиғи және минералды ресурстардың бай қорының бар болуы инвестициялық тартымдылығының жоғары деңгейде екенін көрсетеді Жан басына шаққандағы негізгі капиталға инвестициялардың өсу қарқыны азайды Облыстың кәсіпорындарындағы инновациялық өнімдердің көлемі азаяды Облыс ЖӨӨ-сіне қатты әсер ететін (27,7%) өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі қысқарады Ресурстардың тапшылығына алып келетін шикізат базасының сарқылуы мен жаңа кен орындарының тапшылығы; Метталургиялық өндірісте тұру мен бұзылуға әкелетін негізгі құралдардың тозу дәрежесінің жоғарылығы (аймақтың өнеркәсібінің 68,3% өндеуші)яғни, ескіру және өнімнің техникалық және экономикалық эффективтілігінің төмен болуы. Мүмкіндіктері Қауіпі Аймақаралық қарым-қатынастарды құру «Инвестор-2020» бағдарлама төңірегіндегі мемлекеттік қолдау Expo 2017 Мемлекеттік қолдау бағдарламаларын жүзеге асыру Шетелдік инвестициялар кетуі Әлемдік экономикада экономикалық өсімнің төмендеуі Қазақстан аймақтарының бірқалыпта дамымауы