Бастауыш сыныпта сын есімді оќыту


Бастауыш сыныптарда сын есімнен өткенді қайталау сабағының әдіс-тәсілдері



бет8/31
Дата07.06.2024
өлшемі433 Kb.
#502429
түріСабақ
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   31
Дип.-Бастауыш-сыныпта-сын-есімді-оқыту (1)

Бастауыш сыныптарда сын есімнен өткенді қайталау сабағының әдіс-тәсілдері.
3-сыныпта оқушының сын есім туралы бұрын алған білімі мен түсінігі кеңейтіледі. Мұнда сын есімдерді жікке бөліп таныту, сын есімдерді зат есімдермен дұрыс тіркестіре білу, негізгі, туынды сын есімдерді айырту талабы қойылады.
Сын есімді оқығанда оған объекті болатын сөздері мен мол мәтіндері пайдаланылған жақсы нәтиже береді.
Мысалы: Гүлдер, гүлдер, мол гүлдер,
Қызыл, гүлдер, көк гүлдер...
деген сияқты мәтінді алдық дейік, сонда осындағы гүлдер сөзіне қандай сұрақ қойылады? деген сұрақтарға жауап алғаннан кейін, екінші қатардағы гүлдер деген сөздің екі жерде екі түрлі сыны айтылғанын оқушы аңғартатын болсын, соларды салыстырулары керек, қызыл, көк сөздерді заттың түсін білдіретін сын есімдер екенін айтсын. «Заттардың түсін білдіретін таға қандай сөздерді білесіңдер? деген сұраққа мүдірмей дұрыс жауап қайыра білген оқушы оған дейінгі сабақты дұрыс түсінген деп айтуға болады.
Үлгі бойынша берілген сын есімдерді оқушылар зат есімдерге қатыстырып айтуға тиіс.Тиісті зат есімдерді оқушылардың өздері айтады. Олар нақты заттар болғаны дұрыс. Сонымен, сол сын есімдер тіркесе алатын да, тіркесе алмайтын да заттар болатынын оқушы білуге тиіс. Мысалы, семіз ешкі, семіз адам деуге болады, семіз кітап, семіз киім деуге болмайды, қалың кітап, қалың киім дейміз. Мұндай мысаладр ойшыл, сезімтал, талғампаз болуға итермелейді.
Сын есімнің мағыналық тобын сөйлем ішінде танып, бірін екіншісінен айырып, жеке сөйлемдерді көшірту қажет. Мұндай тапсырмаларды сыныпта орындаулары керек. Ол үшін мұғалім алдын ала жеке, сөйлемдерді балаларға оқытып:
-Ақылбай, бірінші сөйлемде сын есім бар ма? Сурет қандай сөз? Оларға қандай сұрақтар қойылады?-дегендей сұрақтар қойып, сын есім мен зат есім таптарын талдап, айқындап алу керек.
Зат есімдерге қатысты болатын сын есімдерді , сын есімге қатысты зат есімді таптыру, оларды тіркестіре білуге үйрететін жаттығулар жүргізу тиімді. Сондай-ақ жаттығулардың ерекшеліктерін ескере отырып, балаға сын еісмдердің қызметі заттардың сындық - сапалары болу екенін білдіру керек.
3-сыныпта негізгі және туынды сын есім туралы алғашқы мағлұмат беріледі. Бұл жаттығу жұмыстары арқылы, яғни берілген сын еісмдердің түбірі мен қосымшасын ажырату арқылы жүзеге асады. Мәселен, ақылды адам, тәртіпті бала, шырайлы жер, әдепті келін, қызық ертегі тәрізді тіркестерді тақтаға жазып, сын есімдердің түбірі мен қосымшасын ажыратқызып байқату тәсілмен зат есімдерге әр түрлі жұрнақтар жалғану арқылы туынды сын есім жасалып тұрғаны түсіндіріледі. Содан соң негізгі сын есім мен туынды сын есімді салыстырып, олардың бір-бірінен өзгешелігін аңғартамыз.
Тағы бір ескертіп кететін нәрсе: сын есімнің салыстырмалы шырай жұрнақтарымен ісжүзілік тұрғыда таныстыру көзделеді.
Өйткені оқушылар заттардың әр алуан қасиеттерін бір-бірінен салысытрып айту барысында аталған жұрнақтарға кездеспей тұрмайды. Сол себепті жаттығулар орындау барысында салыстырмалы шырай жұрнақтарымен таныстыра беру артықтық етпейді, керісінше оқушылардың сөз байлығын молайтады, заттарды сипаттай білуге, өзара дұрыс салыстырып айтуына мүмкіндік береді. Оқулықтағы 389-392-жаттығулар осы мақсатқа орай берілген.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   31




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет