Бегенова А. Б., Жҧмақаева А. Н., Майқанов Б. С. Шекарадағы және кӛліктегі ветеринарлық санитариялық бақылау (Оқулық) астана 2014 2

240 
Жылы 0,24 
0,24 
0,13 
0,36 
0,12 
мұздатылған 
Суық
0,02 
0,02 
0,03 
0,06 
0,02 
Жылы 0,02 
0,02 
0,03 
0,05 
0,02 
Қорытылған 
шошқа майы 
Суық
0,01 
0,01 
0,02 
0,04 
0,02 
Жылы 0,02 
0,02 
0,03 
0,04 
0,02 
Балық: 
суытылған 
Суық
0,09 
0,09 
0,12 
0,15 
0,04 
Жылы 0,12 
0,12 
0,15 
0,18 
0,06 
мұздатылған 
Суық
0,05 
0,05 
0,06 
0,07 
0,03 
Жылы 0,06 
0,06 
0,09 
0,12 
0,05 
ысталған
Суық
0,05 
0,05 
0,06 
0,09 
0,03 
Жылы 0,05 
0,05 
0,06 
0,09 
0,03 
Бақылау сұрақтары: 
 
1. Мемлекеттік ветеринариялық қадағалаудың бақылауындағы 
жүктер тізімін атаңыз? 
2. Жануартекті жүктердің тасымалдау кезіндегі үйлесімділігі неде? 
3. Жұқпалы аурумен ауырған жануалар анықталған уақытта және 
олардың әрі қарай жүруіне рұқсат етілген болса, қандай шарттарды 
орындаулары қажет? 
4. Жануартекті ӛнімдерді, тасымалдауға дайындау орнына қойылатын 
жалпы талаптар? 
5. Жануар текті ӛнімдер мемлекеттік ветеринарлық қадағалау? 
6. Конвекциялық тыйым салу деген не? 
7. Тауарлы балық пен балық ӛнімдерін тасымалдау тәртібі. 
8. Ет және ет ӛнімдерін темір жол кӛлігімен тасымалдау ережелері. 
9. Тез бұзылатын жүктердi тасымалдау тәртібі? 
10.Автокӛлік арқылы ӛнімдерді тасымалдағанда қандай жолдамалық 
құжаттар ресімделеді?
11. Ет және ет ӛнімдерін тасымалдауға арналған жүк ұшағы ішіндегі 
температуралық режим? 
 
 
 
 
 
 
 
 

241 
8 Тарау 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК 
ШЕКАРАСЫ АРҚЫЛЫ ЖАНУАРТЕКТІ ШИКІ ЗАТТАРЫН
ТАСЫМАЛДАУ (ОРНЫ АУЫСТЫРУ) КЕЗІНДЕ 
ВЕТЕРИНАРЛЫҚ-САНИТАРИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ 
 
ТЕМІР ЖОЛ КӚЛІКТЕРІМЕН ЖАНУАРТЕКТІ ШИКІ 
ЗАТТАРЫН ТАСЫМАЛДАУЫНДА ВЕТЕРИНАРЛЫҚ-
САНИТАРИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ 
Жануартекті шикізаты-бұл әрдайым ӛңдеу, ӛндіру, тасымалдау 
кезінде мемлекеттік ветеринарлық бақылауында болатын нысанның 
бірі. Жануартекті шикізаттарын тасымалдау кезінде жіберуші 
шаруашылықтың инфекциялық аурулардан сау екендігіне назар аудару 
керек, егер ауру кездесетін болса, зарарсыздандырады.
Жануарлардан 
алынған шикiзаттар шетелге жiберiлетiн болса, жүк артылатын 
стансада, жүктiң кӛлемiне қарамастан шекара және кӛлiктегi 
мемлекеттiк ветеринарлық қадағалаудың аумақтық басқармасының 
ветеринарлық инспекторы мiндеттi түрде зерттеу жүргiзедi. Сырттан 
келетiн жануарлардан алынған шикiзат аз мӛлшерде қатты немесе 
жұмсақ ыдысқа салынбаса тыйым салынады. Шекарадағы станса 
бастығы мiндеттi түрде жүктердiң келетiнi туралы хабар берген соң, 
аумақтық 
басқарманың 
шекарадағы 
ветеринарлық 
бекетiнiң 
инспекторы келген жүктерге зерттеу жүргiзедi. Жануарлардан 
алынатын шикiзаттардың салмағын тарту үшiн стансаларда бӛлек 
таразы, бӛлек арба болуы керек. Жануарлардан алынған шикiзаттың 
қабылдау және сақтау орнына, таразыларға, тӛсенiштерге, арбаларға 
әрқашан дезинфекция жасалынып тұруы керек. Жүк артушылар, 
малдан ӛндiрiлген шикiзатты тиеу, түсiру және сұрыптау кезінде, 
арнайы киiмдермен (қатты матадан жасалған костюм немесе 
комбинизон, қолғап, резенкелі етік, алжапқыш және бас киiм) 
қамтылады. Арнайы киiмдердi басқа жүк артуға киюге тыйым 
салынады. Жануардан ӛндiрiлген шикiзаттар тасымалданған соң, 
вагондар мiндеттi түрде жуылып, тазаланып, дезинфекцияланады (жүк 
иесінің қаражатынан).
Сойыс тері, жүн шикізатын, қоян, қара түлкі, суыр, тиін, түлкі, ит, 
мысық, аюдың т.б. терілерін сібір жарасына зерттейді. Сойыс 
терілермен жүн шикізаттарын сібір жарасына тексеріп, теріс нәтиже 
бергенде, оларға таңба қойылады. Ірі терілерді 2 жерден таңбалайды-
түбінде және жауырын арасында, ұсақ малдар терісін құйрық түбінде, 
таңбасыз терілерді тасымалдауға тыйым салынады. Ветеринарлық 

242 
сертификатта терiлерге сiбiр жарасына терiс нәтиже бергендiгi туралы 
кӛрсетiледi, зерттеу жүргiзген зертхананың таңбасы қойылуы керек.
Тері, былғары шикізаттарын ылғал-тұздалған, құрғақ-тұздалған 
және кептірілген күйінде тасымалдайды. Түйенің, бұғының, ірі құрғақ 
терілері тұрба тәрізді 2-ге бүктелген түрінде, немесе жiппен байланбай 
орап тасымалданады, ірі қара малдың терілері қатты жiппен кӛлденең 
айқастырып байланған түрінде, ал ылғалды тұздалған терілерді су ағып
кетпейтіндей бӛшкелерде тасымалдайды 
Сурет-26. Тері-былғарыны тасымалдау 
Жүн, қыл, шаш, түбiт және қауырсын вагон арқылы жiберiлгенде, 
тасымалдауға арнайы ӛатты немесе жұмсақ жәшiкке, ыдыстарға немесе 
қатты матадан жасалған қапшықтарға тюктелініп тасымалданады. 3 
үлгідегі ветеринарлық сертификатта немесе ветеринарлық анықтамада 
жүннiң жуылғанын және жуылмағанын, жуылса қай түрiмен жуылғаны 
кӛрсетіледі. Жүннiң әрбiр теңiнде, жүн жуылған жердiң фабрикалық 
таңбасы болуы керек.
Сүйектер, мұйіз және тұяқтарды тасымалдау барысында хлорлы 
әк ерітіндісімен ағартып кептіреді және ветеринарлық сертификатта 
осы жайлы мәлімет жазылады. Негізгі назарды мына сүйектерге аудару 
қажет: ірі қара мал - буын түтікті, тӛс омыртқа және жая, шошқаларда 
және қойларда – омыртқа, тӛс, жамбас, түтікті және жая 

243 
сүйектері.Әрбір сүйек партиясын таза пергамент, целлофан, полиэтилен 
пленкасына салады.
Азықтық сүйектер (фасонды, фасонсыз) таза санитарлық 
талаптарына сәйкес кӛп қабатты фанер жәшіктерге салынуы тиіс, 
жәшіктердің іші және сырты пергаментпен қапталуы керек. Фасонсыз 
сүйектер қағаз қаптарға да салынуы мүмкін.Сүйектердің нетто салмағы 
1 тарада 20 кг-нан аспау керек. Азықтық сүйектер тез бүлінетін 
ӛнімдерге жатқызылады, сондықтан санитарлық ережелерді, сақтау 
мерзімін орындай отыра, жабық арнайы жабдықталған, ылғалдылығы 
және температурасы қалыпты кӛліктермен тасымалдайды. Азықтық 
сүйектерді технологиялық үрдістер біткеннен кейін 80
0
С, 24 сағат 
уақытында сатылу керек (сату мерзіміне тасымалдауға кеткен уақыты 
да кіреді). Егер сүйектерге емпературалық жағдай қамтамасыз етілмесе, 
онда оларды тасымалдауға тыйым салынады.
Бас, тіл, ми, ерін, аяқтар, жүрек, ӛкпе, бауыр, бүйрек, құлақ, 
құйрық, ішек-қарын тек мұздатылған күйінде, қатпарлардағы 
температурасы -6
0
С-қа жоғары емес күйде тасымалданады. Бас, аяқ, 
құлақтарды булатылған, үйтілген күйінде, түк жамылғысыз 
тасымалданады.
Әр түрлі ауылшаруашылық жануарлардың ішектері құрғақ, 
ылғалды-тұздалған күйінде тасымалданады. Құрғақ iшектер және қуық 
қапшықтары жәшiкте, себетте, бӛшкеде немесе мықты жұмсақ ыдысқа 
салынып 
тасымалданады. 
Тасымалдауға 
жiберiлетiн 
iшектер 
сұрыпталады, алдын ала қараудан ӛтеді, iшiндегi қалдықтардан 
жақсылап тазаланады.
Эндокриндiк шикiзаттар (қарындық, қалқанша, қалканша маңы
және басқа бездер) қатырылған түрiнде мұздақ вагондарда 
тасымалданады.
Терiнiң шелi күн жылы уақытында, құрғақ түрiнде қапшықта, ал 
консервiленген iзбестi сүтте түбi бүтiн бӛшкеде тасымалданады. Күн 
суық уақытында ауаның температурасы 0
0
С-тан тӛмен болса, терiнiң 
шелi жақын орналасқан желiм зауытына бӛлшектеп қатырылған 
түрiнде, тек қана жабық вагонда түбі бүтін бӛшкелерде тасымалдауға 
жiберiледi. Егер терiнiң шелi ыдыссыз тасымалданса, жүк жiберушi 
вагонның еденiне әк салады.
Азықтық жануартекті ұнды тексеріске және тасымалдауға жіберер 
алдында келесі талаптар қарастырылу тиіс: етті сүйек ұнын 
ауылшаруашылық малдарына жалпы бактериологиялық жағдайы 1г-да 

244 
500 мың микроб денешіктерінен кӛп емес және сальмонеллез ішек 
таяқшалардың энтеропатогендік типтері және протей, токсин түзетін 
анаэробтар болмауына зерттеулер жүргізілгеннен кейін қолданады; 
азықтық ұнды 3-4 қабатты қағаз қаптарында және дезинфекцияланған
таза мата қапшықтарға салып тасымалдайды (1 қапшық салмағы 50 кг- 
аспауы қажет). Азықтық ұнды транспорттық кӛліктердің барлық 
түрімен тасымалдайды. Сонымен қатар, ыдыс-қорап болмаған 
жағдайда, табиғи жағдайда және ветеринарлық-санитарлық талаптары 
сақталған темір жол вагондармен автокӛліктермен, кемелермен 
тасымалдауға болады. Азықтық ұн жабық, жерде сақталуы тиіс, сақтау 
мерзімі 6 айдан аспау керек.
Ара балауызын және вакцинаны тасымалдау кезінде жәшікке және 
қапшыққа салады да, сыртында этикеткасы жабыстырылады, онда ӛнім 
атауы, партия кӛлемі, нӛмері, нетто, брутто салмағы, сандық орналасуы 
жазылады. 
Ветеринариялық қызметтiң бақылауындағы қол жүгін және 

жүктеу/скачать 4.48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: